Uit de Pers.

In dt Tijd stond onlangs een zeer belangrijk artikel over de scheiding tusschen Staat en Kerk.

Nadat dit hoofdorgaan der Roamscben herinnerd had, dat volgens „den Katholiek" volstrekte scheiding van Kerk en Staat in beginsel altijd te verwerpen blijft, erkent het toch dat in de practijk een eerlijke scheiding tusschen beide de voorkeur verdient boven de afhanke lijkheid der Kerk van een haar vijandige staatsmacht.

Een eerlijke scheiding, welke aan de Kerk de vrijheid, dus ook de noodzakelijke middelen, laat, om alleen bare taak te vervullen, verdient zeker de voorkeur boven een toestand, welke de Kerk afhankelijk maakt van eene haar vijandige Overheid, welke, in stede van steun en medewerking te verleenen, geen ander doel heeft, dan 6f haar-zelve en hare dienaren te brengen tot een toestand van smadelijke dienstbaarheid, 6f — nog erger — haar, als dit mogelijk ware, een volslagen ondergang tegemoet te voeren.

Wij kunnen ons dan ook zeer wel voorstellen dat in Frankrijk goede Katholieken gevonden werden, die ziende hoe het Concordaat, geheel in strijd met de bedoelingen, daaraan ten grondslag liggende, door opeenvolgende Kabinetten van godsdiensthaters en ongeloovigen van de meest onverdraagzame soort, werd misbruikt, om de Kerk meer en meer te knevelen en in minachting te brengen, de afschaffing van dat Concordaat, hetwelk meer en meer een hatelijk dwangjuk was geworden, van ganscber harte verlangd hebben. De vrijheid gelijk in Nooru-Amerika, waar Kerk en Staat gescheiden zijn, doch van beide zijden gevoelens van welwillendheid en eerbied de ge dragslijn der bei^e groote machten ten opzichte van elkander bepalen, moest dezen Franschen wel hoogst begeerlijk toeschijnen.

Of het onmogelijk zou geweest zijn, ook in Frankrijk tot zulk een toestand te geraken?

Zeker niet, indien bij de vertegenwoordigers en machthebbers van den Staat de eerlijke bedoeling had voorgezeten, die scheiding tot stand te brengen op een wijze, welke rekening hield met de belangen der Kerk; dus in de eerste plaats zóó, dat het ook na de scheiding aan de Kerk mogelijk zou blijven te bestaan en haren arbeid zonder belemmering van Staatswege, voort te zetten.

Dat de Fransche Regeering, ware zóó hare bedoeling geweest, zich had behooren te wenden tot den Paus om in samenwerking en overeenstemming met dezen het moeilijk werk der scheiding tot stand te brengen, spreekt van zelf voor ieder, die een oogenblik nadenkt over het karakter der Katholieke Kerk, als hiërarchie met éénhoofdig bestuur.

De onwil der Fransche Regeering om de Kerk in haar eigen karakter te erkennen en dus overleg te plegen met haar Hoofd is in dezen het sterkste bewijs van de oneerlijkheid harer bedoelingen.

Wat in dit artikel echter het meest de aan dacht trekt, is wat de Tijd meedeelt aangaande de Roomsche Kerk in Brazilië:

Dat het bij goeden wil harerzijds mogelijk geweest ware tot een ander en gelukkiger resultaat te komen, bewijst een sterk sprekend voor beeld van latere jaren, dat van Brazilië.

Zoolang Brazilië aan Portugal toebehoorde en later een ligen monarchie vormde, waren Kerk en Staat dadr ten nauwste verbonden. De Katho lieke Kerk was Staatskerk, hare besluiten en uitspraken, ook de vonnissen van de kerkelijke Overheid werden door het Staatsgezag ten uitvoer gelegd. Aan officieel eerbetoon ontbrak het baar volstrekt niet.

Dit nam evenwel niet weg, dat vooral in latere jaren, aan hare werkzaamheid door een heerschzuchtige en achterdochtige overheid allerlei beletselen werden gesteld.

Wij noemen slechts de willekeurige uitoefening van het zoogen. recht van placet bij de afkondiging van pauselijke en bisschoppelijke stukken; het langdurig onbezet laten van bis choppelijke zetels, terwijl alle benoemingen van bisschoppen en herders van de burgelijke overheid afhankelijk waren; het bemoeilijken van de betrekkingen der bisschoppen, die zonder toestemming dierzelfde overheid hun bisdommen niet icochten verlaten, met den H. Stoel; het stelselmatig tegenwerken der geestelijke orden, die alleen met speciale vergunning, novicen mochten aannemen, of vreem delingen in hare huizen mochten toelaten, enz. enz. Ondanks al den luister, waarmede de Kerk zich uiterlijk omgeven zag, was dan ook het katholieke leven in Brazilië kwijnend en dreigde meer en meer in uiterlijke vormen (prachtige processies op hooge feestdagen, enz.) te verloopen.

In 1890 barstte de revolutie uit, die aan het bestaan van het keizerrijk een einde maakte. De Republiek, welke de plaats daarvan innam, decreteerde onder den invloed van liberale beginselen, terstond de scheiding van Kerk en Staat.

Hoewel zeer zeker bij de vrijmetselarij, welke zeer krachtig tot het besluit medewerkte, en bij enkele partij hoofden de haat tegen de Kerk groot was en door dezen met het uitspreken der scheiding wel degelijk een oorlogsdaad bedoeld werd, was het er echter verre van af. dat deze gevoelens door de meerderheid van het volk en zijn vertegenwoordigers gedeeld werden. De Staat zou neutraal worden, doch het volk wilde katholiek blijven.

Bij het tot standbrengen der scheiding dan ook geen spoor van vijandelijkheid. Een voorstel tot verbreking der officieele betrekkingen met den H. Stoel werd met groote meerderheid in het Parlement verworpen; zelfs werd op verzoek der Regeering de pauselijke intemuntiatuur te Rio de Janeiro tot nuntiatuur verheven. Zonder eenige chicanes werd het eigendomsrecht van de Kerk op alle gebouwen, tot den eeredienst bestemd, met inbegrip van pastorieën, seminaiiën, bisschoppelijke pa eizen, stichtingen, kerkelijke inkomsten, enz. erkend. Evenzoo bet recht om in de toekomst voor verschillende doeleinden goederen te verwerven en zelfstandig te beheeren. Alle voorschriften, welke de vestiging en de werkzaamheid der geestelijke orden bemoeilijkten, werden opgeheven, enz. Hiertegenover stond, dat de staatssubsidiën, tot dusver aan de dienstdoende geestelijken verleend, werden ingetrokken. Een bezwaar van beteekenis schijnt dit echter niet opgeleverd te hebben, de toelagen waren gering, en in korten tijd heeft de offervaardigheid der geloovigen deze door vrijwillige bijdragen vervangen.

Het eerste collectieve schrijven der Braziliaansche bisschoppen aan hunne geloovigen, nadat de scheiding voltrokken was, klinkt dan ook meer als een triomfkreet over het slaken van boeien en het herwinnen der vrijheid, dan als een weeklacht over verloren inkomsten en voorrechten.

Een zeer krachtige vernieuwing en katholiek leven valt sedert in Brazilië waar te nemen, waartoe in hooge mate mate hebben bijgedragen de religieuzen, welke sedert uit verschillende landen van Europa daarheen vertrokken zijn, om het kloosterleven, hetwelk onder den invloed van het vioegere regiem in een toestand van treurig verval was geraakt, weder op te beuren en te versterken en om door woord en voorbeeld de bevolking uit den toestnd van geestelijke loomheid en onverschilligheid, waarin zij voor een grpot deel ver keerde, op te wekken. Nederlandsche Redempto risten, Franciskanen en Carmelieten ca. zijn sinds eenige jaren met vrucht tot dat doel werkzaam.

Terwijl de slotsom, waartoe dit alles leidt, door de Tijd aldus wordt saâmgevat:

Alles te zamen genomen, mag geconstateerd worden, dat in Brazilië de gevolgen der scheiding van Kerk en Staat gunstig zijn gebleken; de eerbied voor godsdienst, Kerk en geestelijkheid zijn dédr bepaald toegenomen, sedert de belemmeringen van een tyranniek bestuur uit den weg geruimd werden.

Natuurlijk doet dit niets af aan de waarheid der principieele beschouwingen, waarmede wij dit artikel aanvingen. Het bewijst alleen, dat schei ding van Kerk en Staat niet altijd en niet in alle omstandigheden door de Katholieken als een ramp voor hunne Kerk behoeft gevreesd te worden.

Ook voor Frankrijk, gelooven wij, zou mogelijk geweest zijn, hetgeen mogelijk is gebleken voor Brazilië; daarvoor ech er zou een geheel andere geest vereischt worden bij de leidende politici en bij de meerderh id der Fransche volksvertegenwoordiging Of echter de Voorzienigheid, gelijk reeds zóó vaak geschiedde, niet ook hier uit het kwade het goede zal doen geboren worden, wellicht ook de vijanden der kerk met al hun vijandschap en booze plannen tot de verheffing dier zelfde Kerk zal doen medewerken? Wij blijven hopen!

Mogen we diengenen onder ons, die van officieele erkenning en Staatsprotectie voor de Kerk alles verwachten, dit artikel ter overdenking aanbevelen.

Waar zelfs een Roomsch orgaan, dat prin cipieel de scheiding van Staat en Kerk veroordeelen moet, tegelijk erkent, dat in de tegenwoordige omstandigheden die. scheiding voor de Keik eer ten voor-dan ten nadeele is, is er voor ons geen reden om naar Staatsprotectie terug te verlangen.

Trouwens, onze vrije Kerken in Europa hebben dezelfde ervaring opgedaan als de Roomsche Kerk in Brazilië. En de invloedrijke positie en krachtige ontwikkeling der Christelijke Kerk in Nobrd-Amerika, waar de Staat de Kerk geheel „vrij", laat, zijn wel het beste bewijs er voor, dat de Kerk dan het beste gedijt, als ze niet op den Staatsarm steunt, maar alleen op de geestelijke kracht, die Christus haar schonk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen