De beteekenis van het leerstuk der oorspronkelijke gerechtigheid voor de godgeleerde zedekunde - pagina 15
Rede bij de aanvaarding van het ambt van buitengewoon hoogleeraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
17 Dan,
niet slechts o p den v o r m , m a a r o o k o p de s t o f oefent het
rekening
houden
met
het leerstuk der o o r s p r o n k e l i j k e g e r e c h t i g -
h e i d i n de z e d e k u n d e zijn i n v l o e d en doet zijn beteekenis v o o r deze wetenschap
uitkomen.
K r a c h t e n s het i n g e s c h a p e n v e r m o g e n tot G o d s k e n n i s — t h e o l o g i a innata — v o r m t de m e n s c h z i c h d e n k b e e l d e n o m t r e n t dit
God.
Gaat
d e n k e n n u b u i t e n de Schrift o m dan ontstaat, w i j l het d o o r de
z o n d e v e r g i f t i g d is, de i d o l o l a t r i e . H e t b e e l d G o d s dat i n het
be-
wustzijn k o m t is d a n niet m e e r afdruk v a n den W a a r a c h t i g e m a a r i d o o l . A l l e i d o l o l a t r i e n u , hetzij het
openbaringsgeloof
bij de v o l k e r e n , hetzij bij de
ontzonken
aan
h e r o ë n o n d e r de denkers, is i n
haar wezen ö f p a n t h e ï s t i s c h óf d e i s t i s c h . G o d en w e r e l d w o r d e n o f v e r m e n g d , zoodat de g r e n z e n zijn schen
God
en
u i t g e w i s c h t , o f het v e r b a n d tus-
de w e r e l d losgelaten, zoodat tusschen
beiden
een
chineesche m u u r k o m t te staan. D e o p l o s s i n g t o c h v a n het p r o b l e e m o m God
en w e r e l d v o o r ons d e n k e n z o o te o n d e r s c h e i d e n , dat zij nochtans
niet
van
elkander
zijn
afgescheiden,
is niet
gevonden door
het
m e n s c h e l i j k d e n k e n , m a a r d o o r den E e u w i g e zelf g e b o d e n i n dat, in
verhevenheid
onnavolgbare aanvangswoord
Zijner openbaring :
I n den b e g i n n e schiep G o d d e n h e m e l en de aarde. 's M e n s c h e n d e n k e n o v e r G o d nu h a n g t o p het i n n i g s t s a a m met zijn d e n k e n o v e r de m e n s c h h e i d en dus o o k o v e r haar zedelijk leven. De
n i e u w e r e wijsbegeerte
g e l i j k zij n a C a r t e s i u s , z i c h v a n S p i n o z a
tot H e g e l o n t w i k k e l d e , v e r t o o n t een beslist pantheistischen t r e k en deze zelfde t r e k is dan o o k m e r k b a a r i n de d o o r die geïnfluenceerde godgeleerde
wijsbegeerte
zedekunde.
D e z e z e d e k u n d e rekent niet m e t ons leerstuk. V e r s c h i l l e n d e m o t i e v e n d r i n g e n haar daartoe,
d o c h o n d e r deze w e r k t bewust o f o n -
b e w u s t o o k haar p a n t h e ï s t i s c h e n e i g i n g . I m m e r s het b e g r i p v a n g erechtigheid ligt
een
ander,
een
tweeheid.
gaat dat
hier
vlak
tegen
in.
Aan
dit
v a n het recht, ten g r o n d s l a g ;
B i j recht
hebt
begrip
toch
en recht
stelt
ge altijd te d o e n met een die het
recht stelt en een die aan dat gestelde recht o n d e r w o r p e n is. R e c h t doelt dus allereerst
o p relatie, o p v e r h o u d i n g .
V a n d a a r dat
deze
z. g . g o d g e l e e r d e z e d e k u n d e bij de b e h a n d e l i n g v a n haar stof w e l van
heiligheid
relatie Een de
als innerlijk
zijn, m a a r niet van g e r e c h t i g h e i d als
spreekt. z e d e k u n d e echter
die w e l met ons leerstuk rekent, z a l bij
b e h a n d e l i n g van haar stof er toe g e d r o n g e n w o r d e n
allereerst 2
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 september 1890
Inaugurele redes | 38 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 september 1890
Inaugurele redes | 38 Pagina's