1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 125

113 causale bepaaldheid T e n aanzien van de causale bepaaldheid merk ik nog op dat zij meer inhoudt dan een voorspelbaarheid D e voorspelbaarheid moge de maatstok zijn die de physicus aanlegt bij zijn beoordeelmq omtrent het al of niet causaal bepaald zijn eener relatie, de causale relatie omvat echlei meer, zij impliceert een continuïteit contiquiteit identiteit en logische samenhang van antecedens en sequens N a a r de geschiedenis der wetenschap leert en o a door Hamilton en Heymans duidelijk is uiteengezet bouwt de menschelijke geest het onmiddellijk waargenomene net zoo lang om tot het voldoet aan deze 4 causale criteria D e realiteit van het onmiddellijk waargenomene w o r d t opzij gezet en een product des geestes hoewel principieel niet waarneembaar als het W a i e daarvoor m de plaats geschoven (Terloops zij opgemerkt, dat principieel niet-waarneembaai en toch existent elkaar voor den menschelijken geest blijkbaar niet uitsluiten) Als rijpe vrucht valt ons m den schoot dat een dergelijke omgestructureerde werkelijkheid tevens voorspelbaar is, een alleszins nuttige, ja noodzakelijke voorwaarde voor het actief m de wereld bezig zijn — O p het standpunt van den handelenden mensch erkennen we onmiddellijk de behoefte aan een voorspelbare wereld Z o n d e r deze zou handelen en leven onmogelijk zijn Zij is biologische v o o r w a a r d e voor zelfhandhavmg Voorspellen impliceert de mogelijkheid van de constructie van een betrouwbaar toekomstbeeld H e t analogie-besluit, de intuïtie, de logische deductie zijn de middelen die ten dienste staan om tot een dergelijke constructie te komen D e zekerheid van het syllogisme (c q van de logische redeneering) IS voor den mensch het betrouwbaarste middel tot deze constructie, zij doet den mensch inzien dat het geconstrueerde beeld zoo en met anders kan zijn V o o r het logische denken hanteerbaar IS de onmiddelliike werkelijkheid echter allerminst D a a r o m heeft de mensch te kiezen tusschen een onmiddellijk w a a r n e e m b a r e w e r k e lijkheid en een werkelijkheid w a a r o p het denken vat heeft Hij verkiest het laatste, hii verkrijgt hierdoor \vz\ een voor het denken hanteerbare werkelukheid maar moet hierbij de onmiddellijk w a a r genomen werkelijkheid prijsgeven In deze o a door het wetenschappelijk bezig zijU gecreëerde werkelijkheid hoort ook de causale relatie met hare criteria van continuïteit en contiguiteit mdentiteit en logiciteit thuis Deze criteria zijn h a a r sme qua non, terwille van deze criteria werd de werkelijkheid omgevormd tot het beeld dat het wetenschappelijk bezig zijn van haar schept Is het nu wel juist de causale relatie los te maken uit ons wereldbeeld op grond van overwegingen ontleend aan moeilijkheden op een eng omschreven gebied der moderne physica terwijl dit wereldbeeld ter wille van deze causale relatie werd ontworpen'? Zoolang het in de wetenschap niet alleen gaat om nauwkeurige beschrijving, maar ook om verklaring IS een logisch hanteerbaar wereldbeeld niet te omzeilen T o t dusver

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen