1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 36

30 metaphysisch dan physisch" (Ph Ess ; I, 227) En daarom beslist hl) met tusschen Descartes' opvatting, dat het wezen der materie slechts IS uitgebreidheid en Epicuur's opvatting, dat het is uitgebreidheid èn ondoordringbaarheid (Resurr.; III, 542; Ong ; II, 451). Vanwege de onzekerheid en strijd over de vraag of de stof onbepaald of tot op zekere grens deelbaar is, wil hij bij zijn verklaringen geen gebruik maken van atomen of ondeelbare corpuskels of van hun aangeboren beweging (Ong ; II, 453) Ook wil hij er zich niet positief over uitspreken of het vacuum van Epicurus of de subtiele materie van Descartes mogelijk zijn ( O n g ; II, 453); als men met Descartes aanneemt, dat materie en uitgebreidheid samenvallen, dan is het vacuum natuurlijk onmogelijk (Ph Ess , I, 227) Uit deze opmerkingen blijkt wel, dat Boyle geen zuivere atomist is, hi) gebruikt kleinste deeltjes, die ongeveer de functie hebben van onze atomen en moleculen uit de scheikunde. , „ . Buiten het bereik van de ervarmq liqqen voor b. Kosmogenesis.

TJ

i

i

i

i

i i

i

boyle de vragen, die ,,meer de verklaring van den oorsprong van het heelal betreffen dan zijn tegenwoordigen staat" (Ph Ess , I, 227) Als physicus wil hij zich van een beslissing daarover onthouden De wereld is volgens hem ,,rationeel", maar er zijn wellicht méér rationeele mogelijkheden en nu hebben we eenvoudig de gegevene waar te nemen , W e moeten ons niet afvragen waarom juist déze wetten der beweging zijn en geen andere; waarom juist deze constructie van de wereld uit het oneindig aantal mogelijkheden" (Ven ; III, 352) Op grond van de oncontroleerbaarheid door experiment en waarneming wijst Boyle het cartesiaansche bewijs af, dat uitgaat van de onveranderlijkheid Gods (Ven ; IV, 346) en verwerpt hij de uitspraak der oude atomisten over de ,,eeuwigheid" der materie. Tenslotte wordt het rationeele in de physica be\ t''"^j perkt door het empirisch karakter van het physisch kennis. onderzoek W a t met begrijpelijk is, kan wèl waar zijn- empirische gegevens doen het ons dan aanvaarden W a t wèl begrijpelijk is, behoeft met waar te zijn. empirische gegevens zullen hier beslissen Boyle ziet, dat elk dmg met elk ander in verband staat en dat dus een geheel sluitende verklaring pas mogelijk zou zijn als alle phaenomenen ter wereld bekend waren. Zoo lang de wetenschap met af is, moeten we het met verklaringen doen, die voor beperkte gebieden gelden Dan is soms méér dan één rationeele verklaring mogelijk, totdat sommige dier partieele verklaringen door ontdekking van een nieuwen samenhang wegvallen Daarom zal Boyle trachten tusschen twee verklaringen te laten beslissen door het experiment en als dit niet gelukt op de toekomst hopen óf het verschil voorstellen als van met-physisch karakter Hiermede triomfeert binnen het physische gebied de (rationeele) ervaringswetenschap over het zuivere rationalisme i ) . ^)

Dat dit ook op theologisch gebied zoo :s, zie daarvoor p 88, 89, 96, 97

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen