1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 23

15 wereldconstellatie te verklaren als het product der w e r k m g van mechanische krachten m den roteerenden oernevel. T e n s l o t t e is het Laplace, die aan de determmistisch-mechanische wereldconceptie de meest consequente uitdrukking geeft In zijn ,,Introduction a la theorie analytique des probabihtés" schrijft hij in 1812 ,,Alle verschijnselen, ook die welke door hun kleinheid met aan de groote wetten der n a t u u r schijnen te beantwoorden, zijn er een even noodzakelnk gevolg van als de omwenteling van de zon Door onbekendheid met de relaties, die ze verbinden met het geheele systeem van het Universum, heeft men ze doen afhangen van finale oorzaken of van het toeval maar deze imaginaire oorzaken zijn successievelijk teruggeweken met de grenzen van onze kennis, en verdwijnen geheel voor de zuivere philosophie, die m h a a r slechts de uitdrukking ziet van de onwetendheid, w a a r v a n wij zelf de w a r e oorzaken zijn W i j moeten dus den tegenwoordigen toestand van het heelal zien aK het resultaat van de voorafgaande en als de oorzaak van de volgende" En dan volgt verder de bekende passage ,,Une intelligence qui pour un instant donné, connaïtrait toutes les forces dont la nature est animée et la situation respective des êtres qui la composent, si d'ailleurs elle était assez vaste pour soumettre ces données a l'analyse, embrasserait dans la même formule les mouvements des plus g r a n d s corps de l'univers et ceux du plus léger atome rien ne serait mcertam pour elle et l'avenir comme Ie passé serait présent a ses yeux l'Esprit humam offre dans la perfection qu'il a su donner a l'astronomie une faible esquisse de cette intelligence" 40) In deze klassiek gevonden formuleering van het mechanisch wereldbeeld verkrijgt de idee der natuurnoodwendigheid haar hoogsten exponent Alle gebeuren resultaat van innerlijke, met noodweiidigheid w e r k e n d e oorzaken, gebonden aan onverbrekelijke wetten D e schoonheid, die Kepler in vervoering brengt, de wijsheid, die N e w t o n bespeurt de doelmatigheid, die velen roemen, het wijkt alles voor de dommeerende idee der noodzakelijkheid, der onontkoombaarheid M e t verlies der geloofsreserve van een N e w t o n of een 's G r a v e sande, die wetten en krachten m laatste instantie leggen m G o d s hand, met veronachtzaming ook der wetenschappelijke reserve, w o r d t van de levenlooze natuur uit, deze noodwendigheid geëxtrapoleerd tot al het bestaande en tot alle tijden, m verleden en toekomst E r IS een opvallende analogie tusschen de uitspraak van Laplace omtrent de intelligentie die alle gebeuren zou kunnen voorspellen, en een passage uit Holbach's ,,Système de la n a t u r e " - n ) .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen