1944-1945 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 26

22 Freud heeft vooral geprobeerd zijn stellingen over de oorsprong der religie te bewijzen van de primitieve godsdiensten uit. In zijn boek „Totem und Tabu" wijdt hij een studie aan het z.g. totemisme en tracht de gebruiken, die bij dezen vorm van religie in zwang zijn, te verklaren van zijn psychoanalytische levensbeschouwing uit. Bovendien meent hij overeenstemming te zien tusschen het zieleleven van den neurotischen en van den primitieven mensch. Wij komen hier op wetenschappelijk terrein. De vraag kan worden gesteld of Freud's theorie over het totemisme, die wij straks zullen ontwikkelen, in overeenstemming is met datgene wat wij van den primitieven mensch weten. Is dit niet het geval, dan kan zijn betoog niet als bewijsgrond dienen voor zijn theorie over den oorsprong der religie. Het is mijn bedoeling in dit artikel Freud's beschouwingen over het totemisme te confronteeren met de gegevens van de godsdiensthistorie en de ontwikkelingspsychologie. Voor ik echter zijn theorie verder uiteen zet, zal het noodig zijn den lezer eenigszins vertrouwd te maken met het religieuze verschijnsel, dat onder den naam ,,totemisme" in de godsdienstwetenschap bekend is. De studie van het totemisme brengt ons in aanraking met de geestesgesteldheid van den z.g. primitieven mensch en met de sociale organisatie van de primitieve gemeenschap. Ik kan er echter niet aan denken over de structuur der primitieve mentaliteit hier in den breede uit te wijden, hoe interessant het onderwerp ook is *). Evenmin ligt het op mijn weg een exposee te geven over de verschillende gedachten, die rijzen als men primitieven mensch en cultuurmensch met elkander vergelijkt. Men zou kunnen zeggen, dat het onderzoek beiden dichter bij elkaar heeft gebracht. De primitief is geen ander soort mensch dan wij. Hij is een mensch van gelijke bewegingen als wij, zijn psychische structuur verschilt echter van de onze. Hij heeft andere denkvormen en hij ziet de wereld anders dan de cultuurmensch. Het is daarentegen weer niet zoo, dat er een onoverbrugbare kloof gaapt tusschen beider psychische structuur. In ieder mensch zijn primitieve en moderne mentaliteit beiden aanwezig. Zij liggen naast elkaar in den zelfden mensch, maar één structuur is domineerend. De Westersche cultuurmensch heeft een ,,moderne" mentaliteit. Dat wil met een enkel woord aangeduid zeggen : hij plaatst de wereld buiten zich, maakt een scherp onderscheid tusschen zijn persoon en de buitenwereld, denkt causaal-analytisch. Hij stelt zich buiten het natuurgebeuren, onderzoekt de wetten waaraan dit onderworpen is en alles wat deze wetten doorbreekt beschouwt hij als een onmogelijkheid of een wonder. De primitieve menach ervaart zichzelf als deel van de buitenwereld, hij schakelt zich in het natuurgebeuren in en verheft zich daar niet boven. Hij ziet het gebeuren niet als logisch-causaal, hij ordent de dingen niet zooals wij, hij beleeft de dingen en analyseert

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen