Religieus eklekticisme - pagina 25

23 opgekomen materialisme. Niettegenstaande zij een hartgrondigen afkeer van Metaphysika hadden, waren zij het, niet minder dan eens EPIKURUS, roerend eens met DEMOKRITUS, dat „achter" de Natuur niet anders zat dan atomen en blind werkende krachten. Indien dit materialisme dan ook heiligen had gehad, zou het een kaars hebben ontstoken voor den wijze van ABDERA. BÜCHNER'S, in 1855 verschenen KRAFT UND STOFF deed toen dienst als een catechismus, dien men voor herziening onvatbaar achtte; later ook als handboek voor socialistische propagandisten. In mijn studententijd gold voor vele jongere beoefenaren der natuurwetenschappen de NATÜRLICHE SCHÖPFUNGSGESCHICHTE van den nu onlangs gestorven HAECKEL als een bijbel, aan welks autoriteit zij niet twijfelden. Hoewel de inductieve methode op zichzelf met het materialisme niets heeft uit te staan, ging toch, bij de groote ontdekkingen, door toepassing dier methode verkregen, uit den kring der materialisten den juichtoon op, dat aan hun wereldvisie die ontdekkingen waren te danken.

• Maar dat men, ook zonder materialist te zijn, de toepassing der inductieve methode kan waardeeren, bleek wel, toen Prof. OPZOOMER de LOGIKA omschreef als „de wetenschap, die van de Natuurwetenschappen hare methode afziet, om die ook den beoefenaars der geestelijke wetenschappen aan te bieden". Met OPZOOMER zijn wij reeds bij de tweede groep, die der VRIJZINNIGEN.

Onder hen, die sedert 1860 MODERNEN heeten, teekenen zich scherp af drie geestelijke stroomingen, verbonden aan even zoovele namen. Dien van OPZOOMER noemde ik reeds, daarnaast moeten die van Prof. SCHOLTEN en van Prof. HOEKSTRA genoemd. Ook nu weer gaat het, in verband met ons onderwerp, om hetgeen voor hen waarheid was ten opzichte der essentie van het Absolute of het wezen van God. Als bij de oudere generatie in de drie scholen te ATHENE, bestond daaromtrent bij de drie vaderen van het Modernisme te onzent, verschil. Prof. OPZOOMER, de wijsgeer van het empirisme, die de methode

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen