1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 76

70 schadelijk is voor een individu kan nuttig zijn voor het geheel i) Tenslotte overweegt bij dit alles voor Boyle het geestelijke al is de mensch in physisch opzicht een nietig en te verwaarloozen onderdeel van het heelal, hij alleen heeft een rationeele ziel, hij alleen kan dus God kennen en dienen en is voortreffelijker dan het grootste hemellichaam, dat onbezield is 2) En daarom is Boyle ook van meenmg, dat de astronomische ruimten, die ons als levende wezens van wemig nut zijn, al is het dan niet physisch, toch theologisch van nut zijn, omdat zij ons God's onmetelijke grootheid doen bewonderen 3) Zoo zien we bij Boyle, al is het dan niet met dezelfde kracht als bij een Pascal, de christelijke opvatting gehandhaafd de deemoediging van den mensch als hij tegenover de machtige natuur staat en anderzijds de trots, dat hij in die natuur de eenige is die weet, dat hij bestaat en met zijn geest dit groot heelal, dat zelf niet weet, dat het er is, doorzoekt _ Descartes en

Boyle vindt bii znn verdediqinq der doeloorzaken r>

A\ ^

L

J^J

^J..

de doeloorzaken.

fipicuur 4) tegenover zich, omdat die meent, dat ze er niet zijn; en Descartes, omdat die zegt, dat men ze met kan vinden Aristoteles, die de doeloorzaken wel aanvaardt, biedt hem geen hulp, want hij erkent hen op verkeerde gronden Zoo vindt hij slechts artsen en anatomen naast zich ^), die evenals hij meer op waarneming dan op redeneering gronden Men moet niet denken, dat Descartes eenig bezwaar zou hebben tegen een natuurlijke theologie; een ,,redelijk" Godsbewijs past geheel bij zijn beschouwing Maar zijn natuurlijke theologie draagt veel meer een zuiver rationalistisch karakter dan die van Boyle, die op empirisch natuuronderzoek berust Descartes dan, acht het een aanmatiging, dat de mcnschelijke rede zou kunnen vinden welke doeleinden God in de schepping te verwezenlijken had, want daarvoor zijn ze te verheven •') Het doet wel eigenaardig aan, dat de grondlegger van het rationalisme zóó bescheiden staat tegenover de Goddelijke Rede Maar men bedenke slechts, dat hij vreesde voor de teleologische en anthropocentnsche redeneeringen van de School, welke inderdaad een ,,toevlucht dei onwetendheid" waren '') Boyle deelt Descartes' afkeer daarvan, maar als Descartes het zoeken naar de doeloorzaken geheel over boord werpt met een vroom argument, dan toont Boyle, dat DescarM Fin IV, 5 3 2 - 5 3 3 2) F m , IV 531 I) Fin , IV 532 '') Bi) de bestrijding van de dwalinqen der Epicureeers zondert hij Gassendi nadrukkelijk uit ( F i n , IV 515) '') Fin IV 516 «) Princ I art 28 ^) Fm IV 517

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen