Er zijn mannen in ons land,

Er zijn mannen in ons land, die in vier jaren tijds een lang eindweegs hebben afgelegd.

Bedoelde mannen stonden nog voor niet zoo lange jaren op een standpunt, dat aldus kon geteekend: Aangesloten bij de „Vrienden der waarheid"; doodvijanden van de Ethischen; schimpen op al wat Synodaal was; in predicatiën, op meetings schot op schot tegen den onhoudbaren toestand der kerk.

Na 1880 gingen deze mannen van het schieten met los kruit over tot een meer georganiseerd, actief optreden. Hun standpunt was toen ongeveer aldus: Aansluiting aan de Vrije Universiteit; een hooghouden van den Gereformeerden naam; actie in de kerkeraden; uiting van den wil om tegen de Synodale organisatie in verzet te treden; opkomst in Frascati om aan dezen wil gevolg te geven; en hartelijke instemming met de verklaring van de daar gehouden vergadering, dat met zoo go-ddeloozen toestand hoe eer boe beter moest worden gebroken. Zoo liep het tot in 1886, toen de kerk van Amsterdam in moeite kwam en men haar dwingen wilde om tweehonderd erkende Modernen tot het heilig Avondmaal toe te laten.

Ifi verband toch met dit conflict doorliepen deze zelfde mannen toen drie stadiën in zeer korten tijd.

In het eerste stadium was het hunnerzijds een uitgieting van adressen van adhaesie. De warmste betuigingen van sympathie. Hartelijke verzekering van instemming. On­ verdeeld en cavoorwaardelij k viel op ailer steun te rekenen.

In het tweede stadium, toen men zag dat het ernst wierd, kalmeerde men; bond zich in; sprak minder; en riep reeds niet zoo luid; eindelijk wierd het grafstil; en zocht men heil in zwijgen

Ea in het derde stadium, nog geen jaar later, was men reeds zoover, dat men de Ethischen minder kwaad begon te vinden, en Modernen desnoods draaglijk, en alleen alle verwantschap met de echte en principieele Gereformeerden van zich stiet. Toch werkte ook toen de conscientie nog. Aan „meêJoen" dacht men wel niet meer, maar men verontschuldigde dit „nictmeêdoen" nog. Elders ging dat wel, maar in zijn gemeente nog niet. Men was er wel bijna, maar moest nog tijd van nadenken hebben. Men stond wel op den kant, maar had nog geen moed, om den sprong J in het water te wagen. Anderen trokken hen aan de panden van hun rok achterwaarts. Ook had men vrouvv-en kinderen. De familie werkte zoo tegen. Kortom duizend verontschuldigingen, maar waarin althans de conscientie nog sprak.

Toen gleed men voort in het denkbeeld, om stellig niet meê te doen, en maakte men alzoo aanstalten, om zich in zijn nieuwe positie te schikken.

Men verliet hen met wie men dusver vriend" was, en zocht aanraking met anderen wien men dusver vijand was geweest. Toch ook dit aanvankelijk nog met eea „nawerkende conscientie."

Vandaar dan ook toen de bekende feiten, dat men in dat stadium weigerde vacatuurbeurten te vervullen in een dorp waar een broeder om de Do leantie geschorst was. Dat men wegbleef van een vergadering, waar vonnis zou worden geslagen. Dat men zijn ontslag nam uit een bestuur, dat tot vonnis slaan zou overgaan. En ten leste, dat men óf niet teekende, of teekende met bijvoeging van q. q.

Maar in dat q. q. ging dan pok de laatte ritseling der conscientie slapen. Eenmaal zoover gekomen, was men natuurlijk over de brug.

En toen wierd het op den boozen weg, ien men had af te leggen, van stappen oopen; van loopen rennen; tot het van rennen in het hollen sloeg.

En zoo vloog men toen letterlijk in ongeloofllijk korten tijd deze navolgende tations voorbij: Gaan preeken in vacatuureurten van geschorsten of afgezetten; afraen van de Vrije Universiteit; een beroep annemen in de plaats van een afgezetten roeder; Moderne leden voor het Avond­ s aal inschrijven; Ethischen en Modernen in ijn vacatuurbeurt laten preeken; von­ z issen meê onderteekenen; zelf Doleerenden psporen, aanbrengen en afzetten; hoofde-d ijken aanslag en plaatsgelden gerechtelijk S an Doleerenden afeischen; processen van llerlei aard tegen zijn vroegere broeders op touw zetten; rekeningen van schadevergoedingen tegen hen opmaken; in predicatiën, en op vergaderingen, en in bladen op zijn vroegere broederen schimpen en smalen. En toen ten leste ook tegen zijn vroegere strijdgenooten geschritten uitgeven; en allerlei lasterlijke dingen hun nageven.

Tot er in het eind zelfs één althans is geweest, die zich aanstelde als kon hij uit vroegeren omgang en uit vroeger vertrouwelijk gesprek allerlei booze stukken te voorschijn brengen, die natuurlijk nog valsch wierden voorgesteld bovendien.

Verder kon men natuurlijk niet.

Toen was men aan wat de Engelschen noemen het 7i? r»? /«? «-station, of wat wij zeggen, aan het eind van de lijn.

In haat, nijd en bitterheid wierden toen de pijlen gedoopt, die men op zijn vroegere strijdgenooten afschoot.

Zóó zelfs dat de Pnilistijnen die het aanzagen, zich afvroegen: Zou wat meer karakter dien mannen wel kwaad hebben gekund .••

Toch verwondert ons deze gang van zaken niet.

Deze mannen hebben één oogenblik in hun leven gekend, toen ze te kiezen en door hun keuze over hun verderen levensweg te beslissen hadden.

Toen, in dat oogenblik, bezweek hun het hart in den boezem. Ze hadden den moed niet. Ze dorsten niet. Het succes liep h. i. niet genoeg meê.

En zoo kozen ze toen te^en. En door de keuze van dat ééne oogenblik kwamen ze toen op de helling.

En toen moesten ze langs die helling wel afglijden.

Altoos voort en verder!

Weerstand bieden was onmogelijk geworden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen