1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 35

27 stel hangt af van mij; het objekt wordt door het voorstellende subject gezien, gehoord, getast, maar deze kwaliteiten zijn afkomstig van het subjekt; het objekt zelf blijft dus aan het subjekt onbekend. Zoo benadert de realist den idealist, beiden kenmerken zich daardoor, dat zij het objekt losmaken van de overeenkomstige gewaarwording. Nu vindt het realisme steun in de wet van de z.g. specifieke energie der zintuigen. Langs het oog krijgen wij niet andere dan gezichtsindrukken, langs de reukzenuw niet anders dan reukindrukken, prikkelen wij de smaakzenuw met een electrische stroom, zoo krijgen wij smaakindrukken, prikkelen wij de gehoorzenuw met een electrische stroom, zoo ontstaat een geluidsindruk. Hieruit blijkt dus dat ieder zintuig de waarneming op zijn eigen wijze kleurt. Iemand die kleurenblind is, ziet de wereld toch anders, dan hij, die het niét is. Maar wanneer wij iemand de gehoorzenuw prikkelen, krijgt hij niet eene gehoorswaarneming van buiten hem komend, hij onderscheidt deze als in zijn lichaam gelocaliseerd, Al kan dus het zintuig door verschillende prikkels aan het subjekt eenzelfde indruk geven, wanneer wij iemand op het oog drukken, krijgt hij, behoudens pathologische gevallen, waarbij de suggestie een rol speelt, toch niet de visueele indrukken, die hï, anders van de buitenwereld ontvangt. Als steun voor het realisme kan men deze regel dus met gebruiken, Bergson meent bovendien, dat in beide stelsels voor het parellelisme geen plaats is. De idealist meent immers dat de buitenwereld slechts voor het subjekt bestaat; alles is voorstelling, maar dan is ook het cerebrum een deel van deze voorstelling, en in het cerebrum zou zich dan afspelen alles wat wij gewoon zijn in de buitenwereld te zoeken, waardoor dus de eigenaardigheid ontstaat, zooals Bergson besluit, dat een deel dus gelijk wordt aan het geheel. Maar ook het realisme komt er niet te best af. Want het subjekt trekt zich als het ware terug uit de wereld van realiteit, het object is immers onkenbaar, objekt en voorstelling hebben niets met elkander gemeen. Het subjekt krijgt dus ook bij den realist zijn eigen wereld, onafhankelijk van de werkelijke wereld, die hem

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen