Al zijn reeds

Al zijn reeds enkele maanden verstreken, sinds de Hervormde Synode te 's Hage haar jaarlijksche vergadering hield, toch loont het wel de moeite om een korte nabetrachting te houden over hetgeen door haar verhandeld is.

Dat de Synode ditmaal weer „om" was, maar thans „om" naar den modernen kant, bleek reed^ terstond bij de keuze van een praeses. Eigenaardig en kenteekenend voor de positie der modernen is, dat daarvoor gekozen werd de predikant van het dorpje Üsquert, in den achterhoek van Groningen gelegen. Voor de Synode eener Kerk, die zich zelf liefst als nationale aandient, toch een ietwat wonderlijke keuze. En even teekenend was, hoe de modernen zorgden, dat in de Synodale commissie alleen vrijzinnigen benoemd werden; aan niet één orthodoxe werd een plaats gegund in het college, dat feitelijk een jaar lang de Kerk regeeren zal, niettegenstaande de verhouding der partijen was:10 modernen tegen 9 orthodoxen. In de Kerk ijveren de moderaen voor evenredige vertegenwoordiging, maar zoodra ze zelf de macht in handen hebben, benoemen ze alleen hun vriendjes.

Maar overigens was op de Synode alles pais en vree. Partijstemmingen vonden er ioo goed als niet plaats. Beide partijen wc^en zoo tegen elkaar op, dat van eenige ingrgpende beslissing naar rechts of links geen sprake is. In dat opzicht msiakt het iveinig verschil, of de Synode orthodox of modern is. Daarbij komt, dat het ingewikkelde en omslachtige stelsel van wetgeving oorzaak is, dat een Synodaal voorstel schier nooit wet wordt, wanneer het al te diep in de organisatie der Kerk ingrijpt. De eene Synode neemt zulk een voorstelaan, maar zendt het door aan de classicale vergaderingen, die critiek oefenen; en de volgende Synode stemt het weer af. Altoos de manier van de springprocessie van Echternach; drie sprongen vooruit en dan weer twee naar achteren. Dat de Synode ditmaal besloot — het was de eenige stemming, Araarbij de partijen scherp tegenover elkander stonden — om bij de verkiezing van predikanten en kerkeraadsleden de evenredige vertegenwoordiging in te voeren, behoeft de orthodoxen dan ook niet al te ongerust te maken. Een volgende Synode, die, naar men nu reeds heeft uitgerekend, weer „orthodox" zal zijn, zal wel zorgen, dat dit voorstel geen wet wordt.

Zondert men echter deze ééne partijbeslissing uit, dan kan men niet zeggen, dat de Synode bepaald in moderne richting gestuurd heeft. Het opnieuw ingekomen verzoek van drie vrouwelijke studenten in de Theolgie om tot het predikambt te worden toegelaten, werd opnieuw afgewezen. Of de dames nu den moed zullen opgeven ? Een verzoek van den modernen Kerkeraad in Den Helder om bij de Regeering aan te dringen, cat voortaan de matrozen van orthodoxe richting niet meer ter catechisatie zouden mogen gaan bij een orthodoxen predikant, door de Vereeniging van vrienden der Waarheid daartoe aangewezen, maar zouden moeten catechiseeren bij de moderne predikanten ter plaatse, stopte de Synode maar wijsel^k in den doofpot. Trouwens, het daarbij aangevoerde motief, dat de bestaande regeling zoo „schadelijk" was voor de moderne predikanten, — gelijk men weet, keert de Regeering voor dit onderwijs een kleine vergoeding uit, per catechisant berekend — was toch al te krenterig. En evenzoo liet de Synode ook maar stilzwijgend het feit passeeren, dat in Friesland een „herdoop" had plaats gevonden, doordat een orthodox predikant een kind, door zijn modernen collega niet behoorlijk gedoopt, nog eens over had gedoopt. De synode nam ook dit bericht voor kennisgeving aan en ging over tot „de orde van den dag."

Veel belangrijks is door de Synode voorts niet verricht; haar arbeid was grootendeels negatief. Een voorstel om te bepalen, dat de candidaten één jaar als hulpprediker dienst moesten doen vóór ze predikant werden, werd met eenparige stemmen afgewezen. De Synode achtte de zaak zelf wel wenschelijk, maar wilde er geen dwingende bepaling van maken. Evenzoo geschiedde met een nieuw voorstel tot reorganisatie; er werd niet eens ernstig over gedebatteerd. Het was la mort sans phrase. Zelfs het bescheiden verzoek der Confessioneele Vereeniging, dat de Synode krachtig zou aandringen op maatregelen tegen het toenemend vloeken, de ontheiliging van den Rustdagen andere volkszonden, werd eenvoudig ter zijde gelegd. En nog veel minder vond natuurlijk het voorstel, m in het nieuw ontworpen visitatiereglement voor de Kerken ook de bepaling op e nemen, dat voortaan naar de belijdenis nderzoek zou worden gedaan, genade in e oogen dezer Synode.

Voor de groote levensbelangen der Kerk oelde deze Synode dan ook weinig. In lle Kerken is thans de Zending een der eest gewichtige vraagstukken, maar de ynode liet dit punt rusten. Of neen, ze am toch één beslissing, maar een besHs' ing die kerkrechtelgk puur Roomsch is.

Zendelingen, lidmaten van de Hervormde Kerk, zullen in 't vervolg op verzoek van de hen uitzendende vereenigingen door of vanwege de Synode kunnen worden „geordend" tot de bediening des Evangelies in haar vollen omvang op het Zendingsveld. Alleen, wanneer ze later terugkeeren in het vaderland, mogen ze zelfs geen hulpprediker worden. Zulk een ordening door of namens de Synode van personen die door een vereeniging uitgezonden worden, maar door geen Kerk zijn. geroepen, maakt toch een wonderlijken indruk ineen protestantsche Kerk. En toch heeft niet één lid der Synode hiertegen geprotesteerd.

Zoo zat er in deze Synode weinig bezieling. Zelfs de invoering van een nieuwen gezangbundel, door een Commissie verzameld, zal men „voorloopig" maar laten rusten, met het oog „op den gezangenstrijd, in vele gemeenten aan de orde". Gloed kwam er alleen, toen de Synode een protest liet uitgaan tegen de Borromeusencycliek. Of in de Hervormde Kerk zelf het Evangelie van Christus wordt aangerand, laat de Synode koud; maar als de Paus van Rome de Hervormers aantast, grijpt alles naar de wapenen.

Ten slotte zij er ook nog op gewezen, hoe droef het in de Hervormde Kerk gesteld is met de verzorging van hulpbehoevende Kerken en emeriti-predikanten, weduwen en weezen. Aan Generale Kassen ontbreekt het zeker niet. Behalve de Generale Kas in eigenleken zin heeft men nog een fonds voor noodlijdende kerken; een fonds voor voorziening in de geestelijke behoeften van gemeenten, waar eigen middelen ontbreken; een fonds tot verbetering der schraalste predikantstractementen; een fonds voor weduwen en weezen en een hulppensioenfonds voor emeriti-predikanten, terwijl bovendien nog een hulppensioenfonds voor de weduwen en weezen in de maak is; zeven fondsen dus te zaam. Voor het fonds voor ds noodlijdende kerken werd gecollecteerd /13000; voor het fonds voor de geestelijke behoeften / 505; voor 't fonds ter verbetering van de schraalste predikantstractementen/i 481. De weduwen-en weezenkas trok aan contributien / 4617 50 en keert aan elke weduwe / 200 per jaar uit, terwijl het hulppensioenfonds voor emeritipredikanten het niet verder brengt dan een bijdrage van /90. Ook de Generale Kas. die een inkomen heeft van / 40 000, meest uit kapitalen getrokken, ging achteruit. Rekent men nu, dat de Hervormde Kerk bijna 3 millioen leden telt, dan spreekt de armoede dezer cijfers te sterker.

Op de Synode was ook een zeer ernstig punt van overweging, hoe men de predikantstractementen verbeteren kan. Sommigen wilden, dat de Classicale besturen de approbatie van het beroep weigeren zouden wanneer de gemeente te weinig traktement gaf; vooral de overvloed van candidaten, merkte men op, was oorzaak, dat de traktementen nog tneer daalden. Anderen wilden dat de synode zou uitspreken, dat het traktement minstens / 2000 per jaar moest bedragen, en dat overal, waar dit bedrag nog niet bereikt werd, gemeentelijke fondsen moesten worden gesticht. De Synode dorst echter geen dezer beide middelen voor schrijven en besloot alleen een schrijven tot de Kerken te richten, om op verbetering der tractementen aan te dringen. Tout comme chez nous.

Enkele getallen, aan het rapport van de Kerkvisitatie ontleend, mogen hieraan nog toegevoegd worden. Het aantal leden der Hervormde Kerk bedroeg 2744.100; het getal „aannemelingén" 26009 Van uitbreiding van het aantal predikanten was nauwelijks sprake; alleen Den Haag kreeg er een nieuwe predikantsplaats bij. Overgangen van de Hervormde Kerk naar andere Kerkgenootschappen bedroegen 724, van de andere Kerkeenootschappen naar de Hervormde Kerk 464 Reeds deze cijfers toonen aan, dat de Hervormde Kerk jaarlijks meer leden verliest dan wint, maar feitelijk is het verlies natuurlijk, veel grooter. Want blijkbaar heeft men hieronder alleen gegerekend degenen, die officieel hun lidmaatschap hebben opgezegd, maar niet degenen, die feitelijk zich van de Hervormde Kerk hebben afgescheiden, door tot een andere Kerk over te gaan. Alleen de overgangen uit de Hervormde Kerk naar onze Kerken bedragen jaarlijks stellig niet veel minder dan een vijfhonderd. En daarbij komt dan nog het zeer groote verlies, vooral in onze steden, geleden aan allerlei kerken en kerkjes, die als paddestoelen uit den grond oprijzen en hare leden hoofdzakelijk van de Hervormde Kerk trekken.

Het aantal theologische studenten, dat zich voor het predikambt in de Hervormde Kerk voorbereidt, bedraagt te Leiden 65 (waarvan 14 voor het eerst waren ingeschreven), te Utrecht 141 (waarvan 23 voor het eerst waren ingeschreven) en te Groningen 37 (waarvan 6 voor het eerst waren ingeschreven). Ook deze cijfers zijn in meer dan één opzicht leerrijk. Utrecht, waar de orthodoxie onder de hoogleeraren het best vertegenwoordigd is, trekt bijna anderhalf maal zooveel studenten als Leiden en Groningen saâm.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen