PERSSCHOUW

Kwestie Ubbink,

We hebben, gelijk bekend, alles wat ons onder de oogen kwam, inzake Dr Ubbink's bekende boek (behalve dan enkele wijdloopige beschouwingen, die het boek niet rechtstreeks bespraken, doch als kapstok gebruikten) hier aan 't woord doen komen.

Maar één nalezing komt er nog.

Er wordt zoo vaak gesuggereerd, dat de afwijzende beoordeeling van Ubbink s beschouwingen alleen mogelijk is, althans in haar sterk-sprekende terminologie, in de enge ruimte, die met den „geest van Assen" is besmet. Laten we daarom thans een afrikaansche stem beluisteren. In „Onder Eigen Vaandel" (heusch niet gereformeerd, ook niet in wijderen zin) schrijft Drs A. B. du Preez (Stellenbosch, Zuid-Afrika), o.m.:

'n Onhoudbare en geheel afwijkende beskouing dra hy voor in verband met die Heilige Skrif. Hy verwerp feitlik die hele Skrifinspirasie. Goddelike inspirasie noem hy 'nverdigte gedagte (P. 197) en stel die Inspirasie-geloof gelyk met bygeloof (P. 207). Dit is, volgens hom, 'n ou Volksvoorstelling wat nie gegroei het uit 'nBybelse bodem nie, maar wat van Grieksheidense oorsprong is (P. 208).

Even later:

Hij praat baie dikwels asof ons die Woord Gods kan deelagtig word buite die Skrif om (P. 199, 200, 202, 225 ens.) en skyn geen besef daarvan te hê dat God vir Sy Openbaring ook menslike middele gebruik nie — ja, die hele idee van middelike werking Gods is hom vreemd want deur sy heele boek straal sy gedagte van onmiddelike, direkte werking van God, en ons word bewus daarvan op mistieke, onbemiddelde, intuitiewe wyse.

De schrijver acht Dr Ubbink „on-reformatorisch":

Op eienaardige, isolerende wyse beroep Ubbink hom telkens op die gees van die vroeë Reformasie, wat vir hom die allerhoogste gesag skyn te hê, ja, soms skyn dit selfs asof hy daaraan hoer gesag toeskryf as aan Skrif en belydenis (P. 169). Want terwyl hy sê: „De Schrift, als uitwendige kanon, kan hier geen maatstaf zijn om uit te maken, wat waarheid of dwaling is, ook niet de belijdenis en ook de kerk niet" (P. 126), waag hy dit om vanuit die Reformatoriese gees nie alleen die Geref. Kerk van vandag en die Belydenisskrifte te bekritiseer in sover hulle afwyk van hierdie norm nie, maar selfs Calvijn word op sommige punte betig omdat hy sou afwyk van die eerste Reformatoriese gees (b.v. i.s. die Kerklike tug; vgl. P. 169 en 178). Hy is dus ook volgens sy eie uiteensettinge onreformatories insover hy die Reformatoriese beginsel (iets mensliksü) bo die Skrif verhef. Sy hoofstrewe is n.l. juis om uit naam van die suiwei'e Reformasie alle oorheersing van Kerk en Belydenis oor die Skrif vir goed af te staan, en Gods Woord bo alle menslike te stel.

En ook noemt hij zijn opvatting „modernistisch", nadat hij eerst geconstateerd heeft, dat U.'s meening „heeltemal afwyk van die Geref. beskouing":

Die Algemene Openbaring bly (bij Dr U., K. S.) nog altyd die belangrikste, sodat „daarom vooral de w e t e n-schap, hoezeer ook misbruikt om van God af te voeren... juist de gave van God ons geschonken is, om door opzettelijk onderzoek zijner werken... Hem zelf te leeren kennen" (P. 361). — Hier het ons weer die modemistiese leer dat die mens God kan vind deur van sy werke af op te klim tot die werker, dat Openbaring nie alleen in die geskiedenis is, omdat God Hom daarin wil openbaar nie, maar die geskiedenis self is Openbaring. — Dit is die tiepies onteologiese en rein filosofiese metode, met sy oorgrote vertroue in eie kennis moontlikheid.

Wat doet Dr Ubbink met de Dordtsche Synode, die in zijn boek telkens weer onder het mes komt? Men leze;

Hy tas heeltemal mis as hy maak asof die Dordtse sinode die eerste was wat die bedoeling het om „deur skerpe formulering van die leer van die kerk, die dwaling te beter te kan aanwys" (P. 79). As hy nie so eensydig op die Refox-masie gestaar het nie en ook die vroeëre, ekumeniese Belydenisse in betragting geneem het, sou hy so iets ongerymds nie kon sê nie.

Hoe staat het met Dr Ubbink's Schrift-bewijs? inzake de tucht? B.v.

Op kunstige wyse weet hy die tekste wat oor die tug handel weg te eksegetiseer en te verwater. Hy, beweer van die plek waar Jesus sê dat die ongeseglikes vir die gelowiges moet wees soos 'n heiden en tollenaar: „Hier is geen enkele gedachte, ook maar in het geringste, dan door inlegkunde, aanwezig van eenige formeel kerkelijke procedure of afhouding van het H. Avondmaal, door eenige Kerkelijke regeering" (P. 288). Wat meer is: die Avondmaal mag nie as tugmiddel gebruik word nie, want dit is die teerste en heiligste moment in die Kristelike reliegie waarby juis almal en elkeen, met sy sonde en vervloeking gelykelik getrek word deur Kristus se oneindige liefde (P. 295). Hy beweer ook dat daar in die Skrif geen sprake is van die ban — die wegdoen uit die midde nie (P. 290). Hy verwater die tuggedagte deur kunstige weg-eksegetisering en weet aan die klem van 1 Kor. 5 te ontkom deur die uitvlug dat dit hier 'n uitsonderingsgeval geld (P. 291).

Volgens schrijver komt Dr Ubbink „in radikale botsing met die vaste beginsels van ons Kerkreg". Hij (Ubbink) «verwaarloos die hele gesagselement":

Alle gesag skyn hy as knellende band te beskou en toon geen besef vir die waarheid dat die ware vryheid na die wette luister nie (P. 115). Hy ken geen , middeweg tussen blinde outoriteitsgeloof en algehele' losheid nie en staan vreemd teenoor die moontlikheid dat 'n mens jou ook gewiUiglik kan onderwerp aan die Belydenis sodat dit geen uiterlike gesagsmiddel vir jou is nie, maar uitdrukking van jou persoonlike oortuiging.

Even later:

Heel eensydig beskou hy die gesagskwessie alleen uit die standpunt van die onderdrukte, belaste onderdaan en gee geen besondere aandag aan Gods eer wat moet gehandhaaf word nie. Ten slotte ontpop hy hom as eintlike humanis en beweer dan ook: „Het humanisme was in zijn recht, toen het tegenover de Reformatie de foi-meele vrijheid en zelfstandigheid van den mensch verdedigde" (P. 339).

Krasser kan het haast niet. Het vei^wijt van subjectivisme en intellectualisme wordt ook gesteld.

Ubbink is beslis nie vry te pleit daarvan dat sy beskouing deur en deur Subjektiwisties is nie, dat hy sterk ly aan Intellektuele hoogmoed en 'n gans te grote vertroue stel in die teenwoordige tyd met haar ontwikkeling. Hiervan slegs 'n paar voorbeelde: Nie alleen maak hy aanspraak daarop dat hy sy belydenisproewe op buitegewone wyse ontvang het —• feitelik deur direkte inspirasie nie, maar hierdie belydenis van hom sou ook veel skriftuurliker wees as die tot dusver gebruikte belydenisse (Vgl. P. 161). Orals bepaal hy met die grootste selfbewuste sekerheid (voortvloeiende uit sy intuitiewe ingewing) wat die ware Reformatoriese gees was; waarin die Konfessie hiervan afwyk (P. 184); waarin Calvyn afwyk; en gee sy eie deutung aan die belydenis om te bewijs dat hy nie, maar wel die andere (die Geref. Kerk) afwyk' (P. 186). Hulle moet dit verstaan soos hy. Hy maak die waarheid rein Subjektief, dit is 'n „strikt Persoonlyke" saak (P. 310).

Hoe waardeert Dr Ubbink onzen tijd?

Hy skyn erg optimisties te wees oor die gees van ons tyd en praat asof ons tyd oorvol is van geestelike produktiwiteit.

Maar, zoo zegt de schrijver:

Hy het sekerlik 'n te grote vertroue in ons tyd en in ons ontwikkelingstrap of ware geestelike godsdienstigheid waar hy sê: „Daarom verkeeren wy nu in het eind-stadium van de wording waarin „de velden wit zijn om te oogsten"; van de wording van den nieuwen, van den volmaakt vrijen en zelfstandigen geestelijken mensch (P. 337, vgl. 342).

Ubbink's kerkbeschouwing krijgt deze critiek:

Die onmoontlikheid, eensydigheid en beginselloosheid van hierdie houding spreek hier vir sigself. Die skadusy van die Ekumeniese beweging word uit gebrek aan die gepaste onderskeidingsvermoë hier alsmede vergoelik.

Het geheel overziende, concludeert de schrijver:

Die sterke trekke van Subjektiwiteit, oordi'ewenheid by sommige waarhede en die gees van reaksie wat deur die hele boek loop, is reeds genoegsame grond om die boek te veroordeel ten spyte van die goeie en ware wat dit mag bevat, en as mens maar ver genoeg lees kan mens die raakste oordeel oor hom vel uit sy eie woorde. Terwyl hy sê: „we hebben in onzen tijd toch bescheidener en Objectiever" leer dink oor die betrekkelikheid en Subjektiwiteit van ons kennis (P. 285) lê die hele boek daarvan getuienis af dat die skrywer self nog nie die beskeidenheid en Opjektiwiteit geleer het nie. Waaruit kry hy die versekering dat ons juis nou die suiwere waarheid so goed insien, anders as deur sy Subjektiewe oortuiging? Veel meer beskeidenheid en ootmoed tref ons by die Dialektiese teologie aan.

Dit oordeel, nog eens, verdient hierom de aandacht, wijl het in Stellenbosch geformuleerd is. Daarheen loopen draden „ook van Zevenhoven uit". Ook voor de afrikaansche gerefonneerden (kwestie-du Plessis) heeft dit oordeel dus zijn beteekenis. Maar ik citeer het voornamelijk als tegenwicht tegen de kleinzielige haat-ontladingen, die de gereformeerde kerken en haar pers te beleven kregen naar aanleiding van haar houding tegenover dit geruchtmakend boek.

Belijdenis-vragen van Prof. Gunning,

In de Kroniek van „Onder Eigen Vaandel" deelt Ds A. B. te Winkel het volgende mede:

Van bevriende zijde ontvingen wij juist dezer dagen de vragen, welke wijlen Prof. J. H. Gunning tijdens zijn predikant-zijn aan zijn leerlingen deed, wanneer deze belijdenis des geloofs wilden afleggen.

Wij deelen ze hier eens mede.

Ie. Welke reden dringt U om als lidmaat der Kerk van Christus te worden aangenonaen?

2e. Zeg mij oprecht en eenvoudig, of gij U zelven hebt leeren kennen als een arm zondaar, die genade noodig heeft?

3e. Oefent gij gemeenschap met God door gebed en door onderzoek van Zijn Woord?

4e. Komt het U begeerlijk voor uzelve te verloochenen, Jezus Christus te belijden en God in waarheid te dienen?

5e. Wat moet dus Uw Leeraar denken van Uw geestelijken toestand?

Ieder gevoelt onmiddellijk den geestelijken inslag van deze vragen. Zeer zeker kan degene, die deze vragen met „ja" kan beantwoorden ook gerust geacht worden in staat te zijn de officiëele vragen bevestigend te beantwoorden.

Dit persoonlijk element in de „zielszorg" blijve onder ons, gelijk het tot nu toe steeds bestaan bleef.

Ds Woelderink over het verbond,

Dr Kaajan schrijft in „Utr. Kerkbode":

Ds J. G. Woelderink, predikant in de Ned. Herv. Kerk, heeft een mooie lezing gehouden op de Herv. Geref. Predikanten-Vergadering over: Het Verbond.

Dit schoone referaat bevelen wij U gaarne ter lezing aan Ds Woelderink spreekt, dunkt mij, zeer gezonde taal.

De taal is inderdaad schoon.

Maar het werkverbond wordt venvorpen. En bij Abraham begonnen.

K. S.

De bijvoeging meerde Kerk". „christelijk" bij „Gerefor-

Van de hand van Prof. Van der Schuit lezen we in^ „De Wekker" van 29 April:

In de „Franeker Kerlcbode" van 16 April j.l. schrijft Ds J. i> . Wielenga, eind-redacteur van genoemd© Kerkbode, over den naam „Gereformeerde Kerken".

Natuurlijk moeten wiji Christelijke Gereformeerden 'het weer ontgelden. Wij zijn malcontenten, üe om een naam de vereeniging in 1892 veroordeelen. Nu weten we dat wel. Het is mij de moeite niet waard, hieraan nog een woord te verspillen. Er zijn dingen, di© de tijd zelf weerlegt, hoewel men natuurlijk altijd menschen zal vinden, die anderen napraten en alles slikken. Alleen kan ik niet goed begrijpen, dat een man als Ds Wielenga schrijft:

„In 1869 vereenigden de Afgescheiden kerken met de Kerken onder het kruis. Ook toen heeft men gepoogd den naam „Gereformeerde Kerk" aan te nemen, maar de regeering gaf geen toestemming, het woordje „Christelijk" moest er bij, omdat de Hervormden zeiden de Gereformeerden te zijn."

Zoo schrijft Ds Wielenga. Maar hoe komt hij daar nu eigenlijk aan? Wel, Z.Ew. schrijft na, wat Ds Rulman vertelt in zijn boek „De Doleantie". En natuurlijk, dan gaat het precies als bij een kleiae jongen, die een groen stuk glas voor zijn oogen zet, en dan meent, dat heel de wereld groen is. Zoo kijkt Ds Wielenga door het doleantie-glas van Ds RuUman en zegt: zie je wel, „Christelijk" moest er in '69 nog biJ.

Maar ik raad Ds Wielenga aan, om nu niet na te schrijven, wat Ds Rullman beweert, doch om zelf eens studie van deze dingen te maken.

Laat hij eens de moeite nemen om de Synodale Acta van 1869 te bestudeeren van blz. 18—^20, misschien, dat hij dan een beetje andere en meer objectiever kijk op deze feiten krijgt.

Laat hij dan vervolgens een zinnetje van Ds RuUman in zijn boek „De Doleantie" als dit „Thans echter, in 1892, was de aloude naam van Gereformeerde Kerken vrij", eens toetsen aan de wet van 1853 en er blijft geen woord van Ds Rullman zijn bewering over (blz. 334 De Doleantie).

Terwille van anderen schrijf ik dit deel van do Synodale Acta van 1869 af, waar wij op blz. 20 lezen:

De Synode oordeelt, dat de Kerk in de tegenwoordige omstandigheden niets anders behoeft te doen dan aan de Hooge Regeering kennis te geven, dat de Gemeenten bekend onder naam van Christel ij k Afgescheidene Gemeenten en de Gemeenten onder den naam van de Gereformeerde Kerk in Nederland te zamen tot één Kerk zich vereenigd hebben onder den naam van Christelijke Gereformeerde Kerk.

Uit dit besluit der Synode van '69 blijkt, dat de Synode een goede kijk bad op de verhouding van de keA in de rechtsfeer van den staat (Wet van 1853), waar zij spreekt niet van „erkennen door", maar van „kerinisgeving aan" den staat, en vervolgens, dat er van het praatje, dat de naam „Gereformeerd" toen nog niet mocht gebezigd, niets waar is.

En toch schrijft de een den ander maar na, en meent dan nog ons volk voor te lichten(? ? ? ).

Wij verzochten Dr Rullmann bovenstaand stukje van een onderschrift te willen voorzien. Hier volgt het: Wat Prof. Van der Schuit hier uit de Synodale Acta van 1869 citeert, vereischt eenige aanvuUinig. Immers, elijk ook Ds Jongeleen van Groningen nog pas in zijm „Chr. Geref. Kerkbode" van 21 Januari erkend heeft: et is met de vütvoering van dat besluit niet gegaan, ooals men zich had voorgesteld. De uitvoering werd oevertrouwd aan een commissie, die „onder krachtige edewerking" van den Minister van Financiën, den heer an Bosse, het beruchte Reglement heeft ingediend, aardoor de Kerk zich naar de wet van 1853 in de echtssfeer van den Staat als nieuw genootschap met en nieuwen naam liet inschrijven. De bijvoeging „chriselijke" durfde men toen nog niet weglaten, uit vrees, at de Regeering bezwaar zou maien tegen de erkening van een Gereformeerde Kerk naast de Hervormde. n 1892 echter nam de Minister een echt liberale houding an, door te zeggen, dat de naam hem onverschillig was; en kon zich noemen zooals men wilde. En natuurlijk iende men zich toen aan onder den a 1 o u d e n naam an : Gereformeerde Kerken.

Dit zijn geen praatjes, maar feiten, die ook zonder doleantieglas" door elk onbevooroordeeld historieschrijer geconstateerd zullen worden.

RULLMANN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen