De Strijd om het Souvereiniteitsbegrip in de moderne Rechts- en Staatsleer - pagina 45

39 beschouwd als het organisch geheel der samenleving, v^aarin de toenemende arbeidsverdeling een steeds sterkere onderlinge afhankelijkheid en solidariteit van alle onderdelen teweegbrengt, en anderzijds als een zich historisch ontwikkelend stelsel van krachten, waarvan de ontwikkelingswetten met behulp van een natuurwetenschappelijk omgebogen historische onderzoekmethode zouden moeten opgespoord worden. In de verbinding van de universalistische sociologische visie met de natuurwetenschappelijke denkwijze school uiteraard een bron van innerlijke antinomieën. Met de universalistische kijk op de samenleving werd ook een ideaHstisch motief van de historische denkwijze der restauratieperiode overgenomen. De voornaamste factor, die de solidariteit en eenheid van het maatschappelijk organisme waarborgt is volgens DE S T . SIMON en CoMTE namelijk een gemeenschap van leidende ideeën, zoals die in de Middeleeuwen onder de theologische leiding van de Kerk verzekerd was. Maar anderzijds zou de positivistische methode in de sociologie alle metaphysische begrippen moeten uitschakelen en, los van alle normatieve gezichtspunten, zich uitsluitend op de sociale feiten hebben te baseren. In de latere ontwikkelingsgang van de 19e eeuwse sociologie wordt het idealistisch motief dan ook steeds radicaler prijsgegeven en werden de ideeën nog slechts als een ideologische reflex van de feitelijke maatschappelijke verhoudingen beschouwd, die zich streng natuurwetenschappelijk zouden ontwikkelen. Eerst in het begin der XXe eeuw kwam onder invloed van de neoKantiaanse denkers H. RIGKERT en M A X W E B E R een reactie tegen de natuurwetenschappelijke denkwijze in de sociologie en begon zich een cultuurwetenschappelijke methode baan te breken. De positivistische denkwijze belette intussen de jonge sociologische wetenschap niet van meetaf haar vermeend onbevooroordeeld onderzoek in dienst te stellen van een practisch politisch hervormingsprogram, dat zich tegen de „souvereine overheidsstaat" der vorige periode keerde. Reeds DE S T . SIMON voorspelde, dat de staat als „heerschappij over personen" zou plaats maken voor een economisch „beheer van zaken". En met de idee van de souvereine staat als een op het „algemeen belang" gerichte „res publica" werd ook de natuurrechtelijke grondslag van het burgerlijk privaatrecht, de leer van de menschenrechten, als een metaphysische speculatie van de juristen ter zij geschoven. Het is duidelijk, dat bij doorwerking van deze politieke tendenzen der positivistische sociologie in de rechtswetenschap het dogma van de staatssouvereiniteit, dat reeds met de volksrechtsleer der Historische School in conflict was geraakt, een nog veel radicaler bestrijding zou tegengaan. Tot een radicale breuk met dit dogma kon echter deze socio-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen