De ethiek in de gereformeerde theologie - pagina 72

70 en KANT'S opvolger, den wijsgeer van gezag in paedagogischc,

zelfs

Christelijk-paedagogische kringen, waarin men, gelijk ten onzent nog dezer dage is geschied, aan zijn school een leer van het geweten ontleent, is de moraal evenzeer autonoom. Als onderdeel van de aesthetiek is zij een dier „Kunstlehren", die aangeven hoe men wat mishaagt te vermijden en wat behaagt te zoeken heeft, een leer van het zedelijk schoone, waarbij dan uit de smaakoordeelen de vijf bekende zedelijke ideeën '') worden geduceerd, die bij HERBART de normen voor de wilsverhoudingen zijn. En

toen

nu, vooral door SCHELLING, SPINOZA in onze eeuw zijn

isolement verloor en o ó l zijiT~pantheisme in de nieuwere philosophische ethica werd ingebracht, toen heeft het pantheïsme, een steun zoekend in de

erkenning

van het organische, en de leer van het Al-ééne op

gansch bijzondere wijze met die van het ,,alles vloeit" verbindend, zich gehuwd aan de autonome moraal van K A N T .

In dit huwelijk is toen

het karakter der Kantiaansche moraal ook hierin gewijzigd, dat het formeele begrip van den zedelijken plicht voor dat van het zedelijk goed plaats moest

maken.

Sterk

komt dit uit in de philosophische ethiek van

ScHLEiERMACHER, die ouder den invloed van SCHELLING staat.

Hier

vindt men de pantheïstische met de autonome moraal verbonden, maar van

KANT'S

weten.

categorischen imperatief wil SCHLEIERSIACHER dan ook niet

„Die Gewöhnung mit der sittlichen Erkenntnisz das SOLL' ZU

verbinden"

laat

hij ontstaan uit wat men vond ,,in der jüdischen

Gesetzgebung", en waarin dan „der göttliche Wille gedacht wird wie der oberherrliQhe" -). Deze moraal wil dan ook slechts descriptief zijn en wel beschrijven het proces van het ,,Hineinbilden der Vernunft in die Natur", waarvan het ,,Vernunftwerden der Natur" eindresultaat is. Is dit laatste, als product van dat menschelijk handelen, waarbij de natuur eerst tQt_. orgaan, straks tot symbool van den geest wordt, het hoogste goed, -^faet SCHLÊIERMACHER komt de „Güterlehre" in de nieuwere ethiek, en vei;i3Tingt de leer'ivan den plicht ''). E n waar nu het „Vernunft-

-0^'

1) Die Idee der inneren Freiheit, der Tollkommenlieit, des Wolilwollens, des Rechts, der Vergeltung und Billigkeit. 2) U e b e r d e n U n t e r s o l i i c d z w i s c h e n X a t u r g e s e z u n d S i t t e n g e s e z . W. W. 3e Abt., 2er B., p. 40i. 3) Men vergelijke hierbij Iict nog altjjd lezeiiswiiardige artikel van PALMEK: Die c h r i s 11 i e h e L e li r e v o m li ö e h s t e n G u t u n d d i e S t e 11 u n g d e r G- ü t e r 1 e U r e in d e r t h e o l o g i s c h e n E t h i k , I n „ J a h r b ü e h e r für d e u t s c h e T h e o l o g i e " ,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen