Sadrach.

De „Sadrach"-quaestie is en historisch én principieel van het uiterste gewicht.

Historisch om te weten, wat er van zijn optreden, zijn belijdenis, en geheel zijn invloed aan is; en principieel, omdat er de vraag in schuilt, of het Christendom, dat anders uitkomt in de onderscheiden landen, ook in Azië en op Java in eigenaardigen vorm kan en mag optreden, zonder zijn wezen te verzaken.

Nu loopt het oordeel ten deze van Ds.

Lion Cachet en van Ds. Adriaanse tamelijk ver uiteen, maar met ongelijke macht.

Ds. Lion Cachet heeft zich volkomen te goeder trouw, en als eerlijk man, een opinie over Sadrach gevormd, maar bij een zeer vluchtig bezoek aan Java. Ds. Adriaanse daarentegen woont in loco, en had nu reeds jarenlang gelegenheid zich én met de Javaansche toestanden, én m; t Sadrachs kring van nabij bekend te maken.

Men voelt dit aanstonds als men b.v. leest wat Ds. Adriaanse van de Sembah schrijft, in verband met de voorstelling dat Sadrach zich voor een „incarnatie van den Christus" uitgaf.

Ik kan niet gelooven, dat het een Zendeling onder de Javanen onbekend is, dat de Javanen met die Sembah en voetkus hun eerbied betuigen aan hun overheden, aan hun ouders en schoonouders, hun ouderen broeder en aan hun goeroe. In de Locomotief van 18 Februari 1.1. stond het volgende bericht te lezen: „Omtrent het ceremonieel, dat a. s. Woensdag bij gelegenheid van het einde der Poeasa (vasten) in de kaboepaten (regentswoning) alhier in acht zal genomen worden, vernemen wij nog het volgende: De inlandsche ambtenaren worden des morgens om acht uur van dien dag bij den Regent toegelaten ten einde hem door den kniekus hun hulde te bewijzen." Haast ieder Europeaan hier weet, dat de Javaan zóó met sembah en knie-of voetkus (eigenlijk is het geen kussen, want daar doet de Javaan niet aan, het is een beruiken van knie of bovendeel van den voet) zijn overheden hulde bewijst.

En een Zendeling onder de Javanen weet zeker, dat de Javaan bij het einde van de vasten met die zelfde eerbewijzen zijn eerbied betuigt aan zijn ouders, zijn schoonouders, zijn ouderen broeder en zijn goeroe. Dat is een gewoonte der Javanen, die eeuwen oud is.

In een Javaahsch geschrift, dat algemeen bekend is onder den titel Woelang reh, (bij Van Dorp te Semarang uitgegeven) is een goeroe aan het woord, die jongelieden onderwijst, hoe zij zich hebben te gedragen, om een naar Javaansch-Mohamedaansche opvatting vroom en deugdzaam leven te leiden. Deze goeroe geeft o. a. het volgende onderricht over de sembah : „Wees voorzichtig, verstout u niet tegenover uw vader en moeder. Er is een vijfderlei sembah, betuiging van eerbied. En wel ie. de sembah jegens vader en moeder; 2e. jegens de schoonouders; 3e. jegens den ouderen broeder; 4e. jegens den goeroe, se. jegens den Heer. Uw vader en moeder moet gij door sembah uw eerbied bewijzen, omdat gij door middel van hen uw lichaam ontvingt en het levenslicht aanschouwt, — daarom moet gij hun eerbiedige hulde brengen. Uw schoonvader en schoonmoeder moet gij zoo vereeren (met sembah) wijl zij u het ware mingenet verschaffen, dat nakomelingschap aankweekt. Gij moet sembah maken voor uw ouderen broeder, omdat hij de plaatsvervanger van uw vader is. Gij moet sembah maken voor den goeroe, omdat hij u onderwijst in de volmaaktheid van leven en sterven, de duisternis van uw hart verlicht en uw schreden richt op den weg, die tot heerlijkheid (hier namaals) voert. Voorwaar de schuld dergenen, die den goeroe kwaad bejegenen, is zwaar. Daarom is het best dag en nacht zijn gunst (liefderijke toegenegenheid) te vragen opdat zijn liefde (jegens u) niet afneme.

De vijfde sembah geldt den Heer, die leven en dood beheerscht, kleeding en voedsel geeft, De mensch op aarde behoort den Heer te volgen." Zie hier in 't kort weergeven, wat die goeroe leert over de sembah. Dat in die woorden van den goeroe de opvatting der Javanen is weergegeven, krachtens welke zij tot op den huldigen dag de sembah brengen aan hun goeroe als een hun opgelegde plicht, als een bepaalde godsdienstplicht, behoef ik zeker een arbeider in de Zending op Java niet nader aan te toonen. Ik deelde die woorden uit de Woelang reh mede, om te bewijzen, dat er aan de handelwijze der Christenen op Midden-Java een gansch andere meening ten grondslag ligt, dan de ongenoemde briefschrijver beweert. Als de volgelingen van Sadrach hem de hulde brengen die ieder Javaan verplicht is aan zijn goeroe te brengen, dan bewijst dat in het minst niet, dat zij hem voor een incarnatie van den Christus houden. En als Sadrach die hulde aanneemt, bewijst dat volstrekt niet, dat S. zich voordoet als een incarnatie van den Christus.

Een ieder, die deze feiten or jevooroordeeld beschouwt bij het licht van de Woelang reh en in verband met de adat der Javanen, zal er eenvoudig de nuchtere, de voor de hand liggende gevolgtrekking uit maken, dat de Christenen op Midden-Java Sadrach beschouwen als hun goeroe en hij zich als zoodanig door zijn volgelingen op de gewone Javaansche wijze laateeren.

Nu zeggen we niet, dat Ds. Adriaanse reeds lang genoeg op Java is, om een definitief oordeel te vellen. Mogelijk dat zijn oordeel later wijziging ondergaat.

Maar voorshands bestaat er toch alle oorzaak, om niet aanstonds met Sadrach te breken.

Ook hier moet niet te zeer een persoonlijk oordeel gelden, maar moet men kerkelijk handelen, en daaronder verstond men steeds, dat men in zulk een geval afvroeg of de betrokken persoon thetisch onze belijdenis beaamde, en antithetisch zekere hem ten laste gelegde dwalingen verwierp.

Maar ook dit moet met beleid geschieden.

Onze Zending begint pas in het rechte spoor te komen.

We staan op Java nog bijster zwak, en wat vooral ontbreekt is het geordend op kunnen treden van het kerkelijk gezag.

Een gezonden Dienaar kan dat gezag niet wel alleen uitoefenen. Dat strijdt met onze beginselen. Dan staat persoon tegenover persoon.

En eerst als er zekere regeling van dat kerkelijk gezag zal zijn, kan dat gezag zich handhaven.

Jammer dat men Sadrach niet geraden heeft met de Inhuldigingsfeesten over te komen, dan hadden we. hem in breeden kring hier zelf kunnen leeren kennen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen