1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 26

18 er eene wisselwerking bestaat tusschen instinkt en lichaam, veel omvangrijker dan plaats vindt door de prikkels, die eenerzijds in de motorische zenuwen naar het lichaam worden gezonden anderzijds in de zintuigzenuwen opstijgen. ƒ. Het t r e k k e n der v o g e l s . Als laatste typische instinkthandeling, in engeren zin, willen we nog het trekken der vogels beschouwen. Dit voorbeeld toont ons een van de vele instinkten der dieren, waarbij meer nog dan bij nestbouw en prooivang de spontaniteit der instinktieve beweging op den voorgrond treedt. Reeds opvallend is de onevenredigheid van de oorzaak en het gevolg n.l. van de naderende verandering van het jaargetijde en het trekken der vogels. Geen hersen-structuurhypothese kan verklaren, waarom op een herfstdag de zwaluwen bijeen komen om de groote reis naar het Zuiden te ondernemen. We staan hier dan ook voor een nieuwe eigenschap der instinkten, welke we later nog gelegenheid zullen hebben bij ontogenese en phylogenese terug te vinden. Het zijn de spontane, autonome veranderingen, welke de instinkten in den tijd doormaken. Blijft men voor de natuurwetenschap het causale of althans het conditioneele denken als een onomstootelijkaprioristischen eisch stellen, dan is het duidelijk, dat voor een spontane autonome instinktverandering, de reden niet alleen in den tijdfactor kan worden gezocht. De instinkten veranderen in den tijd, maar deze verandering berust óf op een intern (psychisch-) mechanisme, zooais de verandering in den wijzerstand van een uurwerk óf behalve door een intern mechanisme wordt de verandering conditioneel bepaald door de impulsen van het materiëele van lichaam en omgeving, zooais de waterstroom de turbine in werking stelt. Deze spontane instinktveranderingen zijn ten deele continu, ten deele rythmisch. Continu in zooverre als de instinktieve tendenzen van een dier met zijn leeftijd veranderen, bijv. de sexueele instincten, waarbij waarschijnlijk stofwisselingsproducten en producten der interne secretie de prikkels zijn, die als „auslösende Ursache" werken. Rhytmisch echter verandert het dierlijk instinkt soms in elk etmaal, zooais het Jachtinstinct der roofdieren, soms ook in een Jaar en een voorbeeld daarvan vinden we in het trekken der vogels terug. Het tweede punt, dat bij het trekken der vogels opvalt is het praeëxistente in het instinkt. Reeds bij den nestbouw en den prooivang hadden wij gelegenheid op het praeëxistente in sensorischen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen