HET BEELD VAN DE ANDER IN GESCHIEDENIS-SCHOOLBOEKJES

- Het is interessant na te gaan, hoe Roomsen en Protestanten tegen elkaar aankeken in hun geschiedenisboekjes voor de lagere school.

De dagelijkse invloed van de school vormt voorstellingen en gezindheden - ook die welke andere levensbeschouwelijke groeperingen betreffen.

- Er zijn maar enkele studies over lagere schoolboekjes voor 'vaderlandse geschiedenis': een ongepubliceerde scriptie en een dito manuscript voor een dissertatie. Het laatste is een studie vanuit een pedagogische vraagstelling.

- Vanuit deze studies kan een karakteristiek van het geschiedenisschoolboek gegeven worden. De oogst aan gegevens over 'het beeld van de ander' zal echter schraal zijn.

Aan enkele voorbeelden van Rooms-Katholieke en van Protestants-Christelijke zijde kan dit geïllustreerd worden. Gevraagd kan worden op welke punten een eigen R.K. of P.C. geluid gehoord wordt - en misschien waar controversiële geluiden gehoord kunnen worden.

- Deze schrale oogst brengt tot de vragen: sinds wanneer en onder welke invloeden zijn deze beide christelijke groeperingen zichzelf - tegen elkaar in - zo scherp gaan profileren? Dat lijkt niet gebeurd te zijn in de negentiende eeuw, maar veeleer in de twintigste.

- Eén voorbeeldje uit die stof. In het hart van het Anti-Revolutionair besef lijkt te staan:1572 Den Briel. In 1867 worden de Martelaren van Gorcum (een aantal aldaar vermoorde priesters) als nationale heiligen door 'Rome' aan de Nederlandse Katholieken aangeboden. 1867 zit tussen 1864 en 1868, tussen de ency-

cliek en het mandement, die leidden tot de verwijdering van Rooms en Liberaal. In de Roomse schoolboekjes kreeg het incident van die Brielse moord alle aandacht - zoals er bij de aanvang van de schooldag ook tot deze heiligen gebeden werd: er werd gebeden om de bekering van het vaderland tot de oude Moederkerk.

- Vanzelf moeten deze feiten en vragen leiden naar een sociologische en sociaalpsychologische bijdrage.

Het onderwijs in de 'vaderlandse geschiedenis' gaf de schoolkinderen een beeld mee van het nationale verleden, steeds meer gekleurd naar de blik van het eigen volksdeel. Nuyens leverde sinds 1870 aan de school ook een R.K. visie naast de dominerende calvinistische en liberale visies. Het werd zelfs het meest herdrukte schoolboekje binnen een periode van 25 jaar.

Vanuit de sociale wetenschappen moet verhelderd worden waardoor de tegenstellingen en de profilering toenamen tegen en na 1900.

- Specifieke literatuur is er nauwelijks.

Vindplaatsen zijn: het jaarboek van het Instituut voor schoolboekanalyse te Braunschweig (B.R.D.) - dit instituut heeft vele geschiedenisschoolboeken geanalyseerd;

een speciaalnummer van het tijdschrift 'Kleio' van de vereniging van geschiedenisleraren (dec. 1971) met een uitgebreide bibliografie inzake geschiedenisonderwijs.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen