1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 46

4Ó leering mee verbonden wordt, w a n t die wijst soms op samenhang van uiteenloopende phaenomenen W e zouden b.v g a a r n e gezien hebben, dat Boyle later een elasticiteitswet als de W e t van Hooke parallel gesteld had met de W e t van Boyle' Alomvattende Niettegenstaande d i t alles blijft het Boyle's ideaal theorie om, opklimmend van de verschijnselen n a a r de oorvoorbang zaken, tot een werkelijk afgeronde corpusculairtheorie te komen V o o r zulk een alomvattende theorie is echter een zeer uitgebreid feitenmateriaal noodig en dat is volgens hem nog niet m voldoende mate aanwezig ( P h E s s , I, 194) Zelf heeft hij dikwijls op grond van verschijnselen theorieën opgesteld, die door andere feiten weer omver geworpen w e r d e n T o t nog toe is hij d a a r om reeds tevreden als hij met behulp van de experimenten de tusschenliggende oorzaken kan opsporen (iets verklaren uit elasticiteit of zwaarte zonder dat hij die verschijnselen zelf weer kan verklaren) ( P h Ess ; I, 200) Als het echter bij de vorming van bizondere hypothesen reeds zoo moeilijk is om niet door de feiten achterhaald te worden, dan zal dit ook voor de algemeene gelden Dqarmee ontkent Boyle echter niet dat het nuttig kan zijn, opdat het intellect eenigszins bevredigd worde, ,.plausible accounts" te geven hoe de verschijnselen uit de eerste oorzaken zouden kunnen ontstaan, w a n t dit kan tot nieuwe experimenten ter toetsing aansporen ( P h Ess , I 194) Blijkbaar zag hij dus een alomvattend systeem bij den toenmaligen stand van zaken slechts als een werkhypothese Hij verwacht echter, dat ,,in de toekomst, als de physische theorie op veel meer expenmenteele gegevens zal rusten, het zeker mogelijk zijn zal er deducties uit te halen; die onaanvechtbaar zijn" ( P h E s s , I 200) Voorloopig echter wint de praktische physicus Boyle die zich aan zijn beperkte gegevens houdt, het van den philosooph Boyle, die een alomvattend systeem zou wenschen. D e scholastici en Descartes meenden dat reeds gevonden te hebben, voor Boyle behoort het tot de toekomstdroomen Deductieve M e t lichten spot schijnbaar bewonderend, spreekt systemen Boyle over , die groote geesten", zooals Aristoteles zijn fantasieën. ^^^ Campanella, die uit eenige algemeene beginselen een alomvattend systeem kunnen deduceeren H u n theorieën zijn volgens hem m schemerlicht prachtig, maar bij het volle daglicht der nieuwe experimenten blijken het schoone fantasieën te zijn ( P h Ess , I, 197) ,,Ik bewonder hen, die trachten zelfs de meest verborgen natuurverschijnsels te verklaren, maar ik ken mijn zwakheden en voel mij met verplicht alles na te doen, w a t ik te prijzen a c h t " HIJ zegt, dat hi| wel weet, ,,dat het opstellen van systemen, die alles verklaren, de manier is om beroemd te worden w a n t dan zal de eene helft van het menschdom met u instemmen en de andere u in elk geval vermelden" ,,En" zoo gaat hij voort , mijn werkwijze zal mij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen