VAKWETENSCHAP EN PRAKTIJK

Het sterilisatle'vraagstuk.

II.

Gelijk wij in het vorig artikel gezien hebben, zijn het in hoofdzaak eugenetische overwegingen, die in al de genoemde Staten en landen tot invoering der sterilisatie geleid hebben. Bijzonder duidelijk wordt dit geïllustreerd door de Duitsche wet op de sterilisatie, welke op dit punt wel de meest consequente ter wereld is.

De Duitsche regeering heeft 14 Juli 1933 een wet het licht doen zien „zur Verhütung erbkranken Nachwuchses", welke 1 Januari 1934 van kracht is geworden. De motiveering van deze wet ter voorkoming van een erfelijk belast nakomelingschap berust op de overweging, dat, aangezien het volk reeds zwaar gebukt gaat onder belastingen en andere sociale uitgaven, de enorme lasten en onkosten voor minderwaardige en a-sociale personen alleen door een dergelijke wet afgewenteld en voorkomen kunnen worden.

Om niet te uitvoerig te worden zullen wij ons beperken tot paragraaf 1, de belangrijkste paragraaf van deze wet, waar onder sub 1 het volgende te lezen staat: „Wie aan een erfelijke ziekte lijdt, kan door een clürurgischen ingreep onvruchtbaar gemaakt (gesteriliseerd) worden, wanneer volgens de ervaringen van de medische wetenschap met groote waarschijnlijkheid te verwachten is, dat zijn nakomelingen aan zware lichamelijke of geestelijke erfelijke ziekten lijden zullen". Eerste voorwaarde tot sterilisatie is derhalve het „1 ij d e n aan een of andere erfelijke ziekte", althans zoo staat het letterlijk in den tekst der wet. Volgens het semiofficiëele commentaar echter, dat op deze wet verschenen is, is het reeds voldoende als de erfelijke ziekte zich een oogenblik gemanifesteerd heeft. 1) Men acht juist in deze laatste gevallen

de sterilisatie des te dringender noodig, daar door het uiterlijk gezond zijn van den betreffende zijn slechte aanleg geen hinderpaal is voor een huwelijk en het krijgen van kinderen. Deze interpretatie is niet willekeurig, maar vindt haar grondslag in art. 1 van de uitvoeringsverordening van 5 December 1933, alwaar geëischt wordt, dat de ziekte door een Duitschen medicus onomstootelijk vastgesteld is, ook al is de verborgen aanleg van een erfelijke ziekte slechts tijdelijk gebleken.

Tweede voorwaarde tot sterilisatie is de groote waarschijnlijkheid, dat het nageslacht zwaar erfelijk belast zal zijn. Volgens het genoemde commentaar op deze wet is een betrekkelijk geringe kans op overerving reeds voldoende om te kunnen spreken van groote waarschijnlijkheid. Immers, zoo redeneert men, zal onder een gezonde bevolking de betreffende ziekte zelden of nooit voor- 'komen. Derhalve zal bdj ieder, die aan een of andere erfelijke ziekte lijdt, de kans zeer groot zijn, dat ook zijn nakomelingen in dit lot zullen deelen. En wat in de tweede plaats de zinsnede: „zwaar erfelijk belast" betreft, is geen maatstaf de klinische graad, in welke de erfelijke ziekte zich manifesteert. Neen, juist de lichte gevallen moeten voorkomen worden, daar daarvan grooter gevaar te duchten is dan van de zware, die veel minder spoedig zullen trouwen en kinderen krijgen.

In par. 1, sub 2, der wet worden nu genoemd de bepaalde ziekten, die als indicatie voor sterilisatie in aanmerking komen. Het zijn er 8 in getal: a) aangeboren zwalczinnigheid, b) schizophrenie, c) manisch-depressieve psychose, d) epilepsie, e) St. Vitusdans, f) erfelijke blindheid, g) erfelijke doofheid, en h) erfelijke zware lidiamelijke misvorming. Het is merkwaardig om te zien hoe de moeilijkheden, die zich voordoen bij de diagnose van geestesziekten, en nog meer bij de vaststelling van de erfelijkheid daarvan, door de commentaargevers op deze wet worden opgelost. Wat de diagnose betreft, zeggen Rüdin c.s., is het in den regel vrij gemakkelijk uit te maken of iemand lirankzinnig is ja of neen. En wat de erfelijkheid aangaat, zoo is de sterilisatie eerst dan uitgesloten, wanneer de niet-erfelijkbeid bewezen wordt. Deze buitenwettelijke omkeering van den bewijslast komt niet alleen voor bij de vraag of een ziekte erfelijk is, maar ook b.v. bij de quaestie of zwakzinnigheid aangeboren is.

In par. 1, sub. 3, wordt den rechter de mogelijkheid geopend degenen te steriliseeren, die aan erfelijk alcoholisme lijden. Dat dit speciaal in Duitschland, met zijn bekende drinkgewoonten, niet gemakkelijk is vast te stellen is zonder meer duidelijk. Het commentaar geeft dan ook wel een lange, maar niet duidelijke omschrijving van hetgeen men onder zwaar alcoholisme heeft te verstaan. Tot zoover paragraaf 1.

Dat men zich niet weinig van deze wet voorstelt moge blijken uit het feit, dat volgens de berekening in Duitschland 410000 menschen voor sterihsatie in aanmerking komen en wel:

200000 zwakzinnigen, 800GO lijders aan schizophrenie, 60000 lijders aan epilepsie, 20000 lijders aan manische depressie, 2OO0O lijders aan zware misvorming, 16000 lijders aan erfelijke doofheid, 10000 lijders aan erfelijk alcoholisme., 4000 lijders aan erfelijke blindheid, en 600 lijders aan St. Vitusdans.

De operatie kost bij een man 20 R.M., bij een vrouw 50 R.M. Daar het aantal mannen en vrouwen ongeveer gelijk is, zullen de totaal-kosten 400000 maal 35 R.M., d.i. 14 milhoen R.M. bedragen.

Ziedaar in vogelvlucht een overzicht van een moderne sterilisatie-wet. Eugenetische motieven zijn hoofdzaak, de erfelijldieidsleer vormt den grondslag.

De vraag dient derhalve gesteld: wat verstaan wij onder eugeneüek? Eugenese, Eugenetica of Eugenetiek is afgeleid van Grieksche woorden, welke goed en geboren worden beteekenen. In den zin, zooals dit voor het eerst door Francis Galton (in 1883) genoemd werd, beteekent het: de studie van de oorzaken, welke de eigenschappen der toekomstige geslachten verbeteren of doen achteruitgaan — zoowel op lichamelijk als op geestelijk gebied. ^) Deze bepaling is zeer ruim, omdat tot de genoemde factoren niet alleen de erfelijkheidsfactoren gerekend kunnen worden, maar ook factoren betreffende het milieu, m.a.w. allerlei hygiënische en sociale toestanden. De eugenetische wetenschap echter, zooals die zich in de laatste jaren ontwikkeld heeft, bepaalt zich hoofdzakelijk tot de erfelijke factoren, die de hoedanigheid van het nageslacht bepalen en heeft in de eerste plaats tot doel de rasverbetering van den mensch te dienen.

Het verlangen de goede geboorten te bevorderen bestond reeds in de klassieke oudheid. In het oude Griekenland b.v. wilde Plato een reiniging in de menschenmaatschappij toepassen op dezelfde wijze als de paardenkweeker zijn gezonde en zieke dieren schift Hetgeen lichamelijk of geestelijk niet deugt wordt verbannen; het huwelijk wordt door den Staat geregeld; de belangen van het individu worden uitgeschakeld Alleen wat welgeboren is heeft recht op een plaats in de zon en dient te worden behouden. Hoofddoel van Plato's heilstaat is derhalve verbetering van het menschenras door selectie, met negeering van de individueele waarde van den persoon.

Een ander typiscli voorbeeld van eugenetica vindt men in het verhaal, dat uit het oude Sparta tot ons komt. Volgens de overlevering werd aldaar koning Orchidamos tot hooge boete veroordeeld, omdat hij een vrouw onder de maat had gehuwd, waardoor Sparta gevaar liep voortaan kleine koningen in plaats van groote koningen voort te

te brengen.

1) Deze en volgende gegevens zijn hoofdzakelijk ontleend aan: B. V. A. Röling. De Duitsche wet op de sterilisatie. Weekblad van het Recht, 26 April 1934.

2) Dr M. A. van Herwerden: Erfelijkheid bij den mensch en Eugenetiek. 1929, blz. 336. Aan deze bron zijri, ook in hoofdzaak de volgende gegevens ontleend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen