VU Magazine 1974 - pagina 183

Onbekend: Inderdaad is de keuze van het onderwerp voor mij de aanduiding van een probleem een probleem als volgt kort geformuleerd: de multinationale onderneming vormt de uitdrukking van een maatschappelijke ontwikkeling in de richting van konsentratie en het ten eigen bate gebruiken van macht (techniese en organisatoriese o.a.) kennis en kapitaal, een maatschappelijke ontwikkeling als gevolg van het konkurrentiesysteem en partikulier eigendom, waardoor maatschappelijke controle over produktie en distributie niet meer mogelijk is en (vanzelfsprekend) tot konsentratie leidt. Het ten eigen bate gebruiken loopt uiteen van droge, maar harde winstcijfers tot emotionele, maar harde feitelijkheden als staatsgrepen en oliekrises. M.a.w. het probleem multinationale ondernemingen is een onderdeel van een veel groter probleem: maatschappelijk systeem.

Pitou van Dijk: Inderdaad vormen multinationale ondernemingen een probleem. Men zou het probleem van de mno's in twee-deelproblemen kunnen scheiden: ten eerste zijn het ondernemingen, en als zodanig verschijnselen in een bepaalde produktiewijze die grote maatschappelijke problemen met zich meebrengt. Ten tweede zijn het internationaal optredende ondernemingen, die maatschappelijke tegenstellingen op mondiaal nivo met zich meebrengen en daardoor een extra dimensie vormen aan de eerstgenoemde problematiek. In concreto: ze zijn de verst ontwikkelde exponenten van hét kapitalisme en de problemen die deze produktiewijze met zich meebrengt komen bij hen - de mno's - in hun hevigste vorm naar voren, lino's vormen dus een prakties probleem door de tegenstellingen die ze oproepen en verheftigen, en een theoreties probleem omdat de gangbare ekonomiese theorie niet bij machte is zelfs maar de problemen te doorzien, laat staan ze op te lossen.

Onbekend: Mno's vormen een zeer belangrijk probleem. Hun macht reikt immers verder dan die van vele regeringen. Overigens is het de vraag of er een belangentegenstelling tussen beide bestaat. Bovendien heeft de arbeidersbeweging zich nog niet zodanig georganiseerd dat een waarborg van verworvenheid verzekerd is. Door de macht- en kapitaalskonsentratie dreigen de belangen van grote bevolkingslagen in zowel onderontwikkelde als ontwikkelde landen in steeds sterkere mate te worden geschaad. Mno's vormen dus zowel politiek, sosiaal juridies als ekonomies een immens probleem - het wordt tijd dat de ekonomiese teorie en fakulteit zich met dit en andere maatschappelijke problemen gaat bezighouden. Het kongres is er hopelijk een aanzet toe.

Dr. E. U. Ikoku: De lawine van literatuur en de verschillende indrukwekkende symposions en congressen over de multinationals hebben de neiging zich vooral met de mno's

bezig te houden alsof dat volstrekt aparte eenheden zouden zijn. Het beleid (en activiteiten) van de mno's, de Zeven (olie-) Zusters bijvoorbeeld, kunnen echter nauwelijks worden losgezien van de politiek van hun verschillende moederlanden. Nog afgezien van de beschermende paraplu's die boven de mno's wordt gehouden door hun regeringen, worden de investeringen van de mno's beschouwd als kapitaalstromen van ieder regering afzonderlijk en ze worden tot 'hulp' gebombardeerd. Net als hun regeringen brengen de mno's niet alleen kapitaal, arbeid en produkten over, maar ook hun taal, hun cultuur, hun normen en waarden van het moederland naar de landen van de derde wereld en maken zodoende hun macht nog effectiever. Aangezien bij de regering in de moederlanden maatregelen van betekenis, die de handel en wandel van de mno's in de derde wereld in toom moeten houden, ontbreken kan rustig worden geconcludeerd dat de mno's handelsbastions vormen van de regeringen der geïndustrialiseerde landen. Wat hun regeringen niet officieel kunnen doen, uit overwegingen van diplomatiek fatsoen, doen de mno's.

Prof. dr. S. van Popta: '1. In de hier volgende stellingen spreek ik in hoofdzaak over de Nederlandse internationals, zoals BPM/ Shell, Unilever, Philips, Akzo. Door mijn werk indertijd bij een nogal groot ijzer- en staalbedrijf in het W. des lands (dat qua problematiek, leiding, methodieken e.d. met hen op één lijn staat), door verenigingswerk, door allerlei contacten en door literatuur (b.v. Gerretson: De Geschiedenis van de Koninklijke) weet ik iets van de leidinggevende figuren en hun werk in deze ondernemingen. 2. Deze ondernemingen zijn uitstekende werkgevers. Ze voeren een modern, 'geavanceerd' personeelsbeleid. Met de arbeidsvoorwaarden staan ze veelal aan de spits. Ze bieden vele jonge mensen met m.o.- en w.o.-opleiding uitstekende en fraaie - eventueel ook internationale - ontplooiingsmogelijkheden. Natuurlijk worden er ook mensen-werknemers - gemangeld. Maar dit geldt voor zoveel andere organisaties en verbanden. Zo b,v. in politieke partijen (P.v.d.A: het geval Hendriks, Groningen), in de vakbeweging (N.V.V.: het geval Wim Bunte, IJmuiden). Het gebeurt in kerken (in de Geref. Kerken 1944: de 25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen