1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 16

8 getracht heeft de ideologische levensbeschouwing te vervangen door een pantheïstische of om het met HÖFFDINQS woorden weer te geven : Wanneer de Faust van GOETHE ontevreden met de vertaling van de eerste regel van het Johannes Evangelie „In den beginne was het Woord" het „Woord" verving door „de daad", zoo drukt hij daarmede de grondgedachte van de evolutieleer uit '), zooals die ook door BERGSON wordt opgevat n.l. een evolutie, waarbij niet het in ideëen praeëxistente gerealiseerd wordt, maar een daad, een kracht, een élan, welke de werkelijkheid vormt. L'évolution créatrice, schepping zonder schepper -) het „Dieu se fait". Maar ook BERQSON'S methode is oorzaak, dat het élan-vital geen wetenschappelijke beschouwing over het leven kan zijn. Immers hoe belangrijk het ook voor de wetenschap moge zijn om een totaal beeld van de geheele natuur te verkrijgen, de verbeeldingskracht staat hierbij in den dienst der wetenschap. Daarvan zegt dan ook HöFFDiNG terecht „Mais 1' imagination scientifique se distingue en ceci de 1' imagination littéraire qu elle n' est pas une conclusion absolue, mais qu' elle sert toujours de base et d' introduction a de nouvelles reflexions, tandis que 1' image artistique a sa valeur et son but en elle même". Zoo is ook het élan-vital, ontsprongen aan de litteraire verbeeldingskracht van BERGSON, een natuurwetenschappelijk waardeloos begrip. Moge dus het élan-vital te weinig voor de natuurwetenschap beteekenen, de opvatting, welke VON HARTMANN in zijn „Philosophie des Unbewussten" over de levensverschijnselen heeft gehuldigd, drukt, m.i. meer uit, dan men met goed recht omtrent het immateriëele levensbeginsel zeggen mag. Reeds van verschillende zijden (UEXKÜLL, YERKES, e.a.) werd bezwaar geopperd tegen de invoering van het bewustzijnsvraagstuk in biologische beschouwingen. En terecht. Hoe ingewikkeld is immers toch reeds voor de menschelijke psychologie het probleem van bewust- en onbewustzijn en waar, bij de beschouwing van het leven van dier en plant, elk criterium ontbreekt, en elke analogie zijn eigenaardige gevaren met zich brengt, komt het ook mij gewenscht voor het ') HÖFFDING 1. c. p. 3. 2) DRIESCH. Wirklichkeitslehre p. 119. The History and Theory of Vitalism, p. 238.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen