Het vrij beheer.

In de Hervormde Kerk treedt in den laatsten tijd de quaestie vanhetvrijbekeer, die ook in de doleantie zulk een belangrijke rol vervuld, weer op den voorgrond.

Zooals men weet, heeft Koning Willem I, toen hij de Gereformeerde Kerken van haar zelfstandigheid beroofde en onder het juk van de door hem in 't leven geroepen Synodale organisatie plaatste, aan deze Synodale organisatie wel alle macht over de Kerk geschonken, maar de regeling van het-beheer voor zichzelf behouden. En toen in 1866 de Koning zich terugtrok van alle temoeiïng met het kerkelijk beheer, werd dé regeling niet aan de Synode opgedragen, maar aan een Algemeene Commissie van' Toezicht, waarbij de gemeenten zich vrijwillig mochten aansluiten. Zoover ze dit niet deden, kwam het beheer geheel aan hen zelf en waren zij in beheerszaken autonoom.

Zoo bleef in dit vrij beheer nog altoos een stuk bewaard van de autonomie der plaatselijke kerken. Met hoe leede oogen de Synode dit ook aanzag en hoeveel zijdelingsche pogingen ook door haar beproefd zijn om aan dit vrij beheer een einde te maken, een Synodale regeling van het Beheer durfde zij niet aan. Zooals zij zelf in een adres van de Tweede Kamer .erkende, ontbrak haar daartoe de wettelijke rechtsgrond.

Zelfs is op de meeste plaatsen het beheer niet toebetrouwd aan den Kerkeraad, maar aan een zelfstandig college van Kerkvoogden, dat door Notabelen wordt gekozen en alleen aan deze Notabelen rekening en verantwoording schuldig is.

Ideaal is deze toestand zeker niet te noemen. Een geheel zelfstandige kerkvoogdij, die onafhankelijk naast den Kerkeraad optreedt, is op Gereformeerd standpunt niet te verdedigen. In onze Gereformeerde Kerken kennen we zulk een zelfstandige Kerkvoogdij dan ook niet. De zorg voor de stofifslijke goederen is aan den Kerkeraad opgedragen, die daartoe een Commissie van Beheer benoemt, die aan den Kerkeraad onderworpen is. Maar hoezeer we dit toestemmen, toch mag bij de beoordeeling van den strijd, die in de Hervormde Kerk over het beheer gestreden wordt, niet vergeten worden, dat het niet gaan om de vraag, of het beheer onder controle van den Kerkeraad moet staan, maar om de bevoegdheid van de Synode om het beheer te regelen, m.a.w. om het laatste stuk van de zelfstandigheid der plaatselijke gemeenten, dat haar nog overbleef, haar te ontnemen.

Op een Classicale conferentie, die onlangs te Leeuwarden gehouden werd om over deze beheersquaestie te spreken, werd wederom van de zijde der predikanten ampel en breed betoogd, dat de Synode deze bevoegdheid om het beheer te regelen, wel bezat en het tijd werd dat de Synode van deze bevoegdheid gebruik maakte, vooral om te zorgen dat de kerkelijke goederen door de kerkvoogden niet aan hun bestemming onttrokken werden. Van een opkomen voor de autonomie der plaatselijke gemeenten in zake het beheer was bij hen dus geen sprake. Integendeel, zoo uitdrukkelijk mogelijk werd door hen gezegd, dat waar de gemeenten, wat het bestuur betreft, onderworpen waren aan de hoogere besturen, dit evenzoo het geval moest zijn in zake het beheer. En al was de Synode dan niet door den Koning gemachtigd om dit be­ heer te regelen, zij bezat die bevoegdheid wel, omdat N.B. zij zich zelve deze bevoegdheid geschonken had!

Tegenover dit ietwat zonderling betoog is met klem van historische argumenten niet een predikant, maar een jurist opgekomen, nl. Mr. L. I. van Apeldoorn. Met fijne ironie merkt hij op, dat het hier om een juridisch vraagstuk gaat, waarover predikanten zeker niet in de eerste plaats bevoegd zijn te oordeelen. Vast staat dat de eigenaar, zonder inmenging van anderen, het recht heeft, om zijn goederen te beheeren. De vraag, aan wie het eigendom dezer goederen toekwam, was dus beslissend. En op die vraag nu kan niet anders geantwoord worden, dan dat deze goederen niet het eigendom zijn van de Ned. Herv. Kerk als geheel, zelfs niet van de plaatselijke gemeenten als zoodanig, maar van de oorspronkelijke parochie. Er heeft daarom ook steeds scheiding bestaan tusschen het bestuur der Kerk en het beheer. En de Synode heeft nooit eenige bevoegdheid inzake het beheer bezeten. Men kan, zooals hij terecht opmerkte, niet bevoegd worden door zich zelf voor bevoegd te verklaren. Zelfs baat het niet, wanneer men zegt, dat de Synode niet het beheer wil, maar alleen de regeling van het beheer, want door deze regeling zou zij alle macht over de beheerders verkrijgen en dezen niets dan marionetten worden.

Zooals Mr. L. I. van Apeldoorn beloofd heeft, zal hij in een afzonderlijk geschrift deze argumenten, die vooral aan den toestand der kerkelijke goederen in Friesland ontleend waren, nader uiteenzetten. Met belangstelling zien we deze studie tegemoet. En in elk geval zijn we hem dankbaar, dat hij in deze vergadering van predikanten zoo onomwonden en beslist uitsprak, dat de Synode geheel onbevoegd is om het beheer te regelen, omdat de Synode nooit en van niemand en op geenerlei wijze deze bevoegdheid ontvangen heeft en zij natuurlijk nog veel minder het recht heeft deze bevoegdheid zich zelve toe te kennen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen