1920 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 75

69

Men bespeurt, dat deze hypothese, met welke de vergelijkende biologie als vergelijkend staat en valt, zeer sterk het psychische op den voorgrond moet stellen. Methodologisch is dit ook de eenig mogelijke weg. En ontzeggen mag men dan ook aan de dierenziel alleen die eigenschappen welke de psychologie van den mensch ons geeft, en van welke geen analogie bij het dier experimenteel is te vinden. In deze excurs vonden we dus eerst het wezenlijk onderscheid tusschen 't psychische en 't entelechiale en in de tweede plaats den methodolsgischen grond om vóór alles een psychologische verklaring te zoeken voor 't niet mechanische in de organische wereld. Kccren we nu terug tot de vraag : Kan de psychologie de gewenschte verklaring geven ? Om haar zuiver te beantwoorden is 't noodig een groot onderscheid op te merken tusschen de twee punten, waar DRIESCH terecht tot een immaterieelen factor besluitHet eerste is de handeling — onder welke ook de waarneming valt — het tweede, het harmonisch aequipotentiaal systeem. Ze verhouden zich tot elkander als historische functie en de individualiteit of „Ganzheit" welke deze uitoefent. Deze onderscheiding is noodig tegenover DRIESCH, die individualiteit in beide beteekenisscn gebiuikt: zoowel in dien van: „historische functie" (=r Einmaligkeit) als in den anderen van: „organisch geheel." (Hier wordt individualiteit dus alleen in de laatste beteekenis genomen.) De handeling nu vertoont, — indien men 't begrip streng beperkt en dus niet de reflexen er toe rekent — een bepaald psychologisch karakter: men moet haar uit ten deele onbewuste senso-motorjsche oordeelen (d.w.z. toepassing van senso-motorische categorieën op bepaalde inhouden [prikkels] van de Umwelt) verklaren. Bij de verklaring van het harmonisch acquipotentiaalsysteem met z'n oneindig aantal mogelijke verschuivingen hebben we goed te onderscheiden deze mogelijkheid zelf en 't feit, dat wij er weet van hebben, 't Laatste is slechts mogelijk in de aanschouwingsvormen in welke 't lichaam alle reacties uitvoert. Als mogelijk is 't natuurlijk alleen te overzien door wezens met zelfbewustzijn, d.w.z. door menschen. Maar 't systeem zelf in z'n bewegingsmogelijkheden die z'n ontwikkeling kunnen beheerschen is evenzeer psychologisch te

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen