POPULAIR-WETEN-SCHAPPELIJKE SCHETSEN

Geestelijke volksgezonübeid.

X.

Ten slotte is er voor de geestelijke volksgezondheid nog een verandering in het cultuurleven, die van groot gewicht is, n.l. de verandering van de ethische beginselen, met name de wijziging van de huwelijksmoraal. Onze tijd is niet alleen een tijd van iadustrialiseering en rationaliseering, van emancipatie en individualiseering, een tijd, waarin de materie — het geld, de winst, brood en spelen •— hoogtij viert, maar men zou onzen tijd ook kunnen typeeren als een: vlucht uit de verantwoordelijkheid. De hedendaagsche mensch heeft een neiging om voor zichzelf op de vlucht te gaan, omdat de moderne mensch schuwt de harde realiteit van het hedendaagsche leven. De „cocktailstemming" is in wezen een zucht naar bedwelming om niet zichzelf te behoeven te zijn.

Van deze vlucht uit de verantwoordelijkheid getuigen o.a. het groot aantal zelfmoorden'), de toeneming van het aantal echtscheidingen en de geboorte-beperking op groote schaal onder alle rangen en standen van de maatschappij. De moderne mensch, verwend door techniek en comfort, verweekt door wat men voor cultuur aanziet, is lijdensschuw geworden. Het leven is hem te machtig geworden. Van alle kanten, van uit alle werelddeelen stormt het op hem aan door boeken, lezingen, openbare samenkomsten, meetings, congressen, week-ends, niet het minst door pers en radio. Het leven is hem te rijk, te veelzijdig, te vol, te meesleepend. Vandaar, zooals Roose *) opmerkt, de overgevoeligheid van de menschen van onzen tijd. „Lichamelijke gevoeligheden, karaktereigenaardig- „heden, maatschappelijke oneffenheden, woning- „nood en oeconomische druk hebben ook vóór „onzen tijd het huwelijksleven verzwaard, maar „voor de twintigste eeuw komt daar een extra- „belasting boven op, die bij menigeen het even- „wicht verstoort. Men kan het niet meer uithou- „den, men kan eigenlijk niets meer hebben, men „kan niet meer wachten en men kan geen offers „meer brengen, men kan niet meer lijden en daar- „om ook niet meer liefhebben".

Of, zooals een andere schrijver deze vlucht uit de verantwoordelijkheid schetste: „De moderne „mensch — op zichzelf gericht en daardoor „Ich- „haftig"^) — schrikt terug voor de heroïsche taak, „waarvoor iedere duurzame binding hem plaatst „Hij vreest de vrouw, vreest het gezin, vreest den „arbeid en de verantwoordelijkheid, ontwijkt de „conflicten en verwart hardnekkig „vrede" en „„bevrediging", „rust" en „gemak", „geluk" en „„genot"." 10)

En aangezien in het huwelijksleven de geheele persoonlijkheid op de scherpste proef wordt gesteld, is het geen wonder, dat hier de ontwrichting van onzen tijd het duidelijkst en het scherpst voor den dag komt.

Behalve in de vlucht uit de verantwoordelijkheid komen de veranderde inzichten op ethisch gebied niet minder duidelijk tot uiting in de wijziging van de huwelijksmoraal, zooals die de laatste tijden heeft plaats gehad en nog bezig is zich te voltrekken. En deze wijziging van de huwelijksmoraal is waarschijnlijk een van de meest bedenkelijke verschijnselen van de huidige crisis, want in feite worden hier aangetast de normen der zedelijkheid en is men bezig los te wrikken de grondbeginselen der moraal, ii)

Was men vroeger, ook de niet-christenen, van meening, dat geboortebeperldng zondig was en bedreef men haar dan ook in het verborgen, tegenwoordig wordt aan de beperking van het kindertal het schuldig karakter ontnomen. Zij wordt geproclameerd als een recht, waarvan ieder naar believen gebruik mag maken, i^)

Achtte men vroeger het monogame huwelijk de eenige oplossing voor de verhouding der sexen, thans is dit niet meer het geval, ja men acht zelfs de sexueele behoeften van den mensch te groot om in een huwelijk voor het leven te kunnen worden voldaan. Vandaar de propaganda voor de vrije verloving, waarin men leeft alsof men getrouwd is, en van het proefhuwelijk, waarin men kan nagaan of in de samenleving man en vrouw wel op elkaar afgestemd zijn, en van het huwelijk in kameraadschap, waarin men zich op sexueel gebied kan uitleven, en van het z.g.n. driehoekhuwelijk, waarbij één der beide echtgenooten nieuwe bevrediging zoekt bij een derde, zonder dat men in al deze gevallen bevreesd behoeft te zijn voor zwangerschap, die „het volkomen geoorloofde geluk" zou kunnen „bederven".

Aaldersi') heeft dan ook volkomen gelijk als hij schrijft: „Ik acht het een teeken van verval, van „gebrek aan zedelijk inzicht en nog meer van zede- „lijken moed, als de neiging van het oogenblib en „de drang der natuur de leiding ontvangen ten „koste van de wet van den geest en de duurzaam- „heid der levensbetrekkingen."

De nieuwe huwelijksmoraal heeft evenwel niet alleen een geringe waardeering van het huwelijk gebracht, maar ook een algemeene zedelijke verwildering. Hiervan getuigen de wassende vloed van allerlei lichtzinnige prikkelende lectuur, de zeer omvangrijke pornografie, de steeds meer opgang makende natuurbaden, de vrije lichaamscultuur, het samen kampeeren van jongens en meisjes, de excessen van het strand- en badleven, het euvel van de gemengde baden, de openbare ontucht en dergelijke meer. Op deze wijze zijn er geen grenzen en geen verborgenheden meer. Het is daarom geen wonder, dat echtscheidingen, promiscuïteit ^*), gelegenheidsprostitutie en camaraderie amoureusei^) toenemen.

Inderdaad, de nieuwe sexueele moraal is een verschijnsel van zedelijke decadentie (verval), omdat men de beslissing laat aan neiging en behoefte, zonder de tucht van plicht en trouw; omdat men ontkent den eisch van zichzelf gebonden te weten door beloften, die men vrijwillig op zich heeft genomen; omdat men vergeet, dat zelfverloochening

het abc is van het zedelijk bestaan.") Corruptio optimi pessima — het bederf van het beste wordt het slechtste.

7) In de jaren 1925—1934 bedroeg dit in ons land 6000.

8) Dr J. C. Roose: De oorzaak van den tegenwoordigen huwelij ksnood. Het zedelijkheidsvraagstuk. Delft, 1930, blz. 59. •

9) Egoïstisch.

10) D. L. Daalder: Driehoek-huwelijken en vrije verlovin­

gen. Zeist, 1932, blz. S3. 11) Vgl. Prof. Dr J. Huizinga: In de schaduwen van morgen (Een diagnose van het geestelijk lijden van onzen tijd). Haarlem, 1935, blz. 118.

12) Vgl. Dr E. D. Kraan: Geboorteregeling. Geschriften van de Ver. voor geestelijke volksgezondheid of> Geref. grondslag, blz. 2.

13) Prof. Dr W. J. Aalders: De nood des tij ds. Leiden, 1934, blz. 62.

14) Samenzijn van mannen en vrouwen,

15) Huwelijk in kameraadschap.

16) Vgl. Prof. Dr W. J. Aalders, I.e., blz. 61.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen