The Forsyte-Cyclus van John Galsworthy

door W. van Gelder.

II.

Dan vangt aan de tweede trilogie *): A Modem Comedy. Deel I, The white Montey, De witte Aap. Het is voortzetting van de historie der vorige 'boeken. Gedacht in 1922. Fleur's huis s.taat in het oenteum. Michael ds haar sympajthiek, maar daarnaast zoekt zij er bevrediging ia, haar wioning te maJken tot «en middelpunt van Society-^) leven. Het wordt een miUeu van artistieken tint: schrijvers, dichters, uitgevers, musici, schilders.

Velen, maar lang niet allen, van de 'soort, dat uit het leven moet worden gehaald wat er in zit. G. overidrijft dat echter nooit, en 't is een der verdiensten van dezen •grooten geest, die wij niet genoeg kunnen waardeeren. Nooit schrijft hij om de sensatie. Vooral ook niet, om aan het leven een bepaalde gestalte op te drinigen, maar om wat in zijn oogen waarheid is. Daai-van veistaat liij echter zooveel, dat weinig van zijn collega's 'hem daarin j', nabij'komen. In de Witte Aap en de volgende deelen laat 'liij met name zien, hoe er nog allerlei 'goede tendenzen leven dn de mensdhen, maar het eigenaardige van do moderne comedie is, dat ze zich uiten op absurde manier.

Dit is een heel fijne gedachte. En het komt hier vandaan, dalt de mensohen zich ndet meer aan een bepaald ding wat goed is kunnen wegschenken. Ze kunnen het ware en echte nog wel OMgeveer zien. Ze voelen het ook ï eenigerma'te, maar er werken andere strevingen ook in hen, en deze twee strijden met elkaar. Zoodat hun goede gevoelens zidh uiten in 'kwade vormen. Dit geeft.veirwarring in hun gevoelens. 'De klacht wordt telkenmale gehoord, idiat de 'diu'gen zoo onwezenlijk zijn (imreal). Dat is de come'die van het leven.

Als George Forsyte sterven gaat, de cynische neef van Soames, die jarenlang voor 'het venster van zijn club in Picoa'dd'Uy heeft gezeten, dan blijkt, dat deze 'pa.ardenminnaar, zoo weinig artistiek aangelegd, toet deze waarheid heeft gegrepen met zijn dieper-zelf. Soames ontdekt boven zijn bed een mooie schilderij: de witte aap, met menschenoogen, bezig een vrucht te pellen. Hij wordt daarbij verrast en ziet een oogenblik op. Maar (hij zal er mee vender gaan, flat kunt ge zien, om de kern van de vrucht te vinden. Er moet iets zijn, iets wezenlijks. Hij wil dat proeven.

Dit is dan het beeld van het leven der modernen. Ze pellen de vrucht van het leven. Er moet iets wezenlijks dn zijn. Maar wat? En Pleur, die ook voor betzelfde vraagstuk van het leven 'Staat, peinst: „Zij zou weten wait ze wilde, en ihet nemen odk! Geen compromis en onzekerheid. Niet rondom het leven 'dansen, zonder te kunnen ontdekken wat het beteékende, en of .het wel de moeite waarld was, niets wilde ze - dan volop leven óm te leven!" Zoo heeft van 'die modernen niemand een grond in zijn leven. Alles is scheef en emaincipatie ^) is een leus, maar 'Ook een kruis. Maar Michael komt naar voren, de warmte van zijn hart en zijn edele geest is het wat goeddoet in 'deze verwarring. Ook Fleur merkt het, dat, 'als Michael ndet in huis is, vroolijk en warm, alles koud wordt en kil. Ze zou hem toch ook niet kunnen missen.

Zoo zijn er dus ook, die een achtergrond 'hebben temidden van de ontwrichting. Oök meer 'dingen, waar-•door wij voelen, dat ni^t alles op losse schroeven staat. 'Galsworthy weet het evenwicht wel te 'bewaren! Ik noem maar iets: Soames stelt, met riskeering van zijn naam, orde op zaken dn de troebele geldaffaire van een vennootschap, waaraan hij zijn naam gegeven heeft. En Fleur heeft een zoon: Kit.

— Silent Wooing, Stille werving, is een tusschenspel, waarin Galsworthy beschrijft, hoe Jon, naar Amerika gereisd, zijn vrouw daar ontmoet en ze elkander daar stilweg nader komen, en vinden. Het is een aquarel, zacht en nobel van toets.

II. The Silver Spoon, de Zilveren lepel. Hier gaat Galsworthy den toestand, zooals hij die in het vorige boek beeft geschilderd, diagnosticeeren. En zoover is het er voor hem vandaan, 'dat de oorlog oorzaak zou zijn van de ontaarding en emancipatie, dat hij wel heel duidelijk laat blijken hoe de oorsprong van het kwaad, in heel andere richting moet worden gezocht. In dit deel stelt hy het vraagstuk dein ook op heel breede basis. Dit deel is het meest nationale van heel de serie. Het kwaad zit hem niet in een enkel mensch of in een groep, het zit 'hem in den toestand. Landen en volken. Galsworthy kan en wil maar alleen voor Engeland spreken. Hij ziet het kwaad in de verwend beid der menschen, voor wat hem aangaat; in de verwendheid van Engeland. Engeland is met den zilveren lepel geboren! D.WJZ., hij-zinspeelt op de gewoonte der welgestelde Engelschen om aan een baby in de wieg een zilveren lepel in den mond te geven, wat dan bedoeld is als een talisman voor het toekomstig geluk van het kind. Maar ook: met den zilveren lepel geboren zijn wil zeggen: verwend zijn. Zondagskind zijn. Fleur is dat, en — Engeland ook. Veel lioudt G. zich hier bezig met de vragen der mensc'hheid, maar dan op Engelschen bodem. Parlement en politiek, en het werkloosheidsvraagstuk. Voor dit laatste 'geeft hij een ernstige en tegelijk humoristische vingerwijzing in het zoogenaamde Foggartisme, door Michael in het Parlement verdedigd. 'Het 'is uitgevonden door een ouden heer, die zegt: Engeland kan alleen uit de impa.sse geraken, door vele arbeiderskinderen en naar verhouding ook een aantal anderen, over te planten op een zekeren leeftijd naar de Dominions, daar zullen ze zich Engelschen voelen, en zoo het land ongezocht vergrooten. Tegelijk daar in staat zijn de producten voor de oecono-"mische behoeften van Engeland te kweeken, want daarin moet het zelf kunnen voorzien.

'Deze oplossing is humoristisch, en dat laat G. wel zien, o.a. als hij bij een bezoek van Michael, 'den uitvinder van

het Foggartisme laat vallen in een sound sleep! *). Maar ook de oplossing wijst in de richting van ernst, want zoo zal het verwende Engeland, niet eerder uit de impasse komen, dan door zijn eigen kinderen af •te staan.

Ook hier vindt G. weer igelegeniheid om in een proces tusschen Fleur en een vroegere bezoekster van hêiar galon, de rechtspraktijken aan de kaak te stellen. Deze wending is niet anders te verklaren dan uit G.'s wensch (Om weer op ditzelfde onderwerp terug te komen. Als dan ook zijn beschrijving der advooaten-'manoeuvres en ; het kruisvei-hoor niet zoo meesterlijk was, zou dit terugkomen op hetzelfde punt ons voorgekomen zijn als gewild en zwak.

Fleur wint de actie, maar G. weet heel scherp te teekenen, hoe de samenleving hierop reageert. De sympathie gaat uit naar 'de moreel 'zeer aanvechtbare Majorie Ferrar, door wie Fleur beleedigd is. Galsworthy heeft ook het irrationeele in de psychische reacties der menigte wel 'heel belder gezien.

Fleur voelt zich door heel de geschiedenis in baar gevoel van eigenwaarde geschokt. Haar instinct doet baar vragen naar een reis om de wereld, daardoor, voelt ze, kan haar evenwicht alleen weer hersteld worden. Het is de verdienste van Soames en Michael, dat ze dit kunnen begrijpen. Soames offert zich door mee 'te gaan. Michael voegt zich later bij hen.

— Passers by. Voorbijgangers, beschrijft, hoe Soames weet te voorkomen, dat Fleur in Amerika Jon ontmoet, als ze in de buurt van elkander komen. Bang is hij, dat aan Fleur die ontmoeting noodlottig zou zijn.

Modern Comedy III. Swan Song, Zwanezang. Dit deel is weer meer intiem. Het neemt het probeem weer op van de contrastwerking: Soames-Irene, met, daarnaast de aantrekkingskracht: Jon-FIeur.

Jon komt terug uit Amerika. Hij kan Engeland niet vergeten. Fleur en hij ontmoeten elkaar weer. Het conflict daarin voor 'beider gevoelens gelegen verscherpt zich tot een bittere ontknooping.

Vooral in dit deel belicht G. echter ook bet behoudende element in mensoh en menigte. Hij wijst heel wat elementen aan, waaruit de wederopbouw van het leven materiaal zou kunnen vormen voor regeneratie.") Een leger van figuren groepeert hij daartoe om het hoofdconflict. Hij maakt ze dragers van opbouwende krachten.

De menigte heeft haar conservatisme. De oude adel de oerkracht. Soames is de behoudende bezitter. Michael de humaniteit. Holly het ironisch 'getinte intellect. Anne 'de stille trouw. Uncle Hilary de zelfopoffering voor een groote idee. Ook zijn in de menschen vele primitieve instincten, waardoor algeheele ontwrichting niet mogelijk is. Door het aangeven hiervan steekt G. toren-•hoo'g uit. boven de revolutionair-immoreelen onder het schrijverdom.

In dit deel is van heel de serie de meeste eenheid te ontdekken. De schrijver beeft hier meer dan in de andere boeken den rijkdom van personen en gedachten, die wij van hem gewend zijn, hecht weten te smeden tot een magistraal geheel. Dit komt 'hierin uit, dat wij 'b.v. in dit deel minder bijwerk aantreffen, dan wel opf andere plaatsen. Hij maakt minder uitstapjes. Ook zijn geestigiheden, op andere plaatsen nogal eens aan het bij-'komstige vastgeknoopt, liggen hier meer in verband met de hoofdhandeling, worden daardoor natuurlijker, en staan zoodoende veel meer in dienst van de moraal, welke G. ons in dit boek 'brengt. De spanning wordt er des te wezenlijker door voor ons, en de mengeling van ernst en ironie, waarmede 'de ontknooping wordt voorbereid, houdt ons nuchter en tevens geboeid op de 'hoofdgedachte, j

Dit deel is, van G.'s standpunt uit, dan ook 'het meest fundamenteel. Sommige vraagstukken door hem gesteld 1

lost bü hier op. Wie weten wil, welke zijn wereldbeschouwing is, kan, eenmaal in ziJn gedachten georiënteerd, in Swan Song het beste terecht. Hij geeft er ten slotte zijn 'geloofsbelijdenis. Bij hem kan dan menig teekenaar-van-den-tegenwoordigen-tijd ter schole gaan. Hoe worden de dingen door G. recht gezet, die anderen niet willen zien, omdat ze te tendentieus °) zijn, en propaganda maken. HiJ weet, niet door sympathieën verblind, zich te herinneren hoever de dingen gaan. Dat bewijst 'hij door het evenwicht, dat hij weet te bandhaven tusschen de naar voren gebradbte elementen. Maar ook een uiting als deze legt daarvan getui'genis af: Dit was het, 'de menseben poseerden tegenwoordig als 'Viveurs, en zoo meer, maar zü leefden niet; zij dachten er te veel over na, hóe ze het aan moesten leggen. Hoe waar is dit voor een bepaalde groep.

Heel schoon is nu, boe G. tegenover elkaar stelt, dat Fleur, de dochter van - haar vader, 'zich wU toeëigenen; terwijl Soames, de vader van zijn dochter, den eigendom wil bewaren, en (in stilte) dus tegen haar strijd voert. Tot eindelijk hiJ komt tot de 'hoogste daad van opoffering, dat is tegelijk de hoogste daad der toeëigening: bij offert zijn leven voor haar behoud. En nooit is ze meer zijn doohter, 'dan wanneer hij voor goed van haar afscheid neemt. Dit is de tragiek in het menschelijk leven. De herhaling van de geschiedenis van 'het verloren Paradijs, eindeloos in ons bestaan gerepeteerd. Maar tegelijk de eenige en volmaakte oplossing van het bezitsprobleem door Galsworthy gesteld. Hier toont hij ons, hoe 'dat probleem niet uitgestreden •worden kan in den nauwen cirkel van het menschelijk Ueingevoel. Maar 'de vraagstukken worden overwonnen en het leven wordt verheerlijkt, zoo vaak, als wat waarbjk groot is in den mensoh, zich daarvan meester maakt.

•') Driedeelig werk. ^) Gezelschapsleven, hier: laondainj •verbeier. ') De moderne vrijgerochteïibieaii' wars van normen en wetten. •*) Diepe slaap. ^) Wedeigeboort». ^) Vooringenomjeo.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen