Uit be Ders.

De beslissing der Generale Synode in zake de vereeniging van de Theol. School met de Theol. faculteit heeft reeds nu, nog eer de Synode scheidde, de pennen in beweging gebracht.

Ds. Sikkel schrijft er in Holland's over: Kerkblad

Door de Generale Synode der Gereformeerde Kerken te Arnhem is, voor zooveel haar aangaat, een beslissing genomen in zake de vereeniging van de Theologische School te Kampen en de Theologische Faculteit der Vrije Universiteit te Amsterdam.

Die beslissing is reeds alom bekend. De Synode heeft namelijk besloten die veree niging niet tot stand te brengen. Deze beslissing is het eind van een lange en droeve historie.

Het feit van de tweeheid van Kampen en Amsterdam werkte sinds 1892 zeer ongunstig in ons kerkelijk leven, en, bij terugslag, ook ongunstig op de Theol. School en op de Vrije Universiteit. Voor wie Kerk en Wetenschap overeenkomstig de waarheid Gods tot ontwikkeling wenschen te zien komen, ten zegen voor ons en voor de menschheid en tot eere van onzen God, was daarom dé eenheid' der Nederlandsche Gereformeerden in het Theologisch Hooger Onderwijs en in de Vrije Universiteit een zaak, die zij zeer van den Heere begeerd hebben.

Onderscheiden pogingen zijn dan ook sinds 1892 aangewend, om tot die eenheid te komen. Maar geen Generale Synode was tot heden krachtig genoeg, om een beslissing te nemen.

Thans werd het blijkbaar in heel ons land meer ernst met deze zaak. H t bekende Concept der 25 gaf van dien ernst blijk. En evenzeer getuigden van dien ernst de beraadslagingen der Classen en de beslissingen der meeste Provinciale Synoden.

Wij begroetten dit verschijnsel met blijdschap. Wel bestond er onder de broederen, wien het om eenheid te doen was, nog verschil over meer ondergeschikte punten, maar de bedoeling wasduiiie lijk, om de eenheid tusschen de onderscheiden Faculteiten en alzoo de eenheid der Universiteit op haar grondslag te handhaven en tegelijk te voldoen aan het verlangen om aan de Gerefor meerde Kerken behoorlijk zeggenschap te waarborgen in zake de samenstelling der Theologische Faculteit als haar School tot theologische opleiding voor den Dienst des Woords.

Intusschen werd door de hoogleeraren Noordtzij en Lindeboom verzet tegen deze poging om tot eenheid te komen, geproclameerd en gepropageerd. En met dit droeve feit begon een nieuwe lijdens geschiedenis.

De conservatieve zoom, die nog minder op de toekomst het oog richt en meer zich aan hel be staande, omdat zij er eigen mee is, vastklemt, werd geprikkeld en vooruitgetrokken. Op de houding van sommige broederen en op de samenstelling der Genenale Synode had dit invloed. Vooral de af vaardiging in Groningen en Overijsel, in Brabant en Zeeland is hierdoor geforceerd. En Friesland zond Ds. Bos in de verwachting, dat hij een tegenwicht daartegen zou bieden en de sympathieën van de achterhoede winnen zou.

Zoo kwam de Generale Synode bijeen.

Rekening houdende met het Concept der 25 en met de adviezen en voorstellen der Provinciale Synoden is to^n aan de Synode door de hoogleeraren Bavinck, Biesterveld, H. H. Kuyper en Rutgers een nieuw Concept Contract aangeboden, waardoor, gelijk ook wij wenschen, meerdere waarborgen geboden werden voor de wetenschappelijke eischen bij de benoeming van hoogleeraren, en voor de doeltreffende samenstelling van het Curatorium door de Kerken te benoemen, en waarin voorts de benoeming der hoogleeraren geheel aan de kerkelijke beslissing werd overgelaten. Deze voorslag ging ongetwijfeld in zake de benoeming van hoog­ leeraren verder, dan in den universiteiskring door velen mogelijk geacht werd. Dat zelfs alle correspondentie met de Curatoren en Directeuren der Vrije Universiteit bij de benoeming van Hoogleeraren buiten rekening werd gelaten, ging velen, die ook buiten de Synode van dezen voorslag kennis namen, in eenzijdigheid te ver. Ook andere bepalingen in dit Concept, die afdoende beslisten in de zaak, waarover de Kerken met de Vrije Universiteit moesten contracteeren, leken minder welwillend. Maar aan het contracteeren zou in elk geval overwegen en overleggen ook van de zijde der Vrije Universiteit voorafgegaan zijn en de overeenstemming zou, naar we vertrouwden en ernstig begeerden, mede door een doeltreffend mandaat vanwege de Generale Synode in zake de onderhandeling met de Directeuren der Vrije Universiteit zijn gevonden.

Zoo hoopten we, dat het tot eenheid zou komen. De meerderheid van de leden der Generale Synode ontvingen den voorslag Bavinck c.s. dan ook met dankbare waardeering. Maar de minderheid, onder advies der hoogleeraren Lindeboom en Noordtzij en onder aanvoering van Ds. T. Bos, gesteund door Ds. A. Littooij. nam een onverzettelijke houding aan en forceerde de mislukking door een tegen voorslag in te dienen en ook tegen den blijkbaren wensch der Synode te handhaven; een tegenvoorslag, die het merk droeg van den onwil, om het eigen recht der Universiteit zoo goed als dat der Kerken te erkennen, en die alzoo volstrekt onaannemelijk rroest zijn, ook daar ze den indruk wel m.oest vestigen, dat men de gewenschte eenheid niet bedoelde en niet wilde.

Bij de discussion werd bovendien meermalen gesproken op een wijze, die zeer grievend was voor hen, die de Vrije Universiteit om haar beginsel eui grondslag liefhebben, hoogachten en willen hand? haven.

Inderdaad, — dus gevoelde en spralc men al meer, — zóo komt de eenheid, die wij behoeven, er niet.

De Generale Synode heeft dan ook het Conccpt-Bavinck aangenomen, maar daarna besloten de vereeniging van de Theologische School en de Theologische Faculteit tij dezen loop der zaken en onder deze omstandigheden niet tot stand te moeten brengen.

Dit besluit der Synode eerbiedigen we.

Met hartelijken dank aan de hoogleeraren Bavinck, Biesterveld, Kuyper en Rutgers en met erkenning, dat de Generale Synode iiaar haar roeping op ernstige en waardige wijze gepoogd heeft tot eenheid te komen, moeten we constateeren, dat die poging voor ïooveel de 17 broederen Lindeboom-Noordtzij-Bos Littooij c.s. aangaat, mislukt is, en dat bij dezen stand van zaken de nadere onderhandeling zoowel voor de Vrije Universiteit als voor de Kerken bezwaarlijk is geworden.

Van alle forceering, om nu de onderhandeling over het aangenomen concept toch door te drijven, worde dan ook afgezien. De vrucht, die niet rijp is, moet niet geplukt worden. Zij zou ons toch niet verkwikken, maar slechts onze tanden stomp maken.

Maar die vrucht nat rijpen.

De beslissing der Generale Synode van Arnhem is een beteekenisvol feit, zoowel in de verwerping van hcc voorstel-Bos als in de aanneming van het Concept Bavinck en in het besluit, om de vereeniging om den loop der zaken en onder de tegenwoordige omstandigheden niet tot stand te brengen.

Dit feit is een keerpunt op weg tusschen verleden en toekomst.

Dit feit zal werken naar die toekomst heen.

De oplossing zal rijp worden. Frisch, schoon en krachtig, in de jonge eigen gestalte der toekomst en niet in een opgedrongen gestalte van het verledene, zal die oplossing komen, de vrucht, het kind onzer worstelingen, van welke het thans aan • genomen concept de historische acte geeft.

Die oplossing zal komen, — we durven het te profeteeren, — in een gemeenschappelijk ijveren als Gereformeerden voor de Vrije Gereformeerde Universiteit en voor een zoodanig verband dier Universiteit met de Gereformeerde Kerken, dat de Theologische Faculteit der Universiteit de Kerken meer bevredigt dan een afzonderlijke Theologische School ooit gedaan heeft of doen kan ; een verband, dat goed zal doen aan Kerken en Universiteit, omdat het recht is, — omdat het is naar het recht en den eisch van het leven in Kerk en Wetenschap en Volk ; — omdat het alzoo is naar de ordinantiën Gods.

Wij sleepen het leven uit het verleden in het heden naar de toekomst vooruit. En we baren die toekomst met smarten. Maar die toekomst heeft een eigen leven van onzen God, en komt ons in dat eigen leven tegemoet. Het oudere leven, dat in getrouwheid voor en om het jongere bidt en peinst, waakt en worstelt, moet ook leeren, dat het jongere er zelf ook is en zich in eigen karakter ontplooit. Het oudere zal leeren het jongere te laten leven — en het te zegenen.

Onze verwachting is in dezen van den Heere onzen God, die ons naar onze zonden en dwaasheden niet zal vergelden, maar die onze beden, — toch door genade de beden der oprechten, die zijn Naam en Koninkrijk en Wil zoeken, — onze beden voor Kerk en Volk, ook in de Synode van Arnhem naar zijn welbehagen verhoord heeft; en die ze verhooren zal in de gemeenschap van allen, die even dierbaar geloof verkregen hebben.

.....Zegt den kinderen Israels, dat zij voorttrekken.

En niet minder beslist in zijn afkeurend oordeel over de onverzoenlijke houding der heeren Bos c. s. is Ds. Renkema in het Gereformeerde Volksblad:

Ook de derde week der Synodale vergaderingen is gekomen, en.... gegaan. Maar nog is het einde niet daar. Óe voorzitter schijnt zelfs bevreesd te zijn, dat ook vier weken niet voldoende zullen zijn, om de zaken naar orde te behandelen. Vandaar dat op zijn voorstel, de zittingen deze week reeds Maandagavond begonnen zijn. 't Is waarlijk geen kleinigheid! Een Generale Synode die vier weken duurt, op zijn minst. Zulk eene hebben wij nog niet gehad, noch in de Christelijke Gereformeerde, noch in de Nederduitsche Gereformeerde, nóch in de vereenigde Gereformeerde Kerken. Wat zullen de kosten van deze Generale Synode dan ook wel hoog zijn, al is bij de inrichting der vergaderplaats de zuinigheid en de soberheid betracht. Er valt voor onze Kerken alzoo weer heel wat te betalen.

De vergaderingen voor het Concept Contract hebben zeker een kleine twee duizend gulden gekost, en nu komen er de onkosten van een vierweeksche Synode nog bij. 't Is maar gelukkig, dat bij de betaling daarvan niet het z.g. vrijwilligheids systeem of het collecten stelsel wordt gevolgd. Want dan zou het de vraag zijn, of liet geld er wel kwam. Het gesukkel met de verzorging van Art. 13 D. K. zegt in dezen genoeg!

Enfin, de kosten van een Generale Synode zijn niet zoo erg, als zij ons maar verder brengt op den goeden weg. Als er op hare vergaderingen niet alleen gepraat, maar ook gehandeld wordt. Als zij waarlijk een mijlpaal mag zijn in ons kerkelijk leven, die een stuk historie afsluit en een nieuw stuk doet beginnen.

Of echter de Arnhemsche Synode een zoodanige zal kunnen worden genoemd? Wij betwijfelen het, nu de derde week harer samenkomsten ons zoo groote teleurstellingen heeft gebracht. Want ja, het vraagstuk der opleiding is nu eindelijk afgehandeld geworden, doch op zulk eene wijze, dat de zaken toch blijven, zoo als ze zijn. Het gewijzigde Concept-Contract is wel aangenomen met 25 tegen 15 stemmen, doch tevens is besloten, om het niet uit te voeren.

De vreeze, dat daaraan schadelijke gevolgen voor de rust en den vrede der Kerken verbonden zouden zijn, heeft bij deze beslissing den doorslag gegeven.

De 15 tegenstanders van het voorstel Bavinck c. s. hebben trouwens alles gedaan om deze vreeze te wekken bij de andere leden der Generale Synode. Nog vóór de eindstemming had plaats gehad, leg-

den zij de verklaring af, dat genoemd voorstel, naar hunne overtuiging, niet in overeenstemming was met het z.g. beding van .i892'; dat het niet genoeg rekening hield met het recht, de vrijheid en den vrede der Kerken, en dat zij derhalve de medeverantwoordelijkheid voor dit voorsiel, als het besluit mocht worden, niet op lich konden nemen.

Alles dus wat gedaan is om hen te winnen, is vruchteloos en vergeefsch geweest. Alles of niets, dat is de leuze geweest van deze heeren, en ofschoon minderheid zijnde, hebben zij hun doel bereikt.

En zoo zitten de Kerken nu, om het nu eens heel plat te zeggen, met het mes in de buik. Naar het ons voorkomt, is dit resultaat wel het slechtste, dat daar denkbaar is. Was dan liever het voorstel tot vereeniging van School en Universiteit maar verworpen geworden. Langs dezen weg komt het ook niet tot rust en vrede in onze Kerken. De quaestie blijft gisten en beroering voorlbrengen, terwijl we noch vooruit nóch achteruit ons kunnen bewegen. Vooral dé Theologische School zal de dupe worden van deze historie. Zij kan ook wel zeggen: van zijn vrienden moet men het maar hebben. Het zwaard van Damocles hangt haar aldoor boven het hoofd, nu de meerderheid der Generale Synode zulk een berluit heeft genomen.

Maar ook voor de mannen der Vrije Universiteit is dit resultaat zeer ontmoedigend. Zij hebben zooveel toegegeven, om maar eenheid in de Opleiding te krijgen en om alzoo aan de gedeeldheid in de Kerken een einde te maken.

Doch hunne toegevendheid heeft niet mogen baten.

Wat zullen wij er meer van zeggen?

Deze wetenschap troost ons, dat God alle dingen regeert. Als alles vastzit, kan Hij nog voor een uitweg zorgen. Misschien dat de laatste week der Generale Synode ons nog iets brengt, dat voor een goede oplossing in de toekomst dienstig kan zijn. De Heere God doet wel menigmaal een afgesne dene zaak op de aarde. Hij erbarme zich over onze Kerken; over onze Scholen en over ons dierbaar Vaderland.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen