De naam „orthodox” is een in onzen tijd

veelszins misbruikte en uit zijn verband gerukte naam.

„Orthodox" beduidt niet maar rechtzinnig in den algemeenen zin, dat men nog taliter qualiter vasthoudt aan eenige mysteriën van het Christendom; maar in zeer bepaalden zin, dat men het met de leer van de kerk houdt.

Iemand, die hoe Gereformeerd ook in alle overige punten, op het stuk van den vrijen wil de opinie van Arminius is toegedaan, is in een Gereformeerde kerk niet orthodox, en zoodra hij dit punt drijft, , zelfs een ketter.

Teg^aovcr orthodox staat heterodox; d. w z. een andersdenkende, een andersgezinde; terwijl rechtzinnig alleen hij heet, die niet anders, maar evenzoo, denkt als de kerk dit in haar belijdenis heeft uitgesproken.

Of, wil men het nauwkeurig onderscheiden, dan is orthodox alleen hij, die denkt zooals de kerk in haar belijdenis denkt, en voorts bij gerezen geschil haar recht van beslissing, mits altoos naar den Woorde Gods, erkent.

Zoolang er dus maar ééne kerkformatie bestond, was er ook maar ééne orthodoxie. Zoodra echter de Grieksche kerk zich lang vóór de Reformatie afscheidde van de Roomsche kerk, was men orthodox in het Oosten als men voor heterodox in het Westen gold, en omgekeerd orthodox in het Westen, als men in het Oosten werd uitgeworpen.

Diezelfde tegenstelling bestond evenzoo bij de Nestoriaansche, de KoptJsche kerken en zoo voorts, want niets is meer onwaar dan de voorstelling, alsof vóór de Reformatie alle kerken op aarde ééne zelfde belijdenis hadden. e u

Maar natuurlijk is door de Reformatie der i6e eeuw en ten gevolge van haar uitbreken, het aantal orthodoxieën zeer toegenomen, en is er met name een Luthersche orthodoxie, een Gereformeerde orthodoxie, een Arminiaansche orthodoxie en een Sociniaansche orthodoxie bijgekomen.

Hieruit nu volgt, dat een ieder alleen zijn eigen kerk en haar belijdenis voor orthodox houdt, en op dien grond voor die belijdenis opkomt; terwijl hij wat zich overigens „orthodox" noemt, voor minder of meer van de waarheid afgeweken houdt.

Een Luthersche oordeelt dat alleen een aanhanger van de Augsburgsche confessie orthodox is, en keurt den Gereformeerde een afgewekene en onzuiver ia de leer.

En omgekeerd oordeelt een Gereformeerde, dat alleen de Calvinist orthodox is, en ziet hij in elk Luthersche iemand die niet volkomen zuiver in de belijdenis staat.

Over en weer kan men daarom elkander wel als broeders eeren, waardeeren en liefhebben, ook sadmwerken op velerlei gebied; maar men belijdt niet eenzelfde belijdenis, en kan op dien grond elkander niet voor orthodox verklaren.

En hierin nu steekt op zich zelf niets beleedigends, want het is precies hetzelfde als dat men zegt: Ik ben Gereformeerd en gij zijt Luthersch.

Maar in onze eeuw heeft men het gebruik van dat woord „orthodox" almeer vervalscht.

Thans immers stelt men „orthodox" n tegenover „modern." Thans reikt men een brevet van orthodoxie uit aan een iegelijk, die, van wat belijdenis en van wat kerk ook, nog zekere algemeene hoofdwaarheden tegenover de loochenitig van den Christus vasthoudt.

En zoo gebeurt het dan, dat ook In Gereformeerde kerken nog voor orthodox doorgaat de leek of de prediker, die feitelijk met al de cardinaie en kenmerkende leerstukken der Gereformeerde kerken gebroken heeft en er tegen ingaat, en thans een soort belijdenis op eigen hand heeft, die in elk geval nog eer Luthersch of Arminiaansch dan Gereformeerd zou moeten heeten, maar ook door Melanchton en Episcopius als geheel in strijd met de orthodoxie zou zijn verworpen.

Nu laten we hierbij de quaestie in het midden, of het al dan niet noodzakelijk\s, in onze dagen nog „orthodox" te zijn. p Gelijk men weet beweren de Ethischen, dat de tijd der Belijdenissen thans voorbij is, dat God de Heere bezig is de belijdeniskerken af te breken, en dat hiervoor in de plaats moet komen de belijdenislooze, dat is zonder geschreven belijdenis, belijdende gemeente.

Hiermee nu zijn we het volstrekt niet eens. Eer ijveren we voor het tegendeel. Doch op dit oogenblik laten we dit geschilpunt rusten, en wijzen er alleen op, dat men zich niet orthodox moet noemen noch zich voor orthodox uitgeven, als men het op geen voeten of vamen na is.

Orthodox is nu eenmaal een kerkelijk woord. Het hoort thuis bij een kerkelijke belijdenis. En kan geen anderen zin hebben, dan dien van instemming met de kerkelijke belijdenis, althans in hare onderscheidende en kenmerkende stukken.

En daarom komen we er tegen op, dat men in kringen ten onzent, die nog altoos zeggen niet Luthersch noch Doopsch noch Modern, maar hoe verwaterd dan ook. Gereformeerd te willen zijn, den eeretitel van orthodox geeft aan een leek of prediker, die zoo heterodox mogelijk is en op schier alle hoofdpunten tegen de Gereformeerde belijdenis ingaat.

Tegen de „Modernen" als ongeioovigen, staan de gezamenlijke belijders van den Christus naar de Schriften als ., ., geloovigen"; maar niet als onhodoxen.

Of ze behalve „geloovig" in algemeenen zin, bovendien ook nog orthodox zijn, hangt af van de kerk, waarin ze optieden, en van hun al of v\tt overeenstemming met de belijdenis deze? kerken.

Het is dus zeer verkeerd, als men zegt: Die leek of die prediker is wel orthodox, maar niet Gereformeerd.

Zulk zeggen heeft geen zin.

Het is onnadenkend en oppervlakkig; want orthodox is voor u alleen de man die instem.t met de belijdenis uwer kerk, en zoo ge dus zelf Gereformeerd zijt, is niemand voor u orthodox, tenzij hij Gereformeerd zij.

Orthodox en Gereformeerd zijn in de Gereformeerde kerk en voor elk Gereformeerde woorden van volkomen gelijke beteekenis.

En waarom we hier nu op wijzen.'

Alleen om een misverstand uit den weg te ruimen, dat zoo ongelooflijk veel kwaad doet; aaleiding tot allerlei misverstand geeft; en de oogen der menigte verblindt.

Natuurlijk als iemand „orthodox" is, dan is er verder op het stuk der waarheid niets op hem aan te merken.

Orthodox is de hoogste eeretitel.

En went ge er u nu aan, dezen eeretitel te geven aan leeken of predikers, die schier op alle cardinaie punten van de Gereformeerde belijdenis afwijken, dan verzwakt ge daardoor het Gereformeerd karakter van uw eigen geloof. b

Dan wordt wat in de Gereformeerde belijdenis steeds hoofdzaak was ook voor u almeer bijzaak.

En allengs geraakt ge in dien zonderlingen toestand, dat ge een volbloed Arminiaan voor orthodox en dus binnen uvv kring vcor Gereformeerd verklaart.

Aan deze Babylonische spraakverwarring nu behoort een einde te komen. z

Men moet een man weer één man en een paard eep; paard noemen, en zonder daarmee iemand te krenken of verdacht te maken, dengette, die op het stuk van de uitverkiezing en den vrijen wil denkt zooals Arminiife dacht, ' of zooals de Saumursche godgeleerden leeraarden, niet afschilderen als ware hij het eens met Calvijn of Voetius. g b h l b t r d

Zij er waarheid bovenal!

Waarheid ook in ons spraakgebruik. Dit zal tevens rust ia de gemoederen aanbrengen en veel verklaren, wat nu onverklaarbaar lijkt.

Dan toch zal men er zich niet langer over verwonderen, dat zulke leeken en predikers het Calvinisme op allerlei manier bestrijden en tegenstaan.

En eveazoo er niets onnatuurlijks meer in vinden, dat deze leeken en predikers op politiek gebied met de Liberalen loopen, laimers hun geestelijke voorouders in de dagen van Oldenbarneveld deden dit evenzoc.

Ook zal men dan beter en juister gaan hooren, als men in de kerk zit. En onmogelijk zal almeer worden, wat men thans nog gedurig beleeft, dat een predikant meer bedekt of meer openlijk op den kansel week in week uit tegen de Gereformeerde belijdenis ingaat, en dat toch mannen en vrouwen, die voor zich zelf nog wel terdege op deze belijdenis prijs stellen, dit aanhooren, zonder ook maar van verre te merken, wat contrabande er wordt binnenger loodst.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen