1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 138

128 onderstellingen en conclusies, m matenalistischen geest te interpreteeren en te verabsoluteeren '''^) V o o r zoover nu M a c h van zijn beschouwingswijze uit critiek heeft geoefend op het tot dogma maken van wat onderstelling is, of het bewezen verklaren w a t door het experiment nog niet weersproken is, IS zijn critiek ongetwijfeld door de geschiedenis gerechtvaardigd. O o k is het zeker waar, dat M a c h , door ten aanzien der physica een diametraal a n d e r s t a n d p u n t m te nemen, een duidelijker zicht verkreeg op die plekken m haar empirische basis, die nog expenmenteele versteviging behoefden, of ook op zulke, die door onkruid van vreemden bodem w a r e n overwoekerd M a a r dat neemt niet weg, dat de ontwikkeling der moderne physica op het niveau der expenmenteele empirie heeft plaats gehad, dat zij ,,stap voor stap door e x p e n m e n teele onderzoekingen werd a f g e d w o n g e n " ^^>), en dat zij aan de meest kenmerkende grondlijnen van M a c h ' s positivisme niet beantwoordt O m deze bewering te staven willen wij enkele der m dit verband belangrijke momenten uit deze ontwikkeling nader bezien D e relativiteitstheorie verdient dan het eerst onze a a n d a c h t V a n h a a r toch kan met het meeste recht w o r d e n gezegd, dat M a c h ' s critiek er den bodem toe had bereid E m s t e m zelf erkent den grooten invloed, dien M a c h ' s werken, m het bijzonder zijn historisch-ciitische studie ,,Die M e c h a n i k " op hem hadden gehad Zelfs meent hij dat M a c h de idee eener algemeene relativiteitstheorie zeer nabij is gekomen •'j'i') M a c h ' s scherpzmnig-critische bespreking van de grondprincipes der mechanica, zijn nadrukkelijk attendeeren op de empirische grondslagen ervan, hebben vrucht gedragen Zijn streven om begrippen, die voor de systematische beschrijving der physische verschijnselen nutteloos zijn, of die een niet door ervaring controleerbaren mhoud hebben te vermijden is vooi w a t betreft de begrippen absolute beweging en absolute gelijktijdigheid, door de relativiteitstheorie bekroond H e t w a s echter niet M a c h ' s begrippen-ciitiek alleen, die Emstem tot de relativiteitstheorie bracht W a i e dat zoo, dan zou deze zekei niet die plaats m de physica hebben verworven, die zij thans bezit M a c h heeft immers wel de overbodigheid der genoemde begrippen voor de mechanica aangetoond, maar met de strijdigheid met de expenmenteele ervaring Ook volgt uit het feit, dat de inhoud dezer begrippen niet door mechanische experimenten verifieerbaar is, nog niet, dat zij m het geheel met verifieerbaar zijn H e t wekt verwondering, dat M a c h , die zelf zoo herhaaldelijk tegen de gelijkstelling van physica met mechanica waarschuwt, zonder meer uit het ,,mec/ïanfsc/i-niet-verifieerbaai" zijn tot de ,,physikalische" , zinloosheid" der begrippen besluit De beslissende impuls tot de ontwikkeling der relativiteitstheorie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen