Dat de Generale Synode

Amsterdam, 11 Dec, 1914.

Dat de Generale Synode zich ook bezig zou houden met het gewichtige vraagstuk, dat de oorlog, die als reuzenbrand heel Europa in vuur, en vlam zette, aan de Christelijke conscientie stelt, sprak wel van zelf; te meer waar die oorlog ook voor ons land gevolgen meebracht, die voorziening van de zijde der Kerken eischten. Ook zonder opzettelijke aansporing van dezyde der Kerken zou de Generale Synode in dit opzicht haar plicht wel betracht hebben, al was het daarom toch goed, dat de Kerkeraad van Amsterdam, daarbij gesteund door moties van adhaesie uit tal van andere Kerken, deze roeping der Synode nog eens voor oogen stelde. Hoezeer echter over deze roeping zelve geen verschil bestond, was er wel verschil van gevoelen over de wijze, waarop aan deze roeping moest worden voldaan. De Kerkeraad van Amsterdam had er bij de Synode op aangedrongen, een * publiek woord van getuigenis en vermaning tot de Christenvolkeren van Europa te doen uitgaan en andere Christelijke Kerken in de wereld op te wekken, ook harerzijds een woord aan de volke.-en te doen hooren". Niet ten onrechte werd op de Synode de opmerking gemaakt, dat in dit voorstel van Amsterdam de hoofdzaak ontbrak, n.l, tvclkcn inhoud dat looord van vermaan en getuigenis hebben moest, terwijl evenmin instemming bij de Synode vond de gedachte om zulk een vermaanbrief te richten aan de Hoofden van alle Staten in Europa en aan~ de Besturen of Hoofden van alle Christelijke Kerken in heel de wereld. Misschien ware er iets voor te zeggen geweest, dat de Sx-node zich had aangesloten bij het voorstel van de Gereformeerde Kerken in Zwitserland, dat alle Protestantsche Kerken gezamenlijk een woord zouden richten tot de vorsten en volkeren die in dezen oorlog betrokken zijn, om op herstel van den vrede aan te dringen. Zulk een getuigenis van heel de Protestantsche Christenheid uitgaande, zou allicht indruk op de conscientie der volkeren hebben gemaakt. Maar dit zou zeker niet het geval geweest zijn, wanneer een betrekkelijk kleine kerkengroep in een der kleinere Staten van Europa zich verstout had zulk een * vermaning» te zenden naar den Keizer van Duitschland of den Konintj van ICngeiand, naar den i'au.s van Kunie t)f de bis­ choppen der Engelsche Kerk. Gelukkig eeft de Synode haar taak in dezen dan ook bescheidener opgevat; ze bepaalde er zich toe, een verklaring af te leggen, die in zoo breeden kring als mogelijk is, verspreid zal worden, en waarin ze niet alleen getuigde tegen de ongoddelijke krachten, die in dezen oorlog werkten, maar oojc de Kerken opwekte om krachtiger dan tot dusver te pleiten voor herstel en behoud van den vrede in den weg van het recht. Vergeleken met de vrij slappe en kleurlooze declaratie, die de Synode der Hervormde Kerk aflegde, heeft deze verklaring onzer Synode, ook bij de Pers die geheel buiten onze Kerken staat, een uitnemenden indruk gemaakt. Met groote voorzichtigheid heeft de Synode vermeden, zich een oordeel aan te matigen over de motieven, die eenige regeering bewogen hebben tot deelneming aan dezen oorlog.

Zulk een "oordeel kwam ook aan de Synode niet toe; zij had niet uit te spreken of het recht hier aan de zijde van den Tweebond of van de Triple entente werd gevonden, en de Synode gaf daarmede een wijs voorbeeld ook aan de Christelijke pers. En evenmin heeft de Synode uit naam van het Christelijk beginsel eiken oorlog als zonde veroordeeld, wat zeker niet in overeenstemming i'óu geweest zijn met de leer der Heilige Schrift. Wat de S> -node alleen deed was, in de eerste plaats wijzen op de onberekenbare schade die de oorlog tusschen Christen-volken toebrengt aan den naam, den invloed en de verbreiding van het Christendom en hoe door dezen krijg de band verbroken en saamwerking voor langen tijd onmogelijk wordt gemaakt tusschen volkeren, die door afkomst, beschaving en belijdenis bijeen hooren en geroepen zijn gemeenschappelijk te arbeiden voor het Koninkrijk Gods. Zulk een vermaning past zeker in den mond van een Christelijke Kerk, die in de eerste plaats voor de belangen van het Christendom heeft op te komen. En niet minder deed de Synode er goed aan, publiek te getuigen, dat de beginselen van Gods heilige wet niet alleen behooren te gelden voor de verhoudingen tusschen de personen, maar ook voor de verhoudingen tusschen de volkeren onderling, en we in dezen schrikkelijken krijg, "hiet al de jammeren daaraan verbonden, daarom wel degelijk een oordeel Gods hebben te zien over de volkeren van Europa, die maar al te zeer Gods heiligen wil hebben verlaten. Zonder een der oorlogvoerenden hier in 't bijzonder aan te klagen, heeft de S)'node gewezen op een zonde die alle volken maar al te veel aankleefde, het imperialisme, de Realpolitiek, het zoogenaamd gezonde egoïsme, waarbij al driester werd uitgesproken, dat men op het gebied der buitenlandsche politiek niet te rekenen had met de 'eischen der Christelijke Ethiek, maar dat hier alleen als wet had te gelden het eigenbelang, de uitbreiding van ei^en macht, het recht van den sterke. Tegen deze leer, alsof Gods wet alleen gold voor de verhoudingen van de enkele personen, maar niet voor de verhoudingen der volkeren onderling, heeft de Synode uit naam van Christus Kerk getuigenis afgelegd. En eindelijk heeft de Synode, al heeft ze het recht om oorlog te voeren wegens wettige oorzaken op zich zelf niet veroordeeld, ^och niet onduidelijk haar protest laten uitgaan tegen elke poging om den oorlog als zoodanig te ver'neerlijken als een middel tot hoogere ontwikkeling der menschheid, gelijk maar al te vaak in onze dagen geschiedt; ze noemde den oorlog een kzvaad; ze wees op de namelooze geestelijke en stoffelijke ellenden, die deze oorlog over de volkeren van Europa heeft uitgestort, en ze wekte de Kerken op om te ijveren en te pleiten voor herstel en behoud van den vrede in den weg van het recht.

Wie het uitnemende artikel las, dat Prof. Bavinck onlangs in de Stemmen des Tijds schreef over het Probleem van den oorlog, zal wel niet behoeven te vragen, van wiens hand deze verklaring eigenlijk afkomstig is. Het zijn dezelfde gedachten en dezelfde beginselen, die in beiden tot uitdrukking komen. De beteekenis van deze declaratie ligt dan ook niet alleen daarin, dat van onze Synode thans een roepstem is uitgegaan om aan dezen oorlog een einde te maken, maar dat de Kerk van Christus hier publiek is opgekomen tegen de onheilige beginselen, die al meer in de staatkunde der volkeren den toon aangaven en waarvan de jammerlijke gevolgen in dezen kring worden gezien. Daarmede heeft de Synode zich stipt aan haar roeping gehouden ; ze heeft zich niet op politiek terrein begeven, ze heeft zich geen oordeel aangematigd, dat haar niet toekwam, over de motieven van vorsten en volkeren, maar wel is ze opgekomen voor de heilige beginselen van Gods wet, die ook voor de volkeren hebben te gelden. Zoo ligt in deze declaratie der Synode tegelijk een aanwijzing, hoe in de bediening des Woords de gemeente moet worden voorgelicht, wanneer de ernstige vraagstukken van onzen tijd daar ter sprake worden gebracht.

Toch heeft de Synode wel gevoeld, dat met zulk een principieele uitspraak over de diepere oorzaken van den oorlog niet genoeg was gedaan, maar dat ze ook practisch maatregelen had" te nemen voor de geestelijke verzorging van onze militairen, die tengevolge van dezen oorlogstoestand onder de wapenen zijn geroepen, die ver van hun huis en kerk af zijn, en die thans dubbele behoefte hebben aan troost en bemoediging en voorlichting uit Gods Woord. Het teekende dan ook, dat de .S\node van de zich noemende > vaderlandsche Kerk-voor de verzorging van deze militairen niets heeft gedaan en dat onze Synode daarentegen zeer uitgebreide maatregelen heeft genomen, om in den nood de/.er militairen te voorzien. In een apport, dat nu reeds op last der Synode an alle Kerken is toegezonden, worden e belangen dezer militairen al onze Keren op het hart gebonden; worden mid­ o elen en wegen aangewezen, hoe de ver­ h orging der militairen 't best kan geschie­ v en, en wordt warme hulde gebracht aan g etgeen de zwakke en kleine Kerken in b Noord-Brabant en Limburg reeds voor ons vcldleger hebben gedaan. Om deze zwakke Kerken te steunen, die geheel belangloos dezen zwaren arbeid ter hand namen voor de zonen van heel ons land, beval de Synode voorts niet alleen een generale collecte aan, maar wekte ze ook de Kerken op, om haar Dienaren des Woords gratis voor een Zondag of een week aan de Kerken in Brabant en Limburg af te .staan, En eindelijk benoemde ze een drietal deputatcn, om generale leiding aan dezen arbeid te geven, de Kerken voor te lichten en aan te sporen, en om te contróleeren, of metterdaad elke Kerk in dezen haar plicht wel betracht. Natuurlijk moet de eigenlijke actie ook hier van de plaatselijke Kerk uitgaan, en kan de Synode alleen algemeene wenken geven en voor hulp voor de zwakkere Kerken zorgen. Maar de S> 'node heeft ook in dit opzicht getoond, haar heilige roeping te verstaan door in een krachtig en ernstig woord de Kerken op dezen plicht te wijzen en leiding aan dezen arbeid te geven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen