Verblijdend teeken.

Steeds vermaanden we de Calvinisten in Nederland, om toch rustig en zonder telkens opkomende vlagen van moedeloosheid voort te arbeiden aan de reuzentaak, waartoe ze zich hebben aangegord.

Met name op tvetenschappelijk gebied.

Hun kracht is op dit gebied nog zoo uiterst klein; het getal niannen dat voor den arbeid iDruikbaar is nog zoo droef gering, en de voorarbeid uit vroeger eeuwen zoo vaak onbeduidend en teleurstellend, dat het waarlijk niet te verwonderen is, zoo ze op wetenschappelijk gebied niet dan pijnlijk langzaam vorderen.

De gedachte, alsof men met een tooverslag het gebouw, waarvoor het bestek is uitgeteekend, uit den grond kon doen verrijzen, moet dan ook als gevaarlijk en misleidend worden prijsgegeven. Minstens twee, drie geslachten zullen hun kracht hebben in te spannen, om de beteekenis dezer beginselen voor de onderscheiden vakken van wetenschap duidelijk in het licht te stellen. En indien het aan het thans levend geslacht gelukken mag, om de fondamenten af te werken, en orn enkele der muren boven den grond op te trekken, zal er voor ootmoedigen dank reeds stof te over zijn.

Laat dit nu ontmoedigen wie haast heeft eu dus niet gelooft. De echte Calvinist, voor wien buiten den wortel des geloofs geen leven denkbaar is, verfoeit dat haastig jagen, en blijft zich gelukkig gevoelen, indien hij maar weten mag, dat de lijn, waarin hij werkt, zuiver loopt, en dat hij persoonlijk in die, zuivere liju voortarbeidt met alle van God hem geschonken talenten,

Vreeze zou hij kennen, zoo het Calvinistisch leven op de volledige ontplooiing van deze Calvinistische zvijsheid wachten moest.

Maar juist dit weet hij anders en beter.

Wie Calvinist is, is het bij de gratie Gods, krachtens de inspiratie des Heiligen Geestes in zijn karakter, in zijn ijveren ei( in de toewijding zijns levcüs; en het is alleen uit een krachtig en bezield Calvinistisch leven, dat eens de Calvinistische wijsheid geboren werd, en .ook nu weer kan opbloeien.

Juist daarom verwacht hij met vaste hope die weeropbloeiing niet alleen in ons land, maar ook in Amerika, aan de Kaap, in Schotland, in Zwitserland, en zoo ook in Duitschland,

Ook waar het nu nog een stilte als der graven schijnt te zijn, komt straks, des is hij gewis, de roering des levens.

Een verblijdend teeken hiervan was voor onze redactie de toezending uit Duitschland van PROFESSOR KARL MÜLLER'S Symbolik, uitgegeven bij Deichert te Erlangen, een flink octavo boekdeel van 530 bladzijden, voor f 5 verkrijgbaar gesteld.

Een populair weekblad als het onze, is niet gewoon uit het buitenland wetenschappelijke werken ter recensie te ontvangen, niet het minst, wijl men weet, dat niet onzer dè roeping is, om zulke geschriften op de goudschaal der wetenschap te waardeeren.

Zendt men ons zulk een werk^ toch, dan ligt reeds hierin zeker vermoeden van sympathie voor ons streven, of althans de verwachting, dat de verschijning van het ons toegezonden werk ons sympathetisch zou aandoen'.

En dit laatste nu is hier 'metterdaad het geval, in niet geringe mate zelfs.

Zonder toch den vroegeren arbeid van Ebrard, Heppe e a. te onderschatten, mag niet verzwegen, dat het Gereformeerde voor deze mannen meer naam dan wezen was. Ze hielden er zich wel meê bezig, maar ze kenden er de zielsbekoring niet van, en misten uit djen hooide eiken aandrang om voor de Gereformeerde beginselen te pleiten.

Wat uit Kohlbrügges school kwani, , met name Böhls studiën, droeg ongetwijfeld een scherper confessioneel karakter, maar stond eer tegen het Calvinisme over, en helde naar het Luthersche toe.

Calaminus' optreden bij de opening der Vrije Universiteit deed weldadig aan, maar bleef zonder gevolg. Van de Bentheimsche kerk ging nog geen theologisch leven uit. En in tal van dusgenaamde Reformirte Kirchen werd het Gereformeerde meer om den rechtstitel bijgehouden.

Indien dan ook Theleman en Zahn niet nog nu en dan een teeken van leven hadden gegeven, zou men zich onwillekeurig hebben afgevraagd, of de Union in haar omarming alle Gereformeerd leven in Duitschland had doodgedrukt.

Doch zie, door het optreden van Prof. Karl Muller, in Erlangen, schijnt hierin wezenlijke verandering te zullen komen.

Uit zijn Reform. Kirchenzeitung was dit nog niet met zekerheid af te leiden, daar in dit gewaardeerde blad nog te zeer allerlei, geesten aan het woord kwamen; ook over ons land.

Maar zijn nu verschenen Symbolik metterdaad hope voor de toekomst. geeft

Niet alsof we in Prof. Karl MülJer ^^J Calvinist in de onder onsgangba-'^^i^ekenis van dezen naam mochten begrc^^^°.' ^" snijdt hij dit af door hetgeen ón' ~^ ^ ueilig is als i> schrojfer Calvinismus" tt . '^"' merken.

Maar dit deert ons niet.

Voor Duitsche toestanden en verhoudü: > , ^ gen . zegt het reeds veel, dat door Prof. Muller aan de miskenning van Calvijn en van het Calvinisme onder zijne geestverwanten voorgoed een einde wordt gemaakt, en dat hij 'met ons overeenstemt in de overtuiging, dat in de historische ontwikkeling der Christelijke belijdenis aan de Calvinistische belijdenis schier in elk punt de eerepalm toekomt.

Over de wijze waarop hij acht de Symboliek te moeten behandelen, twisten we hier ter plaatse niet. Schrijver dezes zette zijn gevoelen over de Symboliek uiteen ia zijn ENCYCLOPAEDIE III. p. 366—^6, en mag hiernaar dus verwijzen.

Prof. Muller bespreekt, van zijn standpunt uit, eerst het gemeenschappelijk bezit van al wat ooit als Christelijke kerk optrad, in de Schrift, het Onze Vader, de Tien Geboden, de Twaalf Geloofsartikelen, en de twee Sacramenten van Doop en Avondmaal. Daarna teekent hij de Christelijke levensbeschouwing gelijk die zich in de Roomsch-Katholieke wereld ontwikkeld, en in de Grieksch-Katholieke kringen vastgezet heeft. Tegenover deze wereld-en levensbeschouwing plaatst hij de Protestantsche als antithese, en toont aan, hoe in deze Protestantsche beschouwing het Christelijk element beter tot zijn recht komt. Maar ook in die Protestantsche wereld vertoont zich nogmaals de tegenstelling, die zich als Luthersche en Gereformeerde vastzet, maar ia dier voege, dat het Gereformeerde ongetwijfeld hooger staat. En voor zociver nu ook onder de Gereformeerden nogmaals verschil van tinten en van lijnen valt te constateeren, aarzelt hij niet de Calvinistische type het hoogst te stellen, en zoo feitelijk met ons tot de conclusie te komen, dat, bij alle onvolkomenheid die ook het Calvinisme nog aankleeft, nochtans de Calvinistische belijdenis geëerd moet worden als de zuiverste waartoe de historische kerken gekomen zijn.

Niet alsof Prof. Muller Luthers beteekenis zou onderschatten. Hij erkent veeleer dat Luther de vader van het Protestantisme als zoodanig is, en dat ziju persoonlijke eenzijdigheid nopdig was, om de breuke met Rome te voleinden.

Maar dit neemt niet weg, dat Luthers subjectivisme eerst door Calvijn overwonnen is, en dat hij deswege erkent: »Alles was die unerlassliche Ausgestaltung der protestantischen Kirchen angeht, - hat der Reformirte Protestantismus, und vor allem Calvin gcleistet" (p. 386}. »Es ist die Bedeutung Calvins, den Protestantism.us in diese normale Lage übergeleitet zu haben, nicht bloss practisch, sondern such durch die Klaruug seiner Grundgedanken... In der Gestalt des Calvinismus hat die Evangelische Lehre

die Laader : iad Weittheifc s"obert. Die Entschlossenheit und Kraft des Calvinistnus hat die Schutszwehr des Protestantismus gegen Römische Ueberschwemmung gebildet" (p. 388).

Ea mocht men wanen dat Prof. Muller dan toch, gelijk de meeste Duitschers, aan het Zwingliaansch-Gereformeerde boven het Calvinistische wei de voorkeur 2al geven, zoo bevelen \vè ter lezing aan wat hij op blz. 409 aldus schrijft: »Der Gesammtzug der Lehre (Calvin's) ist ein ganz andrer wie beiZwingli.Aa stelle einzelner, gemütlicli ansprechender Gedanken eine grussartige, strenge Geschlossenheit: nichts bleibt unbestimmt und weich; die festen Züge des Systems stehen wie in Erz gegossen. Die Genialitat zeigt sich nicht wie bei Luther in eiuer tief sinnigen "Füile riugender Gedanken, sondern in der maiestatischcn, klaren und doch fcurigen Kraft, welche von einem Grundthema aus alles einzelne nicht zwar ausserlich schematisiert und systematisiert, aber innerlich durchgestaltet" (p. 410).

Deze verklaringen, die wij, om ze niet te verzwakken, opzettelijk onvertaald lieten, bewijzen genoegzaam, wat we in den aanvang zeiden, dat metterdaad door Prof. Muller aan het Calvinisme de ecreplaats hergeven wordt, waarop het historisch, onder de leidinge Gods, aanspn*ak verwierf. Dat .de schrijver desniettemin nog het pleit voor de »Union" kan voeren, is één dier raadselen, waarop ge bij mannen van studie, zoodra ze uit de wereld der historie in de wereld van het heden overstappen, gedurig stuit.

Wat op blz. 34 staat, om het quia en quatenus aanééa te lijmen, had deze conclusie over de »Union" voor te bereiden. Onze ingenomenheid met het eigenlijke corps van het uitnemend geschrift mag dan ook ons protest niet tot zwijgen brengen tegen hetgeen er én in den «««Aé-/én aan het slot van deze Symboliek, in strijd met het resultaat van het historisch onderzoek, als practische levenswijsheid voor het heden in wordt aanbevolen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen