Arme modernen.

Het valt niet te ontkennen, dat de Godvruchtige houding der Boeren ook in ons land den eerbied voor de Godsvrucht in haar ouderwetschen vorm weer verhoogd heeft.

Atheïsten hoorden we zeggen : Als de Boeren het winnen, dan zal ik toch erkennen, dat ik het mis heb gehad;

Braakensiek gaf een plaat over het Wilhelmus, zoo goed als de beste Calvinist het maar verlangen kon.

Men verstaat het wel niet, maar die legerkampen waarin gebeden en waarin psalmen gezongen worden, maakten op den onverschilligste een beteren indruk dan kampen waarin men zich bedrinkt en vloekt.

Alleen maar, de gequalificeerde modernen kunnen aan die bewondering niet meedoen.

Dit komt uit in de Hervorming, aanleiding van een driestar in de aldus zich hooren liet: die naar Standaard

Na de week, die Engeland in Zuid-Afrika op drie nederlagen kwam te staan, schreef de Standaard het volgende :

Toen de oorlog in Transvaal en den Oranje-Vrijstaat aanging, stofte Engeland op zijn overweldigende en onvervvinlijke macht.

Wat zouden die a; machtige Boeren !

Maar Kruger sprak : Engeland is wel machtig, maar God is Almachtig, en op Hem staat ons betrouwen!

Dat klonk vreemd voor onze aan God ontwende eeuw.

Wat zou het gebed tegen de zoo vreeselijke Lyddiet bommen.

En toch, zie de uitkomst!

Gatacre, lord Methuen, Bulier, de drie helden in één week verslagen.

Vreugde en dankzegging in Pretoria en Bloemfontein.

Te Londen en in het paleis van Koningin Victoria angst, vreeze en onrust.

Dat heeft God gedaan 1

Het Handelsblad nam deze woorden over, niet onder het pers overzicht, maar in het redactioneel gedeelte, met groote letter, alsof het zeggen wilde : zoo is het!

De emotiën door den ZuidAfrikaanschen oorlog gewekt, dreigen den blik te benevelen en het vermogen der juiste onderscheiding te ontredderen. Het godsdienstig geloof der Boeren, elementair als het is, aantrekkelijk en bewonderenswaardig ook in zijn elementaire kracht, kan nu eenmaal en mag dus ook niet meer het godsdienstig geloof van moderne volken zijn, modern ook wat hun opvattingen en overtuigingen aangaat. En ons zelven en anderen in den waan te brengen, dat het anders kan zijn, of anders behoorde te wezen, kan niet dan verbijsterend en dus ontzenuwend werken.

De expectoratie van de Standaard, hoe klinkend ze zij, kan niet meer uiting van godsdienstig geloof zijn voor hen, die overigens bij al hun denken en doen zich laten leiden door moderne ideéen en overwegingen; ze is daar in strijd èn met den aard van dat geloof èn met de werkelijkheid.

Het gebed eenerzijds en de lyddietbommen anderzijds —• de tegenstelling is door en door valsch.

Wij zullen de laatsten zijn om de gebedsstemming der Boeren te onderschatten en niet te erkennen, dat zij zeer zeker een groote zedelijke kracht is en ook medewerkt om den loop der dingen te bepalen. Maar de eigenaardigheden van hun land, de scherpzinnigheid, waarmee zij er gebruik van maken, de voortreffelijke taktiek die er mee in verband staat, hun geoefendheid als scherpschutters, de wijze voorbereiding op gebeurlijkheden, waardoor zij zich van een overvloed van proviand en ammunitie hebben voorzien, dit en meer van dien aard gaf hun het overwicht tot dusverre; zonder dit alles zou hun gebed voor den aanvankelijk verkregen uitslag van geen beteekenis zijn geweest.

Naast het gebed hebben zij even reeële krachten in het veld gebracht als de Engelsche lyddietbommen. Daarom is het onjuist, tegenover de lyddietbommen het gebed alléén te stellen.

Bij de Boeren moge de tegenstelling even geliefd zijn als bij de Standaard, zij hebben op de manier der oude Calvinisten op God vertrouwd en hnn kruit drooggehouden, en zoo heeft hun practische zin het theoretisch geloof gecorrigeerd.

Voor onzen tijd kan het godsdienstig geloof die tegenstelling niet meer maken. Het geloof zelf wordt er door ontadeld, want, bestemd om het heele leven met heel de levenspractijk te verheffen en te dragen, wordt naast de levenspractijk een plaats er aan toegewezen; het kan niet zijn taak vervullen om, heel de werkelijkheid overziende, haar te aanvaarden als door God gegeven met de eischen die God er in stelt.

En wat te zeggen van dat machtige Engeland tegenover God-almachtig 1 De God van de Standaard laat met Zijn almacht bijv. Finland in den steek tegenover het overmachtige Rusland; een herinnering die, dunkt ons, reeds voldoende is, om aan te wijzen hoe onjuist ook hier de tegenstelling van de Standaard is. Het kan niet een bevredigend godsdienstig geloof zijn, dat een klein stukske geschiedenis uitkiest en er van zegt: ziedaar Gods vinger, of: ziedaar Gods almacht. Laat het geheel, in den loop dien het neemt, ons een openbaring zijn van Gods werk en weg, zonder dat wij ons vermeten deze in bijzonderheden aan te wijzen

en te beoordeelen. En dan, ja — dan ligt er in vrat Engeland treft wel een groote les. Deze; dat het hoogmoedig brallen, waarmee het optrok naar Pretoria en geringschatte wat het vinden zou op den weg daarheen, een gevolg is van de beneveling, die hoogheidswaanzin en gouddorst over Engeland bracht. De groote waarheid ook: dat het kapitalisme, zooals het vertegenwoordigd wordt door de vorstelijk aristocratische kliek, die tot den oorlog dreef, met de politiek van heerschzucht en hebzucht, waartoe het gedoemd is, op den weg schijnt om zijn eigen graf te delven

Is het nu niet om medelijden te hebben met theologen, die nog zóó slecht op de hoogte van het Calvinisme zijn, dat ze zich heusch nog voorstellen, dat wij het gebed en de gebedsverhooring ons voorstellen als een macht, die buiten de middelen omging.?

Alsof wij zeiden: Wapen u maar niet. Bid maar!

Weten ze dan niet, dat het Calvinisme juist daarin van de dualistische en spiritualistische richtingen verschilt, dat het tegen deze strooming in heel zijn optreden steeds ten ernstigste geprotesteerd heeft ? En kan de redactie ons in de historie ooit of ergens één voorbeeld aanwijzen, dat het gebed den Calvinist ^f hield van den toeleg, om alle middelen, diégte zijner beschikking stonden, op het energiekst aan te wenden ?

Wat Mr. Gibson-Bowler in het Engelsche parlement zei: 'De Boeren zijn „ a Godfearing and splendidly shooting people", drukt juist hun Calvinistisch karakter uit: Godvreezend en prachtig schietend !

Bovendien, wat te zeggen van theologen, die Gods macht ons wilden voorstellen als buiten eenig middel zijnde, of ook als een macht, die bij de aanvvendi; ig van deze middelen geen directie naar het door God gekozen doel heeft!

Laten ze dan toch de oude Dogmatici over den influxus en de directie Dei nog eens inzien! Dan zullen ze zich althans van dergelijke onhistorische toedichting voortaan onthouden !

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen