Dr. J. R. Slotemaker de Bruine schreef

Amsterdam, 24 Nov. 1911 J

Dr. J. R. Slotemaker de Bruine schreef In de Stemmen voor Waarheid en Vrede een pittig artikel over de Volkstelling en de Hervormde Kerk, waarvan we gaarne nota nemen.

Op zich zelf reeds strekt het Dr. Slotemaker de Bruine ^tot eere, dat hij aan de struisvogelpolitiek 'der andere Hervormde bladen niet meedoet en volmondig erkent, at de uitkomsten der jongste volkstelling i oor de Hervormde Kerk zeer ongunstig n ^n geweest. Ook de Roomsche Kerk gaat d el gestadig achteruit; in 1830 telde ze 39 %, w n 1910 35 % der bevolking; maar deze f chteruitgang, dien Dr. Slotemaker de Bruine l ooral wijt aan den invloed der gemengde uwelgken. Is toch in de laatste jaren uiterst d ering; van 1900 tot 1910 bedroeg ze slechts .2 % en in Amsterdam, het bolwerk van het Socialisme en Anarchisme, z^n de Roomschen in deze periode zelfs vooruitgegaan. Deze betrekkel^ke gunstiger verhouding bij de Roomsche Kerk schrift Dr. Slotemaker de Bruine toe aan twee factoren; vooreerst aan de herderl^ke trouw, die bq de Roomsche Kerk veel grooter is dan bij de Hervormde Kerk, en ten tweede daaraan, dat de sociale actie b^ de Roomschen beter is georganiseerd dan bij de Protestanten en deze actie velen aan de Kerk blijft binden.

Staat de Roomsche Kerk relatief genomen er niet slecht voor, de jongste volkstelling toont ook dat de kleinere protestantsche Kerken in ledenaantal zgn gestegen. Hoe sterk deze stijging vooral btj de Gereformeerde Kerk is geweest, deelt Dr. Slotemaker de Bruine wél mede in den eindstaat, maar aan het feit zelf heeft hij verder geen aandacht geschonken en ook over de oorzaken die hiertoe geleid hebben, spreekt hij niet; wat we betreuren.

Maar wel aarzelt Dr. Slotemaker de Bruine geen oogenblik om het mes diep in de wonde te steken, wanneer hij over de Hervormde Kerk spreekt. Haar achteruitgang is metterdaad schrikwekkend. En het ergste is, dat men voortdommelt, elkaar diets maakt, dat het gevaar zoo erg niet is, nog altoos spreekt van de groote vaderlandsche Kerk, en niets merkt of merken wil van de afbrokkeling der Hervormde Kerk. "„Zal onze Kerk wakker worden door het feit, vraagt hij, dat zij in 1830 besloeg SgpCt., in 1880 nog SSpCt, thans 44pCt. van ons volk? " Dat verlies in aantal is niet alleen daaraan te wgten, dat velen naar de kleinere protestantsche Kerken overgaan, want de stijging dezer kleinere Kerken weegt niet tegen het verlies van de Hervormde Kerk op. De eenige conclusie, die over blijft, is derhalve, dat de godsdienstloosheid toeneemt.

Zeker is het getal „kerksloozen" geen volkomen zuivere maatstaf: er zijn eenige godsdienstigvoelenden, die „tot geen kerkgenootschap behooren"; èn velen, die thans met hun kerk breken, waren reeds lang innerlijk van alle godsdienstig leven los. Maar het getal der eersten is, vergeleken met de massa, zeer gering; en het laatste verschijnsel deed zich ook bij de vroegere volkstellingen voor. Zoodat groeien van het aantal kerkloosen beduidt: groeien van het aantal dergenen, die volkomen los staan van eenig godsdienstig leven.

Moet dan wie geen zielevrede kent dan in Gods gemeenschap en geen redding dan in Jetus Christus, niet met bangheid huiveren, nu een getal van meer dan 290.000 zielen, nu Vso van onze gansche bevolking, openlijk enbewust de laatste banden doorsnijdt met kerk en godsdienst? In tien jaar tijds een klimmen van 115.000 op 290000, van a7o op sVo'

Vooral geldt dit feit de groote steden:

De groote steden dus.

Eerst eenige naakte feiten. Alleen in Rotterdam beslaat de „volkskerk" nog de helft der bevolking (52%); overigens zijn wij daar al beneden (Utrecht 47%, den Haag 42%» Amsterdam 35O/0). Overal zijn wij in het laatste tiental juen achteruitgegaan; en niet weinig: Urrecht en Rotterdam met 40/01 Amsterdam met 67», den Haag met bijna i2''/o. Ons verlies wordt niet opgewogen door den groei van de andere Protestantsche kerken. Ook het Protestantisme is overal achteruitgegaan: Utrecht met 1%, Rotterdam met 3O/0, Amsterdam met s7o, den Haag met 7%. En het getal der kerklooien is overal geklommen: Utrecht met 3.50/c, Rotterdam met 5.5%) Amsterdam met 6%, den Haag met 7.5%

Laat men nu eerst deze nuchtere feiten eens rustig — of onrustig—aanzien; de nauwkeurige cijfers in de tabellen eens voor zich zelf uitspreken; met zijn ziel hier zien en hooren.

Dan zal men toch huiveren. Ons arme volk! En de arme zielen) En onze arme kerk, die door de historie zulk een verantwoordelijke plaats inneemt, terwijl ik niet zie, hoe zij zich zal kunnen verantwoorden.

Het gaat inderdaad niet goed. En de bijzienden, die het anders zeggen durven met troostende stem, mogen geen gehoor meer vinden. Vóór alle dingen is noodig schrik.

Dr, Slotemaker de Bruine behoort zeker niet tot de profeten, die roepen: vrede vrede en geen gevaar. Juist omdat hij zijn Kerk liefheeft en meent, dat ze een taak in ons volksleven heeft te verrichten, aarzelt h^ geen oogenblik op haar ernstige krankheden te wijzen. Die zedelijke moed eert hem en getuigt meer van zijn waarachtige liefde voor de Hervormde Kerk, dan het pleisteren met looze kalk, om de breuke in Sions muren te verbergen.

Als kundig arts laat hij het echter niet bg het peilen van de wonde en het vaststellen van de diagnose der krankheid, maar zoekt hij ook naar de rechte geneesmiddelen. Welke hij daarvoor aanwijst, bespreken we in een volgend artikel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen