OPVOEDING EN ONDERWIJS

400 Jaar Straatsburgscbe Universiteit. (1538-1938.)

RoemrUke Gescbiedenls-Galvlin.

De Universiteit van Straatsburg viert dit jaar haar vierde eeuwfeest.

In 1538 heeft n.l. de Rijksdag te Spiers den beroemden humanist Johannes Sturm de opdracht gegeven om te Straatsburg, zijn geboortestad, ©en gymnasium te süchten.

Met den eenvoudigen titel van „School" werd zij geopend en omvatte een gymnasium, met als bovenbouw colleges in de vrije kunsten en in de theologie.

Rector was Joh. Sturm, de voornaamste der drie Straatsburgscbe scholarchen, aan wie, na het doordringen van de hervorming reeds in 1524, door de overheid de geheele zorg voor het schoolwezen in 1526 werd toevertrouwd.

Drie Latijnsche scholen vervingen de opgeheven kerkelijke scholen.

Enkele beroemde namen illustreeren de situatie het best. i

Vooreerst die van Joh. Sturm zelf, vriend' van Wimpfeling, met wien hij te Freiburg studeerde, humanist als hij, maar in tegenstelling tot den studievriend protestant geworden; een protestant intusschen, in wiens brein en hart humanisme en evangelie zeldzaam harmoniëeren, waardoor zijn leven en werk, ook in politiek opzicht, bij godsdienstige gesprekken (o.a. Augsburg 1530) en bij het totstandkomen van den Schmalkaldischen Bond der evangeüsche vorsten van groote beteekenis zijn geworden. - M^M'- ^ ~': ^SÊÊM? -'

Naast hem Martinus Bucer, ex-dominicaan, aanhanger van Luther en de evangelische Duitsche humanisten, sedert 1523 te Straatsburg, waarheen zijn'vader hem reeds was voorgegaan en waar hij de voornaamste leider der reformatie wordt.

Van te voren was hij reeds bevriend met Wolfgang Capito, professor te Bazel üi den kring van Erasmus, van waar hij, via Mainz, zich eveneens in 1523 naar Straatsburg begaf, als proost der Thomaskerken professor voor het Oude Testament. Datzelfde jaar bracht er voor het Nieuwe Testament en de historie Caspar Hedis, wiens weg ook over Bazel en Mainz voerde, zoodat onder hun krachtige leiding en bevrucht door hun breed© kennis zich een rijk geestelijk leven ontwikkelde, dat Straatsburg weldra tot het universitaire centrum van Z.-W. Duitschland maakte.

In 1538 kwam Calvijn, verjaagd na zijn eerste periode van 1536-—1538 uit Geneve, te Sü-aatsburg, geestelijke vluchthaven, aan om er spoedig het hoofd te worden van de Fransche vluchte- Imgengemeente, die daar tengevolge van het drijven der Sorbonne tegen de opkomende evangelische beweging ontstaan was. Toen in 1525 de kring om bisschop Brigonnet de Meaux grootendeels uiteenviel, vluchtten mannen als Farel, Roussel, Lefèbre, d'Etaples eerst naar Straatsburg, later naar Bazel, totdat de zuster van den Franschen koning Marguerite d'Engoulême, althans beide laatstgenoemden weder bescherming kon bieden. Buitengewoon belangrijk is de omgang van Calvijn te Straatsburg met Bucer geweest, zoowel in theologisch opzicht in engeren zin, o.m. wat de avondmaalsleer betreft, als op liturgisch terrein. Calvijns vorm van eeredienst, zooals wij dien later in Geneve zien, is naar Sh-aatsburgsch voorbeeld. Ook de treffende schuldbelijdenis, veelal aan Beza toegeschreven (1561), waarmede alle Fransche protestantsche, en in ons land dus ook de Waalsche, godsdienstoefeningen beginnen, is in dezen vorm ook Straatsburgscli.

In 1539 gaf Calvijn alhier den tweeden druk zijner Institutio; hij gaf colleges en ook trad hij er in het huwelijk met Idelette de Bure, weduwe van den bekeerden anabaptist Stordeur; zij overleed, na tien jaren van groeten strijd met Calvijn trouw gedeeld te hebben, te Geneve; in 1541 riep deze stad Calvijn uit Straatsburg terug.

Voor de plaats van Straatsburg in de vroege geschiedenis der hervorming is dus teekenend dfe persoon van Joh. Sturm, leerling van Erasmus te Leuven, sedert 1529 professor te Parijs, tenslotte protestant en in 1537 door Bucer naar Straatsburg getrokken.

Zij beiden hebben zeer veel gedaan voor de goede verhouding tusschen de verschillende reformatorische stroomingen onderling niet alleen, maar ook voor die tusschen de evangelischen en de verzoeningsgezinde katholieken, met name in 1537 toen koning Frans I contact zocht met den Schmalkaldischen bond en Melanchton daar van harte op inging. Van de zijde des konings was dit weliswaar politiek, maar ook meer dan politiek; het ideahsme dezer hervormers werd echter volslagen teleurgesteld en hun moeite was tevergeeïsch.

In 1538 werd de school in een hoogeschool veranderd, Joh. Sturm werd haar eerste rector, wat hij tot 1581 bleef om ten slotte ontslagen te worden in een periode van dogmatische tweedracht, toen de Kerk te Straatsburg Luthersch was geworden.

In 1567, in het begin dezer wijziging, ontving de hoogeschool van keizer Maximiliaan II het privilege, waardoor zij tot academie werd verheven; in 1621 werd zij universiteit, met de volledige organisatie in faculteiten, verleening van het ius promovendi enz.

Uit geheel Duitschland werd zij in deze Luthersche periode vooral door den adel bezocht. De bisschoppelijke universiteit 'van het nabijgelegen Molsheim komt 20 jaar na de bezetüng van Straatsburg door Frankrijk naast haar, doch zij blijft al haar rechten en inkomsten behouden; haar beteekenis neemt echter af.

De derde groote periode barer geschiedenis begint met de Fransche revolutie. De medische en juridische faculteiten worden dan georganiseerd, maar het krachtigste leven ontplooide zich gaandeweg in het Seminaire protestant (1808), dat ook leerstoelen voor philosophic, talen en geschiedenis bezat, bovendien de bibliotheek en de oude inkomsten van den eersten tijd.

In de tweede helft der 19e eeuw doceerden daar mannen als Eduard Reuss, uitgever van Calvijns werken, G. Smidt, de historicus en Auguste Sabatier.

De Straatsburgscbe Universiteit bezit overigens — en dit is de groote merkwaardigheid — behalve haar protestantsch theologische faculteiten, ook nog een Roomsch-Katholieke faculteit, en zij is daardoor de eenige Fransche Universiteit, idie bevoegd is om Roomsch-Katholieke geestelijken te vormen.

Frankrijk heeft n.l. bij de herkrijging van den Elzas uit eerbied voor de gebruiken en de tradities van dit land deze uitzondering gehandhaafd. Na den Fransch-Duitschen oorlog werd op' 1 Mei 1872 de Keizer Wilhelm Universiteit (1877) geopend, steeds meer van alle middelen ten dienste van wetenschap en onderwijs voorzien; kort voor

den wereldoorlog door ver over de 2000 studtenten bezocht.

November 1918 werd zij gesloten om als Fransche universiteit te worden heropend.

Jacqiies Pannier, de secretai-is van de Société de l'histoire du protestantisme frangais, die tijdens den oorlog aalmoezenier was in den Elzas, nam zich voor om, als Straatsburg herwonnen zou worden, daar als eerste bij de protestantsche theologische faculteit te promoveeren. Hiet is ook geschied — het omvangrijlie (tweede) proefschrift van dezen kenner van de Hugenolengeschiedenis handelt over de kerk te Parijs onder Lodewijk XIII in 1621.

Vele geleerden van wereldnaam hebben aan deze Universiteit hun opleiding genoten.

Louis Pasteur die er in 1849 hoogleeraar in de chemie aan is geworden, heeft hier zijn beroemde onderzoekingen over het isotbermisme verridit. Ook Goelhe is een alumnus van deze instelling geweest; in 1770 is hij in haar faculteit der letteren als student ingeschi-even.

Albert Schweitzer studeerde er in de theologie, promoveerde in 1899 en sinds 1902 was hij er aan verbonden tot 1905. -

De universiteit telt tegenwoordig meer dan drieduizend studenten. Zij heeft thans 7 faculteiten, waarvan de literairische niet minder dan 23 leerstoelen bezit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen