Uitgezonden Dienaren.

Amsterdam, 21 Juni I90I.

Ds. D. Bakker, die te Keboemen, op Java, zoo uitnemend is opgetreden, heeft een vraag aan de orde gesteld die nadere beschou-wing overwaard is.

Deze vraag was: Moet een uitgezonden missionair predikant zich blijven beschouwen als Hd van de kerk die hem uitzond, oftewel heeft hij, op het terrein van zijn werkzaamheid aangekomen, zich als lid te stellen onder het opzicht van de naastbij gelegen kerk op Java.?

Hem kwam het laatste het meest natuurlijk voor, en door overhandiging van zijn attestatie bij den kerkeraad te Batavia heeft hij dienovereenkomstig gehandeld.

Gelijk men zich wellicht* herinnert, bestond onzerzijds hiertegen bedenking, en het is met het oog hierop, dat hij in een vriendelijk schrijven, waarvoor hem hier openlijk onze dank zij geboden (en dat naar meer ter publicatie in ons blad verlangen doet), zijnerzijds dit antwoordde:

Wat mij noopt u te schrijven is de slot-opmerking, die door u gemaakt wordt over mijn attestatie. U acht het ongerijmd dat een dienaar des Woords bij de ééne kerk lid is van een andere kerk. Ik wil gaarne aannemen dat u daarin gelijk hebt, maar duidelijk is het mij toch niet en daarom neem ik de vrijheid u mijne gedachten over dit punt meuc te deelen. n gewone gevallen is zoo iets natuurlijk ongeijmd, maar in gewone gevallen is het even onijmd, dat een dienaar van een zekere kerk in ederland woont op Java.

Volgens Geref. kerkrecht zijn de grenzen van en plaatselijke kerk nauwkeurig bepaald en an zij geen leden hebben buiten die grenzen. eitelijk zou dan ook het lidmaatschap van de eref. kerk te Heeg zonder eenige beteekenis ijn voor mijn huisgenooten en mij. De rechen en plichten van zulk een lidmaatschap kunen wij nooit uitoefenen en in de voorrechten ooit deelen.

Nu kan men de opmerking maken, dat er en uitzondering moet gemaakt worden voor iss. predikanten, omdat zij in bizondere berekking staan tot • de kerk, die hen uitzendt; aar deze bizondere betrekking werd bizonder I mschreven door de instrucde. En nu houdt ie instructie in dit geval juist in, dat de dieaar de grenzen der plaatselijke kerk zal overchrijden en elders zal gaan wonen. Volgt'hierit niet, dat hij dus een attestatie moet hebe, n en daarmee moet handelen naar den gelenden regel?

De kerken van Amsterdam, Utrecht etc. heb en zich alleen te overtuigen, dat de attestatie an hare miss. dienaren goed is. Doch dat unnen zij niet door een stuk papier bij zich houden waar 't opstaat, maar wel door in orrespondentie te treden met de kerk, waar e miss. predikant zich bij kan voegen.

Ik schrijf u dit geheel particulier en laat 't w eheel aan u over, op dit punt terug te komen s de Heraut. Van veel gewicht is de quaestie a eloof ik niet, en het verschil van gevoelen niet oo groot als het wel schijnt.

Gelijk men ziet, laat het zich uitnemend egrijpen, hoe Ds. Bakker er toe kwam, zich e zaak aldus voor te stellen, hoewel hij ch zelf er bijvoegt, dat hem de zaak niet eheel duidelijk is, en dus de door hem geolgde methode hem zelve blijkbaar dus niet heel bevredigt. Alleen omdat hij de zaak s van minder gewicht beschouwde, is hij niet dieper op ingegaan.

Dit laatste nu zijn Doopsbediening. Het is alzoo n vraag, die niet alleen hem zelven, maar k anderen raakt, en die bij voorkomende legenheid van zeer ver reikende strekking u kunnen worden. in v v n in K zo Dit laatste nu zijn we niet geheel met m eens. Ook op kerkelijk gebied moen de toestanden goed en ordelijk gegeld zijn. En daartoe behoort wel in eer.ste plaats de vraag, van welke meente iemand lid is, tot welke geeente hij behoort. Dit toch raakt de rkelijke autoriteit waaronder hij staat. it raakt de geldigheid van zijn ambtelijk an treden. ver reikende strekking zou kunnen worden.

Het komt ons daarom voor, dat op dit nt klaarheid en helderheid niet mag blijn ontbreken, en dat desnoods de gemenlijke kerken in Synode vergaderd, deze zelfs een vasten regel hebben te ijken.

Is een missionair Dienaar, na zijn uitending en landing op Java, gelast zijn ttestatie in te dienen bij de naastbijgeegen kerk die met ons in verband leeft, n wel die attestatie over te geven in geonen zin, dan komt dit hierop neer, dat in asu Ds. Bakker van de kerk te Heeg wordt osgemaakt, en overgaat als lid tot de kerk an Batavia. Tusschen hem en de kerk te eeg houdt dan alle actieve betrekking op. m als missionair predikant werkzaam te unnen zijn, en het ambt te bedienen, zou hij erhalve door de kerk van Batavia als preikant moeten worden aangenomen, en dan oor haar in het arbeidsveld worden uitezonden. De kerk van Heeg, met andere riesche kerken, mocht dan de kerk van atavia hierbij geldelijk steunen, maar hij ou dan predikant van Batavia moeten zijn, oor de kerk van Batavia naar Keboemen itgezonden. Die uitweg ware mogelijk. p k h e z w z h v d Doch dan had voortaan alleen de kerk van Batavia hem te instrueeren, en had de kerk van Heeg alle zeggenschap over hem verloren. ¹)

Doch zelfs dat zou ondenkbaar zijn, zoo doorging wat Ds. Bakker schrijft, dat het Gereformeerde kerkrecht de grenzen van de gemeente nauwkeurig bepaald wil hebben, zoo dat zij geen leden kan hebben buiten die grenzen. Immers ging dit door, dan ligt ook Keboemen buiten de grenzen van de kerk te Batavia, en kan dus Ds. Bakker, die te Keboemen woont, geen attestatie bij haar indienen.

Juist echter deze stelHng komt ons voor niet wel houdbaar te zijn. Allerlei leden der gemeönte verplaatsen zich b.v. soms voor weken en maanden buiten haar grenzen. Zeelieden blijven nog veel langer weg. Toch denkt niemand er aan, te zeggen, dat zij daarom geen leden der kerk meer zijn. Een kerk kan dus zeer wel leden buiten haar grenzen hebben. Een kerk als van Amsterdam heeft ze altijd. Om juist te spreken zou men dus moeten zeggen: Ze kan geen leden hebben, die woonachtig en gevestigd zijn op het terrein van eene andere met haar in kerkverband verbonden kerk.

Maar wat ter wereld zou overigens een kerk beletten, een harer leden of een harer ambtsdragers over haar grenzen naar een ander terrein te zenden, om propaganda te maken.? Dit recht erkent Ds. Bakker dan ook. Hij zelf is er de levende getuige van. Hij werd beroepen als predikant van Heeg, werd dus lid van de Gemeente te Heeg, en liet zich door de kerk van Heeg, met anderen, uitzenden naar Java. En hij leende ^ch hiertoe, volstrekt niet met het denkbeeld, alsof hij nu weer van Heeg af was, maar onder aanneming van een instructie, die zijn ambtelijke zending en dus ook zijn ambtelij ken dienst regelde. De kerkeraad van Heeg heeft dan ook het recht hem terug te ontbieden, en te Heeg dienst te laten doen. Hij is geen Dienaar die in zijn persoon een mystieke ordening bezit, maar treedt op Java op krachtens de volmacht en door de instructie hem door Heegs kerkeraad gegeven. Alleen door die zending endoor die instructie is zijn diensteen' ambtelijke, en heeft hij tot bediening van het Woord en van de Sacramenten ter plaatse recht. Hoe ter wereld wil men dan de zaak zoo beschouwen, dat hij los van Heeg wordt, en toch aan Heeg vast zit.? Ambtelijk vast, maar als lid los. Alzoo een ambtelijke band zonder band als hd. Maar immers, dit is in actieven zin niet denkbaar. Keboemen is thans feitelijk een territoir, dat Heegs kerk onder zijn hoede heeft enomen, en op dat territoir heeft Heeg s. Bakker werkzaam gesteld. En eerst ls later te Keboemen zelf een kerk geopen­ f baard en geïnstitueerd wordt, zal Heeg het w k r echt van primus occupans verliezen, en zich an dat territoir hebben terug te trekken. Heel iets anders ware het natuurlijk, oo niet de predikant Bakker, maar zekere eer Bakker voor handel of bedrijf uit Heeg /as gegaan, en op eigen gelegenheid zich oor zijn zaken te Keboemen had gevestigd. an ware hij van Heeg losgemaakt, en dan are het zijn plicht geweest, zich met zijn ttestatie te wenden tot de naastbij gelegen erk van. Batavia, om haar opzicht en aar Sacrament te zoeken.

Nu voelen we daarom wel de bedenking, at Heeg toch onmachtig is, om op Java oezicht uit te oefenen en haar Dienaar erkelijk geheel te verzorgen. Maar ook it kan de zaak niet beslissen. Een college, elk ook, dat een lid uitzendt in een geichtige missie, kiest daarvoor geen peronen, van wie het veronderstelt, dat er anstonds toezicht in loco over hen te ouden is. En zendt het, gelijk hier, een rediker uit, die onder de instructie van en kerkeraad te Heeg, zelf het Woord n de Sacramenten bedienen kan, dan doet ich niet zoo aanstonds de noodzakelijke ehoefte aan geestelijke verzorging voor. De gemeente van Heeg laat hem daarom iet aan zichzelf over, maar instrueert hem, raagt dat hij rapporteere over zijn doen, en ij voorkomende gelegenheid advies inwinne. e blijft dus maand aan maand met hem gedetailleerd contact. Ze voorziet hem an gelden in alle noodige zaken, desnoods an medische hulpmiddelen, en informeert aar zijn geestelijken toestand. Er is dus I 't minst geen .sprake van, dat de zendende erkeraad hem abandonneeren en aan zijn lot u overlaten.

Maar bovendien, zijdelings staat immers dere hulp ten dienste.

Op Java zijn ook missionaire Dienaren n andere kerken. Die onderscheiden ission staan door de Deputaten voor Zending met elkander in verband. Die derscheiden Dienaren kunnen met elkanr een soort Classicale vergadering voren, waar ook de ouderlingen van reeds vestigde kerkeraden op Java verschijnen; aan deze classicale vergadering kan imers het opzicht over die missionaire prekanten, met goedvinden der zendende rken, met bewiUiging van de gezonden, en onder goedkeuring der Synode, wijze van hulpmiddel worden opgedragen.

Dat men aan zulk een missionair prediker een attestatie medegeeft, beteekentdan ook volstrekt niet, dat hij deze attestatie, ijHngs na aankomst, te vertoonen heeft. Zulk een attestatie is zelfs bij een publiek ersoon feitelijk overbodig. Toen Ds. Baker te Tandjong priok voet aan wal zette, eeft de kerkeraad van Batavia in hem niet en onbekende gezien, die zich eerst door ijn attestatie had te legitimeeren; maar ze ist wje hij was, ze wist dat hij komen ou, ze wist v/at hij doen kwam.

Het medenemen van een attestatie is alleen

1) De verhouding van emerite predikanten kan ier buiten bespreking blijven daar hier sprake is an predikanten die worden uitgezonden in actieve dienst. maatregel van orde om verwarring te voorkomen; om zich te legitimeeren als men komt bij een kerk of bij een persoon, die ons niet kent. Doch zelfs formeel was zulk een attestatie hier overbodig, omdat Ds. Bakker een zendingsbrief bezat, met een instructie, en deze stukken hem volkomen genoegzaam bij overheid, kerk en particulieren legitimeeren. Kwaad kon het natuurlijk op zichzelf. niet, dat zulk een stuk hem is meegegeven, maar er zou kwaad uit voortkomen, zoo hieruit werd afgeleid, dat hij, los van Heeg, en nu hoerende bij Batavia, toch nog namens Heeg ambtelijk werken kon.

Ware Ds. Bakker de eenige missionaire predikant op Java, dan zou het allicht overweging hebben verdiend, dat de kerk van Heeg zich schriftelijk tot den Kerkeraad van Batavia had gewend, om hem te doen weten, dat zij deze missie had uitgezonden, en hem te verzoeken dezen uitgezonden Dienaar wel op alle wijs broederlijk te willen steunen. Hij ware dan geen lid, maar gast van die kerk geweest.

Nu daarentegen op Java zelf meerdere missionaire predikanten aanwezig zijn, en dus de formatie van de classicale vergadering mogelijk en gewenscht is, komt zelfs zulk een verzoek aan den kerkeraad van Batavia ons niet zonder bedenking voor.

Immers de kerkeraad van Batavia kan zich, en door zijn predikant cn| door zijn ouderlingen, in deze classicale formatie laten vertegenwoordigen; fn dan gaat het niet aan, haar naast deze classicale formatie nog zeker eigen zeggenschap te geven. Lag Keboemen voor de poorte van Batavia, zoo ware hier mksschien nog iets voor te zeggen, maar, al is de afstand tusschen Heeg en Keboemen veel, veel grooter, zóo vlakbij ligt Keboemen nu toch ook niet, dat er van een verkeer en van omgang sprake kan zijn.

We durven dan ook vertrouwen, dat nader indenken van dit ingewikkeld vraagstuk ook Ds. Bakker en andere broederen zal kunnen overtuigen.

En dit kan, dunkt ons, niet wel uitblijven, zoodra men inziet, dat het niet alleen de vraag is, hoe Ds. Bakker aan toezicht en kerkelijke verzorging komt, maar dat op den voorgrond zelfs staat de heel andere vraag, hoe zijn optreden een kerkelijk karakter zal kimnen dragen.

Onze kerken kennen geen ambtelijk karakter dat inkleeft in den persoon, maar alleen een zoodanig dat uit ds kcrz: : cf zending der kerken blijkens haar opdracht voortvloeit.

Ook Ds. Bakker moet dus weten, aan welke kerk zijn recht tot actieve ambtelijke functie ontleend is. Zegt hij, aan de kerk van Heeg, welnu, dan heeft hij dit recht wel gehad, maar is het onmiddellijk weer wijt geraakt toen hij zich van den kerkeaad van Heeg losmaakte.

Antwoordt hij hierop: Neen, ik ben niet os van Heeg, ik ben Heeg's dienaar, en ntleen aan mijn ambtelijk verband met eeg mijn actieve missie, welnu, dan moet ij ook lid van Heeg's kerk zijn, want en kan geen ambt actief bedienen op last an een kerk, waarvan men geen lid is.

En daar nu niemand tegelijk lid van wee kerken kan zijn, zoo volgt hieruit, at hij, lid gebleven van Heeg, geen lid kon orden van Batavia, en dat alzoo zijn indieen van de attestatie aldaar een daad zonder ffect is geweest.

Of kiest hij omgekeerd, en zegt hij: el waarlijk ben ik nu lid van den kereraad van Batavia, — welnu, dan is hij het ok niet meer van Heeg. Doch dan is hij an Heeg ook ambtelijk in actieven zin os. En dan moet hij, om ambtelijk te unnen werken, een nieuwe missie vragen an zijn kerkeraad te Batavia.

Dit laatste ware denkbaar. Alle missicn onden van Batavia uitgaan, en de kerken an Nederland konden zich bepalen tot het erstrekken van gelden aan den kerkeraad an Batavia.

Zoo echter is de zaak nu eenmaal niet eregeld, en we gelooven dat dit terecht iet is geschied. Het zou o. i. zeer vereerd zijn geweest, en de zendingsijver ongeeen hebben doen verslappen. Daargelaten nog de vraag, of een kerk als die van atavia, nu reeds krachten en gaven genoeg zit, om met prudentie en beleid duuram zoo uitgestrekten last op zich te nemen.

Maar in elk geval, het is niet geschied. De kerken van Nederland zenden zelve, n Batavia, wei verre van reeds geheel elfstandig te zijn, kan zelfs nu nog niet onder de hulpe van de kerken van Nederand in eigen dienst voorzien.

Zoo zenden dus in actieven dienst de erken van Heeg, Amsterdam, Rotterdam, trecht enz.

Maar dan moet ook die missie reëel en ambtelijk blijven, en dit nu kan niet anders, f de gezonden Dienaren blijven evenoed leden van de zendende kerken, a!s en gezant Aëc Koningin te Londen Hd van e Nederlandsche natie blijft.

Het komt hier op de grondslagen aan, n die zijn in casu:

Iº. dat geen ambt in den persoon leeft, maar slechts op hem rust in verand met zijn positie in een bepaalde kerk, n dus in actieven zin teniet gaat, zoodra at verband ophoudt;

2º. dat niemand tegelijk lid van twee erken kan zijn;

en 3º dat niemand in actieven zin ambelijk namens een kerk kan optreden, zoner er ook toe te behooren als lid.

Zoo nu bezien, schijnt ons de vraag niet langer aan twijfel onderhevig, en kan er geen ander antwoord worden gegeven, dan dat Ds. Bakker lid en ambtsdrager van de kerk van Heeg is, en dat hij diensVolgens dit ok op Java blijft, zóó zelfs, dat hij met e kerk van Batavia in geen officieel verand kan treden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen