1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 204

194 ook de begrippen en dus de gemeene momenten (wetten) van anderen inhoud, — al bliift ook bij historische herhalingen de statistiek mogelijk. Maar ook worden enkele eigenschappen, die men bij de beschrijving van 'n natuurwet terstond ontdekt, n.l. die van generalisatie en idealisatie fW, pg, 5] thans te doorzien. De ö.eneralisatie heeft plaats waar men bij de begripsvorming denzelfden weg schijnt te kunnen volgen; deze onderstelling geschiedt terecht, want dan doet men immers ook dezelfde grondcombinaties aan? Maar ze blijft onderstelling, wijl 't wellicht mogelijk en straks ook noodzakelijk zal blijken 'n zekere concrete op 'n geheel andere wijze te begrijpen, misschien zelfs zoo, dat de oorspronkelijke wet blijkt te zijn een onderdeel van een nog algemeener en dieper begrippensamenhang. zoodai wat bij aanvankelijke generaliseering aan haar gesubsumeerd werd gedacht straks óf naast haar dient gesteld achter een nieuw-ontdekt gemeenschappelijk moment, of wellicht zelfs boven haar komt te staan. En wat de idealiseerinè betreft; er is 'n valsche en 'n juiste. Valsch is het afzien van waarnemingsonnauwkeurigheden. Ze moeten niet alleen pro memorie uitgetrokken; de bepaling van een zekere grens waarbinnen ze kunnen blijven, gaat mede in de berekening. De echte idealiseering in 'n natuurwet volgt onmiddellijk uit haar plaats. Als 't algemeene door vergelijking van concrete begrippen gevonden bevat ze niet het bezondere dezer begrippen. Zoodra 't echter gaat om het winnen van 'n volledig begrip, schiet dat deel dat dit begrip met andere gemeen heeft, natuurlijk te kort. Ook het verschil van aard, opgemerkt b.v. tusschen de wet van Boyle en de wetten van Newton (pg. 9) wordt duidelijker. Het is geen verschil van aard, maar van algemeenheid. Door de moeilijkheden die de aether biedt, is geen natuurwet de diepst-mogelijke combinatie van waarheidsmomenten in begrippen der physica. Aan den anderen kant is echter 'n groepeering naar het aantal der begrippen die er deel aan hebben mogelijk. 5. De ë^ldi^heid der natuurwetten is geen grootere dan die van alle begrippen. Alleen maar: wanneer ik het zoo zeg heb ik het uitsluitend over de geldigheid voor het subject van oordeelen;

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen