Uit de Pers

Gelijk de heer Noordhof van Groningen voor veertien dagen in de Heraut adverteerde, heeft de bekende Dr. Van der Linde, die vroeger Calvinist was, maar thans renegaat tegen het Calvinisme, de droeve historie van Michael Servet nog weer eens opgerakeld, en daardoor den haat tegen Calrijn en het Calvinisme weer in wijder kring aangeblazen.

Zoo kwam de bekende Flanor in de Spectator, een vinnig man, op wiens studeertafel de pijlkoker en een phiola vol gif steeds naast elkaar liggen, terstond het ongemanierde stukje tegen Calvijn indienen, dat de heer Noordhof voor zijn geld ook in ons blad plaatste.

Hij schepte er zeker vermiak in, dat in de Heraut eens te lezen stond, dat de Calvinist geen Christen kan zijn.

Doch zie, wat is nu gebeurd ? In dezelfde Spectator, waarin Flanor zijn schietbaan heeft, kwam nu Prof. R. Fruin dezen schutter even op de schouders tikken, en tot de orde roepen.

Hij schreef toch:

Ik zou zeker niet alles op mijn verantwoording willen nemen wat talvin gezegd en gedaan heeft Maar het zij mij vergund den grooten man althans te zuiveren van een blaam, dien hem Flanor in het jongste nommer van dit weekblad, op verkeerde gegevens vertrouwende, heeft aangewreven.

Van Anieaux, die hem grievend gehoond had en deswege voor de rechtbank van Geneve vervolgd werd, zou Calvin aan zijn vriend Farel hebben geschreven :

»Je dissimulai mes sentiments, mais je fis savoir au juge qu'il me serait agréable, qu'on procédat contre lui avec toute la rigueur que comporte la loi."

Men dient echter te weten dat de bedoelde brief, even als bijna alle van Calvin aan Parel, niet in her* Fransch maar in het Latijn is geschreven, en dat hij naar het autografen — dus zoo nauwkeurij mogelijk — staat afgedrukt in het Corpus Reformatorum, t. XL (t. Xn der Calvini Opera) p. 282.

Het behoeft ook nauwelijks gezegd, dat, waar tnen dus het oorspronkelijk kan raadplegen, de vertaling niet in aanmerking komt. .

En wat lezen wij nu in het oorspronkelijk Latiin ? Het volgende:

«Ego dissimulanter tuli, nisi quod testatus sum )judi cibus niihi neqnaqtiam gratum fore si cum eo summo jure agerent."

Dus zoo wat het tegendeel van hetgeen men hem in het Fransch laat zeggen. Ik heb het boek van Dr. Van der Linde, naar aanleiding waarvan Flanor schrijft, nog niet gezien en weet dus niet of deze aan de onjuistheid der aanhaling schuld heeft. Hoe dit zij, het Fransch wordt eerst een redelijk goede vertaling, als men er een sterke ontkenning invoegt, en in plaats van «qu'il me serait agréable" leest: »qu'il ne me serait nuUement agréable'

Voor de beoordeeling van Calvin's karakter, in zoover het uit deze plaats moet blijken, nog al een gewichtige wijziging.

De verontwaardiging bij Flanor inzonderheid door de zinsnede: »Je dissuraulai mes sentiments" opgewekt, schijnt op een misverstand te berusten. Die woorden beteekenen niet, zooals Flanor schijnt te meenen: »Ik heb mijn gevoelen ontveinsd; ik heb den scliijn aangenomen van anders te gevoelen dan ik doe." Maar eenvoudig: »Ik heb mijn gedachten voor mij gehou den; ik heb er mij [niet over uitgelatenj" Dit is de gewone zin van dissimuler en ook van het Latijnsche dissimulart «Dissimulanter tuli" wil zeggen: »Ik \\éa de bdeediging verdragen zonder te toonen wat ik er van daicht."

De misvatting van Flanor is volstrekt niet ongewoon. Ik wil er nog twee audere voorbeelden van aanhalen. Van den toen nog jongen prins Willem III gaf eens de gezant d'Estrades een karakterschets en getuigde daarin o. a van hem : »I1 est fort dissimulé." Ik had in mijn Gidsartikel over den prins en zijn verhouding tot Engeland dit gezegde onvertaald overgenomen ; en nu bleek het mij naderhand, dat som mige lezers er een beschuldiging van veinzerij en on eerlijkheid in hadden imeenen te zien. Maar dit ligt volstrekt niet in de woorden. Die beteekenen slechts : »de jonge prins is zeer gesloten, een echte zwijger" Het tegenovergestelde van dissimulé is namelijk niet: oprecht, maar openhartig.

Het audere voorbeeld betreft een misvatting, waaraan ik mij indertijd ook schuldig heb gemaakt. Wij laten Lodewijk den Xlen verkondigen, dat wie niet veinzen kan, uiet kan regeerén, en wij ergeren ons aan zulk een onzedelijke leer. Maar de sluwe koning heeft slechts geleerd, dat wie niet verbergen kan wat bij hem omgaat en wat hij voorheeft, voor staatsman niet deugt. «Qui ne sait pas dissimuler ne sait pas régner". Daarmee is, dunkt mij, niet veel miszegd. De ervaring, helaas, predikt dezelfde levenswijsheid, en het ware voor koning Lodewijk te wenschen, dat hij niets ergcrs op zijn geweten had.

R. F.

Bij mijn oprechten dank aan Prof. Fruin voeg ik slechts lot mijne verontschuldiging, dat de door mij aangehaalde volzin woordelijk voorkomt op blz. 159 van het werk van dr. Van der Linde, die her Latijn sche origineel niet citeert.

FLANOR.

Voo: al die laatste opmerking van Flamr is goud waard.

Dr, Van der linde heeft de oorspronkelijke editie van Calvijns brieven niet eens ingezien.

En voegt men hier nu bij, dat hij bovendien toonde het Frarisch niet te verstaan, uit den tijd, waaruit hij stukken voor zich kreeg, dan valt kwalijk te ontkennen, dat de wetenschappelijke beteekenis van dit boek niet zeer hoog staat.

KUYPER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen