1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 57

51 philosophischen hoogmoed van Descartes verwijderd en hij is ook nog niet toe aan den natuurwetenschappelijken hoogmoed van de 19de eeuw Descartes meent m beginsel het wereldsysteem opgebouwd te hebben, hij verwacht dat na hem geen verdieping maar slechts verbreeding zal optreden Boyle neemt met Bacon den oneindigen vooruitgang der wetenschap aan Zoolang de wetenschap niet af is zijn er voor den inductieven natuuronderzoeker meerdere rationeele verklaringen mogelijk zoodat er bij hem geen sprake kan zijn van een echt rationalistisch deductief systeem Boyle spot met de groote geesten die uit weinig grondbeginsels alle verschijnselen kunnen afleiden Hij zegt Een ding is om in het algemeen te betweren, dat alles verklaard moet worden uit vorm grootte en beweging der deeltjes, een ander ding om te kunnen zeggen welke nauwkeurig bepaalde vorm grootte en beweging der atomen tot de te verklaren phaenomenen leiden' (Hobb I 150) Zelfs als zij vanuit de experimenten tot de tusschenhggende oorzaken terug redeneert, ziet de rede nog verschillende mogelijkheden en ook dan blijft nog gelden, dat , onze zwakke rede niet kan uitmaken welke der mogelijke wegen de natuur gekozen heeft" (Exp N Ph , I, 450) „, , , Descartes' kosmologische systeem hoezeer het Ware en mogelijke

,

r

7

,

i

verklannQ

"'-'^ '" ^"^^ 9 ^^'^ lantastie moge zijn is voor hemzelf de door de Rede gevonden verklaring der realiteit Boyle's corpusculairtheoretische verklaringen zijn ook aan de fantasie ontsproten, maar hij weet, dat hij fantaseert, zij geven in zijn oog slechts mogelijke verklaringen, zij zijn slechts , illustraties" ZIJ zijn in het algemeen niet eens deducties die hij naast de inductie stelt, hij dobbert hier niet tusschen experimenteeren en deduceeren maar tusschen experimenteeren en gissen (to investigate or to guess, Exc , III 437) Descartes en Boyle zeggen beiden dat zij overtuigd zijn dat alles intelligibel is Voor een deductief wereldsysteem is echter niet alleen noodig, dat alles in aanleg mtelligibel is maar ook dat het begrijpelijke nu inderdaad begrepen dus verklaard wordt In tegenstelling met Descartes acht Boyle niet alle dingen verklaarbaar Hij aanvaardt de empirisch gegeven wereld waarvan hij niet rationeel inziet waarom zij zoo is en deze wetten heeft. Hij aanvaardt de grondbeginselen omdat hij er door de ervaring toe gedwongen wordt, niet omdat hij er door de ratio alleen toe genoopt wordt Zoo is zijn rationalisme sterk beperkt door zijn empirisme . Boyle en Gassendt Boyle wil met als Descartes , zoo gauw over de true and adequate causes" spreken maar liever met sommige moderne (epicurean) philosophen niet precies de ware maar de mogelijke oorzaken der te verklaren verschijnselen geven' (Hobb , I, 450) Deze aansluiting

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen