1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 85

s# den aard der zaak nooit ander dan op een eindig aantal discrete drukkingen, of ten minste een eindig drukkingsgebied betrekking hebben, en zijn slechts voor een beperkt aantal stoffen verricht; de wet is dus een generalisatie. Maar dat niet alleen. De wet is ook een idealisatie, en wel op tweeërlei manier. In de eerste plaats, omdat geen waarnemingsreeks een exacte omgekeerde evenredigheid van druk en volume zal opleveren, doordat de onvermijdelijke waarnemingsonnauwkeurigheden storend werken, in de tweede plaats doordat bij nauwkeuriger waarneming de wet van Boyle slechts een benaderingswet blijkt te zijn, het product van druk en volume niet constant is (d.w.z. onafhankelijk van één van deze beide grootheden) maar een ingewikkelde tunctie van een van beide, die qualitatief wel door de betrekkelijk eenvoudige wet van Van der Waals wordt voorgesteld, maar quantitatief alles behalve eenvoudig blijkt. Verder hebben we hier een typisch voorbeeld van een wet die mathematisch kan worden voorgesteld en eindelijk is deze wet belangrijk in hare atomistische interpretatie, Eenerzijds wordt ze dan zoo begrijpelijk gemaakt, dat we haar verre buiten het gebied der waarnemingen kunnen extrapoleeren en toepassen in astrophysische beschouwingen bij temperaturen van millioenen graden; anderzijds blijkt ze dan een secundaire wet, die slechts verklaard kan worden, door toepassing van de berekeningen der waarschijnlijkheidstheorie. Van anderen aard dan de wet van Boyle zijn de beroemde ..Axiomata sive leges motus", door Newton vooropgesteld in zijn ,,Principia" ^] : I. Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi 'vei movendi uniformiter in directum, nisi quatenus a viribus impressis cogitur statum illum mutare. II. Mutationem motus proportionalem esse vi motrici impressae et fieri secundum lincam rectam, qua vis illa imprimitur. III. Actioni contrariam semper et aequalem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse aequales et in partes contrarias dirigi. De moeilijkheden die de eerste wet, de z.g.n, traagheidswet levert, en welker oplossing een van de hoofdpunten der relativiteitstheorie vormt, de veranderingen die in de formuleering van de tweede wet moeten worden aangebracht, en de beperkte geldigheid van de derde wet, kunnen hier buiten beschouwing blijven. Het gaat hier meer om hun formeel karakter, dan om de al of niet volkomen juistheid van hun inhoud. En dan is opmerk«nswaard hun tweeledig karakter. Ze worden voorgesteld als ^) Newton, Philosophiae naturalis principia mathematica Ie ed. 1687, p. 12.

b.v.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen