1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 56

50 richting gedaan door zijn kinetische g-as-theorie (1738) Een gastheorie bestrijkt slechts een beperkt gebied, tot een alles omvattende zuiver mechanisch-mathematische atomistische natuurverklaring is men nooit gekomen' § 9. Vergelijking met andere natuurphilosophen, a Boyle en Descartes Descartes (1596—1650) en Boyle zijn beiden van meenmg, dat alle dingen hun oorzaak vinden in materie en beweging Tegenover de teleologie der scholastiek stellen zij de mechanisch-causale natuurverklarmg als de eenig juiste Maar in de uitwerking gaan hun wegen dadelijk uiteen Descartes wil alle teleologie het bestaansrecht betwisten, Boyle wil haar alleen uit de eigenlijke natuurwetenschap weren; in zijn ,,natuurphilosophische" beschouwingen erkent hij het bestaan der doeloorzaken wel degelijk p. Descartes is de echte rationalist, die uitgaande deductief. ^^^ grondbeginsels, die voor hem even zeker zijn als die der meetkunde (die toen nog voor volstrekt zeker doorgingen), door een redeneering, die even zeker is als de wiskundige, de verschijnselen meert te kunnen afleiden De ratio is het eenige kenmiddel, zij bevat in aanleg alles wat noodig is om volledige kennis van de wereld te verkrijgen Men heeft haar slechts goed toe te passen Zijn stelsel is in wezen deductief, het is even zeker als de wiskunde, het experiment mag hoogstens achteraf bevestigen wat reeds van tevoren voor de Rede vast staat Ja zelfs a' zou de ervaring het tegendeel toonen, dan zou hij tóch meer vertrouwen hebben in de rede dan m het zintuig ,,Les demonstrations de tout cecy sont si certames, qu' encore que l'experience nous sembleroit faire voir Ie contraire nous serions neantmoms obligez d'adjouter plus de foy a nostre raison qu' a nos sens" Boyle daarentegen „ , . , ., zeqt ,,Een qoed redeneerder laat zich van de Boyle inductief. i , i n i scherpste redeneermg afbrengen door een ervaring er tegen" (Virt , V, 57) Hij gunt het experiment den voorrang met voor niets is hij ook discipel van Bacon, die eischt, dat men niet uitdenken maar vinden moet op welke wijze de natuur werkt (zie History of Cold, II, 228) Descartes huldigt de rationalistische methode, hij meent, dat zijn afleiding ,,une certitude plus que morale" heeft, Boyle volgt de ,,historische" empirische methode en verwerft daarom slechts ,,moral certainty" (vergelijk p 88) Descartes is volstrekt zeker van de grondslagen van de mechanische philosophic, omdat zij in zichzelf voor de ratio evident zijn, Boyle is er ook zeker van, maar omdat de experimenten er nooit tegen zijn (zie p 35) Wel zweeft ook Boyle een alles omvattend systeem voor oogen maar hij wil zich dat door inductie veroveren, hij is ver van den

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen