1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 123

115 terstellaire gas); terwijl (2) op grooter afstand van de aarde het zwaartekrachtveld van de aarde niet sterk genoeg meer is om de voornaamste bestanddeelen van de lucht daar nog binnen haar attractiesfeer te houden, zulks in verband met het feit, dat de atmosfeer op dergelijke groote hoogten dermate ijl is, dat de gasmoleculen zich practisch vrij van elkaar bewegen en dat met in het algemeen zeer groote snelheden (de zaak is, dat bij elke gegeven waarde van de zwaartekrachtsversnelling -— en die neemt af evenredig met het kwadraat van de afstand tot het aardmiddelpunt, afgezien nog van de werking van zon en maan — er een bepaalde grenssnelheid is, zoodanig, dat een lichaam, dat een opwaartsche snelheid grooter dan die grenssnelheid heeft, door het zwaartekrachtveld der aarde niet meer teruggehaald wordt en dus definitief de aarde verlaat; hoe zwakker het zwaartekrachtveld, hoe kleiner de grenssnelheid, dus zullen de moleculen van een uiterst ijle atmosfeer van niet te lage temperatuur op groote afstanden van de aarde door de laatste niet meer vastgehouden kunnen worden). Is van een bepaald punt in de atmosfeer de druk bekend (en het is in de eerste plaats de druk, die gemeten wordt bij vliegtuigopstijgingen en met onbemande ballons), alsmede de druk aan de grond, dan kan daaruit de hoogte van zoo'n punt berekend worden, mits ook nog de temperatuurverdeeling in de tusschenliggende luchtlaag bekend is. Omgekeerd kan men voor grootere hoogten, waar geen directe drukmetingen zijn gedaan, de drukken uitrekenen als er (langs andere wegen — daarover straks) maar voldoende omtrent de verticale temperatuurverdeeling (en de chemische samenstelling van de atmosfeer) tot op die hoogten bekend is. W e zouden dit een exploratie van de dampkring langs indirecte weg kunnen noemen. Tot ongeveer 35 kilometer hoogte is de atmosfeer echter ook langs directe weg geëxploreerd. Het is begonnen met het doen van meteorologische waarnemingen op hooggelegen punten van de aardkorst. Een der pioniers in dit opzicht was d e S a u s s u r e op zijn MontBlanc-expeditie van Juli 1788. Later is men begonnen waarnemingen te doen van bemande luchtballons uit. Vooral mannen als A s sm a n n en B e r s o n hebben omstreeks 1900 vele onderzoekingstochten per luchtballon gemaakt. Dat waren de z.g. „Wissenschaftliche Luftfahrten", waarvan die van Berson en Süring in 1901 hen reeds tot 10800 meter hoogte bracht, een record, dat eerst door Piccard werd verbeterd. W a t de thermische structuur van de atmosfeer betreft, had men tot op genoemde hoogte nog steeds overwegend een daling van de temperatuur met toenemende hoogte gevonden. De atmosfeer vertoont in deze lagen een gemiddeld temperatuurverval van ongeveer 6 C. per 1000 meter stijging. Omstreeks 1895 is men echter ook begonnen met het oplaten van kleine onbemande ballons, voorzien van een zelf-registreerendc ther-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen