Uit de Pers

Nietzsche, de Duitsche pantheïst, die vermeteler en driester dan iemand, het heilige in den Christus aanrandde, is aan velen ook onzer lezers door de oratie over de Verjlauwing der grenzen bekend.

Nu is Nietzsche, gelijk men weet, van zijn verstand beroofd. Droef en interessant is het daarom kennis te maken met wat de Kroniek onlangs over zijn toestand mededeelde.

We lezen daar:

Het kleine, één-verdieping-hooge huis No. 18, van den wijngaard in Raumburg aan de Saai, dat de weduwe van den predikant Nietzsche in eigendom heeft, is de verblijfplaats van den ongelukkigen filosoof, van zijne moeder en zuster. Het is lichtkleurig geschilderd, de ramen zijn wit. Het voorste gedeelte met zes ramen ziet uit op den wijngaard, de andere zijde met vijf ramen naar den tuinmuur. Vaak ziet ifien vereerders van Nietzsche, waaronder velen uit het buitenland, voor het huis staan en naar de bovenramen turen, maar de deur blijft gesloten, want Nietzsche's moeder, die met zijne zuster den ongelukkigen man met onuitsprekelijke liefde en zorg verpleegt, laat slechts noode hen bij den zieke toe, die men moeilijk weigeren kan.

Nog in 1892 veroorloofde Nietzsche's toestand, dat zijne moeder "met hem kon uitgaan. Ontmoette een bekende beiden op de wandeling en sprak hij de moeder aan, dan bleef de zieke doorgaans ook staan en nam, op het zeggen zijner moeder, den hoed af en zag den vreemde wezenloos aan. Op iedere vraag antwoordde hij met een schuchteren lach. Thans zijn die wandelingen sinds lang opgehouden, daar plotselinge vlagen van krankzinnigheid menigmaal opzien baarden en de moeder nog meer verdriet en smart aandeden. Ook het vroegere regelmatige bezoek aan een heeren-badinrichting moest om dezelfde oorzalcen gestaakt worden.

Zoo is dan hij, wiens geest de geheele wereld omvatten wilde, lichamelijk beperkt tot twee kamers der eerste verdieping van het kleine huisje. In de eene slaapt Nietzsche, als men een onrustig woelen op het bed slapen noemen mag.

Natuurlijk is de zieke 's morgens weinig verkwikt en blijft daarom nog een groot deel van den voormiddag, soms tot den middag liggen. Zijne trouwe moeder helpt hem bij. het opstaan, dan gaat hij naar de andere kamer en blijft er tot den avond, als het weer niet zóó zacht is, dat hij bij wijlen op het balkon kan komen. Het balkon ii dicht met loof omgroeid en veroorlooft wel een blik naar buiten, niet naar binnen. Uit de kamer en van het balkon ziet men over den lagen stadsmuur naar de wandelplaatsen. De zieke wijsgeer kan echter de schoonheid van dat uitzicht, door moederlijke zorg hem bereid, niet meer genieten. Hij is ongevoelig voor al wat hem oinringt. Als hij niet suf voor zich uitziet, speelt hij met poppen en ander speelgoed. Komen er oogenblilcken van opwinding, dan weet alleen zijne moeder hem te bedaren.

Zij streelt hem, spreekt hem vriendelijk toe en stopt, als hij schreien v.il, zijn mond met kleine partjes sina's appelen of licht verteerbare lekkernij, die hij dan in zich zelf brommend kauwt en doorslikt. Op deze wijs herkrijgt hij langzamerhand zijne kalmte. Bij het eten moet hij op die manier geholpen worden. Het liefst drinkt hij appelwijn. Hij heeft ook oogenblikken, dat hij uren lang één en denzelfden zin, zonder ophouden, herhaalt. Zijne herinnering ij voor enkele in zijne vroege jeugd geleerde versjes onverzwakt gebleven, en ook van dit verschijnsel maakt de moeder gebruik, als het noodig is hem te kalmeeren. Zijne groote volle baard groeit sterk en dik. Scheren is noodzakelijk. Als de scheerder bij hem komt pleegt zijne moeder te zeggen: »Daar is m'nheer Robert'' ... en de zieke vult dan aan... «Hartung, " en zegt dan onmiddellijk: »Maar ik mag dien m'nheer Robert Hartung niet, ik houd niet van scheerders, ik kan ze niet uitstaan", ... en hij doet alles, om niet in handen van den scheerder te komen. Heeft men hem met veel moeite doen zitten, dan moet de moeder onafgebroken met hem praten en hem den mond toestoppen met hej een of ander lekkers, opdat de scheerder zijn gang kan gaan. Een zelfde toestand is het als de masseur komt, wiens kunst noodig is om de ontbrekende Hchaamsbeweging aan te vullen. De moeder pleegt den zieke daarbij kalm te houden door het voorzeggen van een gedicht, dat hij nog eenigszins kent en waaraan hij steeds het rijmwoord toevoegt. B. v.: »Het reuzenspeelgoed van Chamisso." De moeder: »Burg Niedeck ist im Elsasz der Sage wohl....

Nietzsche: .... bekannt."

De moeder: Die Höhe, wo vor Zeiten, die Burg der Riesen....

Nietssche: .... stand, ”

en zoo tot het einde van het gedicht.

En terwijl zoo de ongelukkige man, geestelijk dood, een kwijnend, wegterend plantenleven leidt, houden vele geleerden op kosten van den uitgever zich bezig zijne handschriften, onder toezicht van zijne zuster, te doorlezen, te schiften en te scheiden en door den druk bekend te maken.

Zoo schrijft niet een tegenstander maar een vriend van Nietzsche.

En v.'ij, die Nietzsches woord niet anders dan godslasterlijk mogen noemen, wij oordeelen niet.

Het oordeel zij Gode overgegeven.

Wat ons alleen verbaast is, dat de jonge wereld die Nietzsche volgt, en met Nietzsche al meer dweept, dit bang verhaal kan aanhooren, zonder innerlijk te huiveren van vfeeze.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen