1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 26

20 ook haar beteekenis; hij ontzegt h a a r wel het recht zelfstandig h y p o thesen te poneeren en daaruit de werkelijkheid op te bouwen, maar ze generaliseert de ervaringsgegevens door inductie en trekt met behulp der wiskunde h a a r conclusies daaruit 68). W a n t de physica berust op bewegingsverschijnselen; beweging is een quantitatieve grootheid, dus moet de physica mathematisch behandeld worden ^9). V o l g e n s s' G r a v e s a n d e is N e w t o n de eerste, die dezen weg gegaan is 70). In zijn rede ,,Over de zekerheid" (1724) onderscheidt s' G r a v e sande, evenals H u y g e n s , de moreele zekerheid der physica van de mathematische zekerheid "^^). Analogieredeneering, getuigenis van anderen en waarneming zijn volgens hem de drie hulpmiddelen, die d e n a t u u r k u n d e van de wiskunde onderscheiden ''-). D e moreele zekerheid w o r d t niet verkregen uit beschouwing van den geest of van d e dingen op zichzelf; w e danken h a a r slechts daaraan, dat God wil '^3), dat wij door natuuronderzoek Zijn wijsheid zullen leeren kennen èn onszelf in stand houden '^^). s' G r a v e s a n d e is zich er terdege van bewust, d a t hij d e zekerheid der physica buiten de physica moet zoeken, wil hij niet in skepticisme vervallen. ^^) Phys. elem. p. X : In physicis ergo per Phaenomena naturae leges sunt detegendae; per inductionem pro generalibus habendae, de cetero mathematice ratiocinandum.... hypothespsque omnes esse rejiciendas. "») De math. p. 17. '"') De math. p. 19 : (Isaacus Newtonus) Ille primus omnes fictas hypotheses e Physica ejecit, nihilque in naturali Philosophia admisit quam quod ex phaenomenis sequi Mathematice demonstraretur. ''^) De Evidentia p. 19 : In Physicis Moralem etiam tantum habeo Evidentiam de motibus, quibus Univeri^am rerum congeriem constituentia agitantur corpora, et Legibus quibus subjiciuntur. ''^) De evid. p. 20—21 : Fundamenta igitur Evidentiae Moralis non ex simplici examine Mentis, et rerum in se consideratarum, deducere possumus. Subsidia, a rebus ipsis extranea, nobis fuere conce^sa, quibus rerum extra nos ideas acquirimus. Auxilia haec sunt Sensus, Testimonium, et Analogia. Haec tria habet Moralis Evidentia fundamenta, dum Mathematica unicum habet, ipsam nempe perceptionem i d e a r u m . . . . Moralis autem Evidentia non sua natura, sed ex Dei voluntate, persuasionis est fundamentum. ''^) De evid. p. 23 : Ex analogia ergo in rebus Physicis mihi est ratiocinandum, et omnipotentem Conditorem illud voluisse quis dubitabit. ''*) Phys. elem. p. I : Cavendum ne fictum pro vero admittamus, eo ipso ulterior! examini januam claudimus; nulla vera Phaenomenoon explicatio ex f also principio deduci potest; mentisque humanae figmentum discere, aut Intelligentiae sapientissemae opus perpendere quantum interest! Cumque sapientiae divinae investigatio, et cum hac semper conjuncta veneratio, scopus Physica esse debeat, hic ex fictis hypothesibus ratiocinandum non esse ulterius probare inutile foret.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen