1940 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 134

112 E d d m g t o n zijn de wetten van epistemologische ooispiong van veel w a a r d e , het zou zelfs wel kunnen blijken dat alle fundamentele wetten van deze aard zijn Hij voegt er evenwel aan toe de afleiding van een natuurwet uit epistemologische overwegingen sluit wel degelijk voorafgaand experimenteel onderzoek m M e n dient echter te bedenken dat de verhouding van de natuurwet tot de waarnemingen verschilt van zijn verhouding tot de verschijnselen zelf Ik a a n v a a r d een objectief element m de natuurwetenschap maar niet met dezelfde zekerheid als het subjectieve element De selectie is subjectief want ZIJ hangt af van de instrumentele en intellectuele hulpmiddelen van den onderzoekei Selectief subjectivisme is de naam die aan deze natuurfilosofie toekomt D e tweede conclusie uit het beeld elk zeedier heeft kieuwen" zal natuurlijk vroeg of laat onjuist blijken, als de ichthyoloog eens een dier vangt zonder kieuwen Dit stemt overeen met de ervaring dat een lang voor juist gehouden wet toch onvolledig blijkt De tweede conclusie is niet van epistemologische aard D e vraag komt nu aan de orde welke zijn dan die epistemologische natuurwetten'? V o o r den schrijver zijn deze het eerst aan het licht getreden door het zich inwerken m de relativiteits-theorie van Emstein De onmogelijkheid de snelheid der aarde te bepalen ten opzichte van de aether (experiment van Michelson-Morley e a ) heeft tot deze theorie aanleiding gegeven Deze grootheid de snelheid der a a i d e ten opzichte van de aether is de eerste der door E d d m g t o n zo genoemde unobseivables (onwaarneembare grootheden) N a u w samenhangend hiermee is het probleem van distant simultaneity ' (het constateren, dat twee gebeurtenissen op verschillende plaatsen gelijktijdig plaats hebben) Ook dit is niet uitvoerb a a r E d d m g t o n is van mening dat het Michelson-Morley experiment wel de aanleiding was tot het vinden dezer belangrijke resultaten doch dat dooi epistemologisch onderzoek deze zeer wel a prion konden zijn afgeleid N o g andere onwaarneembare (niet te verwarren natuurlijk met onbestaanbare) grootheden zijn er en een stelselmatig onderzoek naar deze indringers in het n a t u u r w e t e n schappelijk veld van onderzoek acht hij hoogst gewenst De meest bekende uit de laatste tijd is de ontdekking dat een combinatie van juiste plaats en juiste snelheid van een electron niet is te constateren H o e nauwkeuriger men de plaats bepaalt des te mindei nauwkeurig w o r d t de bepaling van de snelheid (onzekerheids-principe van Heisenberg) W a t dit onzekeiheids-prmcipe betreft het is niet zo nieuw en vreemd als men misschien zou denken Een voorbeeld ervan IS een lichtbundel die op een scheim valt Uit de gewone schoolphysica is bekend dat een smalle bundel, w a a r v a n de plaats dus nauwkeurig is aan te geven buigmgsverschijnselen vertoont H e t geen men (door diafragmeien) aan plaatsbepaling wint verliest men

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen