1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 37

31 V o o r a l bij de behandeling van het vacuum komt Het vacuum ^^ eigenaardige strijd tusschen Boyle's rationalisme en empirisme en zijn afkeer van een besliste keuze tusschen Descartes en Gassendi duidelijk uit Hij verklaart in zijn N e w Experiments touching the Spring and W e i g h t of the A i r " eens en voor altijd, dat hij onder vacuum met verstaat een ruimte w a a r i n absoluut geen stof is, maar een ruimte, die geen ^ of, wegens de experimenteele bezwaren, bijna geen — lucht bevat ( E x p S W , I, 7) Zijn proeven met de luchtpomp bewijzen een /uc/i(ledig Hij wenscht daarom zichzelf en zijn medeleden van de Royal Society niet door H o b b e s als , vacuisten" te laten betitelen, echter wil hij evenmin tot de , plenisten" gerekend worden ( H o b b , I, 120) O p een vraag of er een absoluut vacuum kan ontstaan geeft hij een aarzelend antwoord aan elke der beide partijen, die dat ontkennen of bevestigen" ( E x p S W ; 1,2; H o b b , I, 120) D e grove bewering van sommige peripatetici, dat Araumcnt voor

i

i ^

i

t>

i

plenisme.

^"^ lucht in zijn z g vacuum aanwezig is, kan Boyle gemakkelijk door experimenten ontzenuwen V e r staat men echter onder vacuum een ruimte die ontbloot is van alle lichamelijke substantie, d a n is het , tamelijk plausibel", dat zooiets niet bestaat, zegt Boyle ( E x p S W , I, 48) H e t is onmogelijk, d a t er m het geheel niets zou zijn m de ruimte van Torricelli of onder de klok van de luchtpomp, w a n t wij zien alles in die klok H e t licht gaat er dus door en aangezien het licht of ontstaat door stoffelijke emanaties van uiterst fijne corpuskels uit het lichtgevende voorwerp (Gassendi!), óf door snelle beweging van een subtiele, aetherische materie ( D e s c a r t e s ' ) , zou er dus iets aanwezig moeten zijn Immers ook de magnetische effluvia gaan, zooals de proef toont, door het luchtledig ( E x p S W I, 21) Al laat Boyle dus voorloopig in het midden of hij de gassendistische of de cartesiaansche verklaring van het licht a a n v a a r d t hij Is ervan overtuigd, dat er mateiie en beweging noodig zijn om licht (en magneetwerking) over te brengen Hij moet de voortplanting van het licht kunnen begrijpen en ze wordt onbegrijpelijk, als hij geen stof aanneemt die h a a r bewerkstelligt » ^ Drijft zijn rationalisme hem ertoe de plenisten Argument voor

vacuisme.

'^

i

i

r

n

'''^'- 92neel at te vallen, zijn empirisme, zijn experimenteele aanleg doet hem tot de vacuisten overhellen H I J heeft de corpuskels van licht en magnetisme noodig en kan dus moeilijk een volledig vacuum van behoorlijke afmeting een z g vacuum coacervatum, aanvaarden, hoewel hij het ook weer niet uitdrukkelijk verwerpt O p grond van de waarneming echter acht hij het niet zeker, dat de leeggepompte ruimte vol is met w a t hij zelf de ,,veronderstelde" corpuskels voor magnetisme en licht noemt, w a n t het geeft geen verschil m doorlaatbaarheid voor het licht als de lucht aanwezig of afwezig is (tenminste n a a r Boyle's w a a r n e m i n g ' ) , dus

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen