1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 194

184 wikkelde, dat meer bijzonder blijft. Het eenvoudigste is ook hier op zichzelf ident, maar in al de concreten is het vervat. Stelt men deze concreten als afzonderlijke naast elkander, dat doet deze algemeenheid zich voor als herhaling. En hier ben ik toegekomen aan datgene, dat als ,,waren-merk" der natuurwet mag gelden: het doorgaan in alle gevallen. Alleen maar: het waren-merk zou ook hier slechts veroorlooven te constateerer ,,hier is een natuurwet", indien men op het doorgaan in alle gevallen stuitte. Maar ware dit de juiste opvatting, dan zou nog nimmer zulk een wet zijn ontdekt. En zoo dit — op dit standpunt mirabile dictu — toch ware geschied, zou het aanzien van zulk 'n wet belangrijk schade lijden indien ze voor wijziging vatbaar bleek — wat toch inderdaad het geval is. Beide moeilijkheden zijn echter niet onoplosbaar. Laat ik beginnen met de positieve uiteenzetting. Dan blijkt straks vanzelf waar de dubbele fout schuilt, Alles in het gezichtsveld der energie is energie. Begripsvorming is echter eerst mogelijk omtrent ,,deze energieverhouding" en ,,die energieverhouding", omtrent 'n energieverhouding. Deze begripsvorming verloopt door constructie of destructie eener ccmbinatia van waarheidsmomenten, de nimmer abstract zijn, maar immer op 't concrete gericht. Dat moment dat — of die groep van momenten, welke — bij de vorming van alle begrippen eener groep werd aangedaan, heet na vergelijking dezer begrippen terecht het algemeene in deze begrippen. De gang van zaken is dus déze: Na het schouwen van de modaliteit van 't physicale gezichtsveld worden resultaten der physicale metingen — vergemakkelijkt door analyse en gezuiverd naar de regels der relativiteitstheorie — in natuurbegrippen gegrepen. Daar deze metingen en haar resultaten betrekking hebben op concreta, zijn de zoo gevormde begrippen ook concreet. Stelt men nu deze begrippen, met het doel ze te vergelijken, in dezelfde richting, zoodat ze alle compliceerend zijn, dan blijken sommige groepen van momenten meer malen voor te komen dan andere die met hen gecombineerd werden. De veelheid der combinaties is afhankelijk van de veelheid der verhoudingen die ze vatten. Van deze veelheid is te onderscheiden de herhaling van de meermalen voorkomende momenten-groepen. Komen ze in alle combinaties

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen