Uit de Pers.

In het geïllustreerde weekblad Timotheus geeft Mej. H. S. S. Kuyper in een serie brieven, die prettig geschreven zijn en van goede opmerkingsgave getuigen, haar indrukken van een reis door Rusland weer.

Wat de schrijfster omtrent het kerkelijk leven in Rusland meedeelt, zal zeker ook onze lezers interesseeren. De Grieksche Kerk, waartoe de Russische Kerk behoort, oïnvat een belangrijk deel van heel de Christenheid. Een blik in het eigenaardig religieuse leven van deze Kerk te werpen, loont dus wel de moeite.

Zie hier de beschrijving, die Mej. K. van een dienst in de Isaacs-cathedraal te Petersburg geeft:

Op een reusachtig plein — St Petersburgs pleinen zijn blijkbaar gebouwd onder den indruk van Ruslands eindelooze vlakten — staat, in lijnen en vormen, wier maat verre verheven is boven wat wij gewoon zijn groot te noemen, majestueus, massief, indrukwekkend en toch met die zekere somberheid, waaraan geen der uitingen van 't Russische leven zich schijnt te kunnen ontworstelen — Petersburgs grootste nationale heiligdom . de St. Izaacs-Kathedraal. In een ontzagwekkend zwijgen, als een sphinx, de rust der eeuwen rustend op de oneindige vlakte, staat de reuzenbouw van graniet en marmer, in fiere eenzaamheid, den ganschen wijden omtrek beheerschend door zijn geweldige gestalte.

Geen torenspits verbreekt de massieve eenheid van de kathedraal, maar hoog in de lucht schitteren de vijf gouden koepels, die behooren bij den stijl der Russische kerk. Allerwege bouwt de Rus kerken, en op iedere kerk prijken de vijf koepels, meest verguld, soms ook gekleurd.

Men zegt dat deze koepelbouw van symbolische beteekenis is: de groote middelste koepel zou Christus voorstellen, de vier kleinere daaromheen de vier Evangelisten.

De ingang tot de Izaac is al even indrukwekkend als de gansche bouw. Breede granieten trappen leiden onder drie rijen reuzen zuilen - bijna zeventien meter hoog - van rood gepolijst Finsch graniet met kapittelen en voeten van brons, naar het binnenste der kerk.

En hier herhaalt zich, maar véél sterker nog, de overweldigende indruk, dien het gebouw aan de buitenzijde reeds maakt. Ruimte om ons heen en hoogte boven ons — als eindeloos. En waar de blik eindelijk rust vindt langs zuil en rondboog, langs wand en heiligenbeeld — overal weelde en pracht, schittering van goud en zilver en brons, de zachte glansen van kostbaar, vreemd-klturig marmer, en schier oogverblindend gefonkel van duizenden edelgesteenten en diamanten op de icons, de heiligen afbeeldingen der Russische kerk. Hei-Xigen-afheeldzjigen, ik sprak zoo straks ten onrechte van heiligen beelden. De Russische kerk kent ze niet. Wel vereert zij, evenals de Roomsche kerk, ettelijke heiligen. Maar terwijl de Roomsche kerk hun beelden opricht, beeldt de Russische kerk hen af op schilderijen Eigenlijk zijn alleen het strenge, Eyzantijnsche gezicht en de stijve handen geschilderd; al het overige: de achterg, ond, dekleederen, de stralenkrans om het hoofd, zijn van goud of zilver — dikwijls eenigermate en bas relief — en naarmate de heilige meer vereerd wordt, overdadiger versierd met edelgesteenten van allerlei kleur, paarlen en diamanten.

De bouw van deze prachtige Kathedraal heeft bijna dertig milHoen geltost! Een soni, die on^e Westersche breinen en beurzen doet duizelen !

Om de inwendige inrichting van het gebouw en den dienst, die er verricht wordt, eenigermate te begrijpen, moeten wij voor oogen houden, wat de Russische kerk hiermede bedoelt.

De bouw der Russische kerk bedoelt te zijn een navolging van den Israëlietischen tempel in het Oude Testament; de dienst een voortzetting van den offerdienst te Jeruzalem. Beide zijn dus een gedurige miskenning van de algenoegzaamheid van het werk van Chistus, dat de gansche symboliek van den Israëlietischen ternpeldierist heeft verklaard en opgelost — en niet minder van de uitdrukkelijke waarschuwingen, waarmede Paulus de Galaten en de Hebreen, die tot dezelfde zonde neigden, ver maand en bestraft heeft.

De Russische kerk bestaat in haar bouw uit twee deelen: een groot «voorhof" voor het volk en een klein «heilig" gedeelte, waartoe alleen de priesters toegang hebben, en waar voor de oogen van het gansche volk de dienst verricht wordt. De wand, die scheiding maakt tusschen het voorhof en het Heilige ^om deie benamioj^en nu eens te gebruiken) is geheel bedekt met icons en heet iconostas^ d. w. z. wand met afbeeldingen van heiligen, schil derijenwand. Drie deuren, van goud en edelgesteenten schitterend, in de iconostds, geven toegang tot het Heilige daarachter. De middelste deur is de grootste en heet de koninklijke of heilige deur. Achter deze heilige deuren hangt een «voorhangsel.'

De heilige ruimte achter de iconostds heet altaar. Hier bevinden zich allerlei zeer kostbare en bijzon der heilige voorwerpen, die bij den uienst gebruikt worden. Ten eerste een altaar, waarop o. a. een prachtig gebonden en met kostbaar edelgesteente versierd Evangelie — voorts een tafel, die herinnert aan de gouden tafel der toonbrooden in het Heilige — gouden schalen, wiero kvaten, enz. Hier worden ook de heilige boeken en de kostbare gewaden der priesters bewaard. In de Izaiic is het hoog-altaar van wit marmer, waarop een verguld zilveren afbeelding van de kathedraal staat. Alles •wat voor den dienst gebruikt wordt, is van goud of zilver, geschenken van leden der keizerlijke familie.

Al deze oogverblindende heerlijkheid en pracht aanschouwt het volk van verre door de prachtige, voor den dienst geopende deur tusschen de schitte rende iconostds En hoog hierboven prijkt, reusachtig groot, een zeldzaam mooie schildering op glas, de opstanding van Christus voorstellend. Aan den dienst nemen uitsluitend deel de daarvoor bestemden en gewijden: de priesters. Voor aller oog zicht baar verrichten zij hunne symbolische handelingen, bezongen of door henzelven óf door een vierstemmig mannenkoor, dat vóór de iconostds staat. Bij duizendtallen staat het volk in de ontzaglijke tem pelruimte, stil toeziende en luisterende naar het mysterieuse en heerlijke, dat daar in de van goud en edelsteenen en kaarslicht schitterende verte voor hen vertoond en gezongen wordt. Niemand zit in de Russische kerk; allen, tot de aanzienlijksten en hoogstgeplaatsten toe, staan. Zelfs voor den Keizer en de Keizerin wordt geen uitzondering gemaakt. Er is een afzonderlijke, door een troonhemel overdekte plaats voor hen, maar het is geen zetel, een staanplaats. Edelen en aanzienlijken, ouden van dagen, moeders met kleine kinderen, allen wonen den dienst, die soms langer dan twee uur duurt, staande bij.

Het is zoo gemakkelijk, zoodra wij een andere kerk binnentreden, dingen, die men hoort of ziet, af te keuren. En zeker is dit goed ook. Wie niet durft af te keuren, heeft geen besliste overtuiging en wie geen besliste overtuiging heeft kan geen goed Christen zijn. Maar toch geloof ik, dat wij zelfs in de verst afgedoolde kerk nog dingen kunnen vinden, die ons beschaamd maken. Hoe menigeen is bij ons den heelen Zondag uit zijn humeur, omdat hij in de kerk «maar een staanplaats" heeft kunnen krijgen, of erger nog, gaat maar weer naar huis, want «twee uur staan, dat is niet te doen." En hier, in Rusland, wordt het nooit anders ge daan! Van klein kind af, went de Rus er aan, hij weel niet beter of 't hoort zoo, en zou 't zelfs zeker zéér oneerbiedig vinden, onder den dienst op een stoel te gaan zitten!

Het volk zingt en bidt zelf niet. Alleen als er in den dienst een gebed wordt uitgesproken, en dit geschiedt onophoudelijk, dan slaan zij een kruis, langzaam, plechtig, met breed gebaar, lang niet zoo haastig en vluchtig als de Roomschen dit plegen te doen. Terwijl zij een kruis slaan, buigen zij, soms knielen zij neder, en buigen dan het hoofd geheel ter aarde, zoodat het voorhoofd de steenen aanraakt. Een Oostersche buiging, waarvan wij ook gedurig in de Schrift lezen. B. v. in Gen. i8, waar verhaald wordt van het bezoek der drie Engelen aan Abraham: Hij liep hun tegemoet en boog zich ter aarde. En in het volgende hoofdstuk, waar de twee Engelen te Sodom komen, staat: «En als Lot hen zag, stond hij op hun tegemoet en boog zich met het aangezicht ter aarde.'' En als Bileam eindelijk den Engel des Heeren ontdekt, slaande in den weg met zijn uitgetrokken zwaard in de hand. dan, zoo lezen wij in Numeri 22 vs. 31, «neigde hij het hoofd en boog zich op zijn aangezicht, " In het half Oostersche Rusland is deze buiging bewaard gebleven, en in de Russische kerken kan men haar, gedurende den dienst, nog gedurig zien verrichten.

Nog een merkwaardigheid in de Russische kerk is het ontbreken van alle instrumentale muziek. Geen orgel wordt geduld. De prachtige vierstemmige koorzangen weerklinken door de breede gewelven zonder eenige begeleiding; een heerlijke mengeling van geluid, rustend op het krachtig fondament der zware bassen en hoog uitklinkend in het onbeschrijfelijk liefelijk gezang van de sopraanstemmen der kleine koorjongens. Als een gezang van bovenaardsche heerlijkheid, zoo treft dit koorgezang het oor van den vreemdeling, die voor 't eerst den drempel eener Russische kerk overschrijdt.

En het volk luistert stil toe in eerbiedig genot. De gewijde gezangen van de Kerk, die het liefheeft en vereert, waarmede het reeds van zijn kindsche dagen af vertrouwd werd, zijn niet alleen de dragers en vertolkers van zijn diep, mystiek-religieus gevoel, maar geven het tevens een groote genieting in het tijdelijke. Het Russische volk is in hooge mate muzikaal, en niet alleen de woorden, die gezongen worden, spreken hem toe, maar hij verstaat ook de taal van het «Lied ohne Worte": de heerlijke melodieën, die van voor de iconostds opgaan en den ganschen «tempel" vervullen met haar wonder liefelijk geluid.

Ik zeide u reeds, dat de Russische kerk bedoelt een voortzetting te geven van den Oud Testamentischen eeredienst. Zoo is de wierook, die gebrand wordt, nog altijd een opvolgen van het gebod aan Aaron gegeven, dat hij op het reukaltaar lederen morgen en lederen avond welriekende specerijen moest aansteken «tot een gedurig reukwerk voor het aangezicht des Heeren." En de groote beteekenis van den dienst zelven is volgens hun eigen getuigenis »een gedurige herhaling van de groote daad der liefde, die voor ons voltrokken werd, ' n.l. van de offerande van Jezus Christus. Alsof daar niet geschreven stond, dat Christus tnet ééne offerande in eeuwigheid volmaakt heeft degenen, die geheiligd worden!

Het vervolg geven we een volgend maal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen