De Nieuwe Universiteit te Brussel.

Nu de vrijmaking van het Hooger Onderwijs ook ten onzent eerlang aan de orde komt, kan het geen kwaad eens een blik te werpen op de Nieuwe Universiteit, die in 1894 te Brussel werd opgericht en wier historie in menig opzicht een treffende overeenkomst aanbiedt met de Vrije Universiteit te Amsterdam, ook al staan ze wat haar principieel standpunt aangaat lijnrecht tegenover elkaar.

In België heeft men twee Staats-universiteiten de eene te Gent en de andere te Luik, die op Staatskosten worden onderhouden. Daarnaast bestaan twee vrije universiteiten; de roomsche universiteit te Leuven, wier oorprongen terugreiken tot de 15e eeuw, en de „vrije universiteit" te Brussel, die in 1834 werd opgericht door de liberalen om de rechten van het „vrije onderzoek" te handhaven. Na langdurigen strijd hebben ook deze beide Universiteiten een officieele positie gekregen door de wetten van 10 April i89oen3jun 1-891. De diploma's door deze Vrije Universiteiten afgegeven, worden onder de noodige waarborgen ook door den Staat erkend. Deze Universite'ten staan daardoor geheel op één lijn met de Universiteiten te Gent en te Luik, zoodat de vrijmaking van het Hooger Onderwijs hier metterdaad heeft plaats gevonden.

Intusschen voldeed de Vrije Universiteit te Brussel reeds lang niet meer aan de wenschen der radicale partij. Ze werd in hun oogen te conservatief. Toen in 1894 de anarchist Elisée Reclus, een zeer bekwaam geograaf, werd uitgenoodigd aan de Universiteit eenige lessen te geven, kwam het tot een botsing. De meer behoudende richting wist te bewerken, dat de uitnoodiging werd ingetrokken en de meer radicale partij brak toen met de liberale Hoogeschool en stichtte een Nieuwe Internationale Universiteit. Sinds haar stichting bereikte deze Nieuwe Universiteit reeds een hoogen bloei. Beroemde geleerden uit alle deelen van Europa geven er colleges en het aantal studenten neemt zeer toe.

Uit het belangrijke artikel, dat Charles Dejongh in /' Europeen aan deze Nieuwe Universiteit wijdt, blijkt, dat ook deze Hoogeschool geheel leven moet van vrijwille bijdragen. „L'Université Nouvelle a vécu jusqu' ici de dons, de cotisations, et du minerval demandée aux étudiants, aux quels d' ailleurs la gratuite des cours est facilement accordée" i) Van Staatssubsidie is behalve een kleine bijdrage van de provincie Brabant en enkele gemeenten geen sprake. De nieuwe Universiteit heeft bovendien te kampen met de ongunst van het Gouvernement. Aanvankelijk werden haar enkele privilegiën toegekend; haar studenten mochten examen afleggen voor een gemengde jury, maar later werd dit privilegie ingetrokken. „Malgré les hostilités des conservateurs, Ie gouvernement, dont M. de Burlet était alors Ie chef, accorda a l'Université Nouvelle des Jurys mixtes, devant lesquels les étudiants pouvaient passer leur examens régulièrement. Mais l'Université Nouvelle demandait mieux. EUe voulait être une Université au sens de la loi Beige et pouvoir délivrer des diplómes au même titre que l'Univer.sité de Louvain et l'Université Libre de Bruxelles. En 1895-1896, faisant un effort énorme, elle se compléta par une Faculté de sciences et par une P'aculté de medicine. Or il lui advint cette étrange aventure, qu' au mépris de toute légalité, la Commission d' entérinement annonca qu'elle ne reconnaitrait pas la régularité des diplómes par elle décernés; et que d'autre part, M. de Burlet ayant éte remplacé au ministère, les Jurys speciaux lui furent enlevés! Persecutée, contrainte par la nécessité d'abandonner certaines de ses creations, l'Université accentua son effort".2) Ook deze Universiteit trad dus tegen den stroom der officieele wetenschap op en derft alle Staatsprivilegies.

Wel verre echter van zich te" laten ontmoedigen door deze moeilijkheden, haar in den weg gelegd, vindt ze juist in die bezwaren een prikkel te meer om haar krachtsinspanning te verdubbelen. „Geboren uit den strijd en voor den strijd, zoo sprak haar rector in 1898, zijn wij geharnast en gewapend tegen elk onrecht ons aangedaan, en zullen wij geen oogenblik vertsagen in het volbrengen der plichten, die wij onszelf vrijwillig hebben opgelegd."

Ziet men dan ook het programma dezer Nieuwe Universiteit in, dan blijkt; hoe veelomvattend het onderwijs is aan deze Universiteit gegeven. - De Universiteit bestaat

uit „instituten" voor de sociale wetenschappen, voor de rechtswetenschap, voor de industrie, voor de geographic, en voor de studie der gistingen. Het programma van het instituut voor de sociale wetenschappen omvat: de natuurkunde, de wiskunde, de geschiedenis, de staathuishoudkunde, de ontwikkeling der rechtsinstellingen, de evolutie der religies, de kunst, de geschiedenis der kunst en de sociologie.

Eindelijk verdient de aandacht, dat ook deze Nieuwe Universiteit zich niet in de eerste plaats toelegt op vakstudie. Het is er haar niet zoozeer om te doen kundige advokaten, ingenieurs, chemisten, doctoren te vormen, maar haar leerlingen een wetenschappelijke opleiding in den hoogeren zin des woords te geven. De speciaal-studie, die aan de Staats-universiteiten schier allen tijd in beslag neemt en daardoor de Universiteit tot een vakschool verlaagt, treedt hier op den achtergrond. Het hoofddoel van het onderwijs is om een philosophisch en encyclopaedisch inzicht in de wetenschap te geven en daardoor aan de studenten een algemeene ontwikkeling te schenken.

Principieel staat deze Nieuwe Internationale Universiteit te Brussel lijnrecht tegenover de Vrije Universiteit te Amsterdam. Daar is het te doen om de wetenschap los te maken van eiken invloed der religie en alleen te doen rusten op den basis der rede. Hier om het gezag van Gods Woord hoog te houden ook op het gebied der wetenschap.

Maar beide Hoogescholen hebben dit gemeen, dat zij uit een conflict met de officieele staatswetenschap zijn geboren; dat haar rangen en titels niet door den Staat worden erkend, en dat zij uitsluitend bestaan door de gaven van degenen, die het met haar beginselen eens zijn.

Indien de Nieuwe Universiteit te Brussel in dien strijd dusverre niet bezweek, maar staande bleef en zelfs in bloei zich verheugen mag, dan ligt daarin een profetie ook voor de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Wat het ongeloof vermag kan niet onmogelijk zijn voor het geloof, dat de wereld overv/innen zal.

1) De nieuwe Universiteit heeft dusverre geleefd van gaven, vaste bijdragen en van het studiegeld, gevraagd aan de studenten, aan wie overigens gemaklcelijk vrijstelling van collegegeld wordt verleend.

2) Niettegenstaande de vijandige houding van de conservatieven stond de regeering, wier hoofd des tijds Mr. De Burlet was, de gemengde jury s aan de nieuwe Universiteit toe, voor welke de studen ten langs regelmatigen weg hun examens konden afleggen. Maar de Nieuwe Universiteit vroeg meer. Ze wilde in den zin der Belgische wet een Univer siteit zijn, en met hetzelfde recht als de Universi teit van Leuven en de Vrije Universiteit van Brussel, graden kunnen verleenen. In 1895—1896 spande ze daarom haar krachten tot het uiterste in en maakte ze haar faculteiten compleet, door er een faculteit voor de natuurwetenschap en de medicijnen aan toe te voegen. Maar toen overkwam, haar dit wonderlijk avontuur, dat in strijd met de wet, de Commissie van Bekrachtiging (een Commissie in België, door het gouvernement aangesteld om de [diploma's] te bekrachtigen en daaraan het effectus civilis te geven) weigerde de wettigheid van de diploma's, door haar verleend, te erkennen en dat bovendien de speciale jury's haar ontnomen werden, nadat Mr. De Burlet door een anderen mi nister vervangen was. Maar de Universiteit, vervolgd en door den nood gedwongen, enkele harer instellingen te laten varen, verdubbelde haar krachts inspanning.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen