KUYPER-BIBLI0GRAFIE.

XCIII.

door J. C. RULLMANN.

74. Alexander Comrie. In „The Catholic Presbyterian" 1882, January, March and April. London, James Nisbet & Co.

Sinds lang wist men, dat in de tweede helft der 18e eeuw het 'Gereformeerde derifen ten onzent een verscherping had ontvangen, die door de toenmalige theologen aan de Universiteiten van de hand was gewezen, ma: ar die bij het Gereformeerde volk warme sympathie had gewekt.

Ook wist men, dat deze nadere accentueeririg.van het Gereformeerd beginsel van Comrie en Holtius was uitgegaan, en nog een ander karakter droeg dan helgeen de Walchersche predife'anten, en onder hen met name Brahé, hadden geleverd. Hadden deze toch bijna uitsluitend apologetisch' de oude leer verdedigd, Comrie had een verdere ontwikkeling geboden en in het Examen van Tolerantie, zijn C a t e c h i s m u s - en andere geschriften, proeven gegeven van uitnemend dialectisch talent, gepaard met innige Godsvrucht. Maar hij die algemeene aanduidingen bleef het dan ook'; en omtrent ide eigenlijke beteekenis van Comrie voor onze theologie en id'e toenmalige kerken, bleef oien in het duister verfc'eeren.

Eenig licht in deze duisternis trachtte Dr Kuyper te ontsteken. D; aartoe plaatste hij in De Heraut van 4 en 11 September 1881 de volgende advertentie:

ALEXANDER COMRIE.

Is er ook iemand, uit of bulten Woubrugge, die bekend is met eenige levensbij'zanderheid van ALEXANDiER COMRIE? die eenige hjkrede , af levensbeschrijving van hem leent? al: ook brieven of papieren van dezen goidzaligen godgeleerde onder zijn berusting heeft?

Dr. A. K; UYPËR.

Amsterdam, 1 Sept. 1881. (420)

Deze vraag nu bleef niet onbeantwoord'. Van inwoners van Woubrugge, waar Comrie predikant was geweest, ontving Dr Kuyper verscheidene particularia uit Comrie's leven. Voorts raadpleegde hij tevens eenige bronnen, die nog ongebruikt gebleven waren. En zoo 'kon hij weldra in een Engelsch maandschrift een drietal artikelen plaatsen, waarin hij de Schotten op Comrie als hun landsman wees. De titels der drie hoofdstukken van dit opstel luidden: I „His life and worii' in Holland", II „His Conflict in Holland", III „Lessons from his Career".

Door de goede zorg van Dr Geesink' werden deze artikelen in het Nederlandsch overgezet, en opgenomen in De Heraut, jaargang 1883, nrs 271, 272, 273, 276, '279, 284, 288 en 299. Een uittreksel hieruit vond een plaats in D' i c t i o n a r y of National Biograp'h'y, vol XI, pag. 454 en 455.

Dat Dr Kuyper rriet heel zijn hart in dit onderwerp leefde, blijkt wel uit het volgende citaat, ontleend aan een hoofdartikel in De Heraut van 26 November 1882. Daar betoo'gt hij, dat de Heilige Geest bij de prediking niet aan den anibtelijken persoon gebonden is, maar in zijn goddelijke vrijmacht zich soms van een ander instrument bedient.

Ten voiorbeeld strökfce de gemeente van Woubrug'ge, . ©er Dir Alexander Ciomrie er optrad. Die gemeente zat, gelijk Comrie het zelf beschrijft, in gerustheid. Ze sliep' .qp' het pieluw harer doO'de rechtzinnigheid den slaap der bedwelmden. En zonder dat er stoornis van burgerlijke goedlevendheid was, was het leven Gods er tO'oh niet. Maar zie, toen kvvam er een veenwierker uit Boiskoopi naar WiOubrugge. Die veenwerker had kennis aan genade en de Heere wierp in zijin ziel heerlijke bekommering over de gemeente van AV^oubrugge. Die man spirak met en bad voor de personen en lO'P'ende hun de Schrift. En negen jaren lang duurde het, eer hljii bij' het boffen in den bodem, het water op zag spatten. Maar toen kwam het iqok volheerlijk. Geheele gezinnen kwamen tot bqete en berouw. De wateren des levens stroomden. En zelfs de rechtzinnige predikant, die eerst, o, zO'O boos was geweest over dat opkomen van een buiten ambtelijlfce ap^V'e•kkin, g, eindigde met van den kansel zijn schuld te belijden en eere te-geven aan dien God, die hém beschaamd en den veenarbeider uit BiOskoop gezegend had.

Op boeiende wijze verhaalt Dr Kuyper in zijn opstel Comrie's leven en wer'ken in Holland'; verder teéfcent hij hem met voorliefde als den kampioen 'der orthodoxie, om hem eindelijk' aan zijn lezers voor te houden als ons voorbeeld 'in den strijd tegen het rationalisme: ' \

Het ratioinalisme "is zulk een ontzettende vloek, dat al de lierken van het vasteland met mtzondering van de onzen, bij het doorstaan van 'de „vinnige koade" van dezen schralen winter, tot een schier levenloioze massa zijin verstijfd. Maar •tetwij! elders iedere geestelijke bloem, in O'pien lucht gelaten, doiod vroor, verborg ten onzent Comrie sammige onder het stroodak van onze boeren, • vanvpaar zij nu w'eder aan het licht zijn gebracht, — verwelkt, ontbladerd, beschimmeld, — zeer zeker, maar nog met leven in zich! En zie, voor de bewaring, van. dit kostbare leven gevoelen wijl ons, naast Gael aan Alexander Co^mrie en zijii uitnemende vrienden vei-plicM.

In 1892 promoveerde de heer A. G. Honig aan de Vrije Universiteit op een proefschrift over Alexander Comrie: de keurigste en volledigste studie, die dusver over dezen theolO'Og het licht zag. Daarin wordt echter twijfel geopperd; betreffende het aan Dr Kuyper mondeling overgeleverde verhaal, als zou Comrie na een kleinq schipbreuk naar Woubrugge verdoold zijn. Zie hier over ook De Heraut, nr 2228, 2229 en 2230. Verder over Comrie: De Vleeschwordingdes Woords, blz 208; Het wer'k! van den Heiligen Geest, Register; Anti-r evolutionaire Staatkunde, Deel I, blz VIII en 594; De wortel in de dorre aarde, blz. 6.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen