1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 165

Ï55 psychisch. Koezeer dus ook het ontstaan van deze voorstelllingen mede van de activiteit der menschelijke psyche afhankelijk is, haar waarde reikt verder dan het psychische, daar ze de ordening van het uitgebreide en periodieke vergemakkelijken. Met de nietpsychische realiteit van uitgebreidheid en periodiciteit zijn ze dus in wezen correlaat; in het individueel ontstaan zijn ze ten opzichte van deze realiteit afhankelijk of secundair faposteriori); ten opzichte van de ordening van het uitgebreide en periodieke zijn ze psychologies primair of -apriori. Toch bedenke men, dat deze ordening geen kennis verschaft maar slechts het vasthouden van kennis — waarheidsbezit — vergemakkelijkt. De aprioriteit is dus geen kentheoretische. En toch zou ze dit moeten zijn, wilde het mathematisch universalisme hier in 't gelijk worden gesteld. Ten derde: ,,De ruimte is bij de physische beweging ondersteld". Volkomen juist, doch de uitdrukking is weer dubbelzinnig ook wanneer men n'et dp waarneming der beweging beschrijft maar alleen een analyse der beweging zelf levert. Want men kan er mee zeggen: ,.Beweging is beweging in of door de ruimte". ,.Ruimte" is hier of het absolute medium van een individu, dat, voorgesteld wordt tot ordeningsvorm in welke de beweging is geplaatst. Het is deze ruimte in welke „de dingen" zijn, aan welke ook de voorstelling van den ruimtelijken omtrek der dingen correspondeert. De alledaa?sche ruimte-voorstelling is dan ook de voorstelling van iets dat deze dingen op bepaalden afstand in zich bevat, maar ook in deze dingen is voorzoover ze ,.hor' zijn Doch de physica onderstelt wetcnschaüpelijk nog in geheel anderen zin de ruimte. En wel in deze beteekenis. dat niet de beweging in de ruimte als ordeningsvorm plaats vindt, maar de analogie der ruimte als factor in het veld der physica optreedt En dat bedoelt men wanneer men verband ontwaart tusschen physica en mathesis. Natuurlijk is hier deen woordenspel bedoeld. De paradox is slechts schijnbaar. En dus moet aan het woord ..ruimte" geheel verschillende beteekenis worden toegekend in de beide uitdrukkingen: ..beweging in de ruimte" en ,.ruimte-analogie in het phvsicale veld". De ruimte in welke de beweging plaats vindt is 't in zichzelf biotische absolute medium. De ruimte daarentegen die de physicalogie ontmoet in de begrippen der physica, is niet meer deze biotische ruimte ( ^ lucht) noch de zuivere ruimte, maar 'n

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen