Oorlog en vrede - pagina 48

42

lichaam is, dat is het zwaard voor de kranke volkeren". „De oorlog is het, die volkeren maakt". Natuurlijk erkent hij dat de oorlog rampen te weeg brengt. Ieder zal met C o n s t a n t i n instemmen, dat de krijg „onvereenigbaar is met het maximum van geluk en volmaaktheid, dat men zich voor de menschheid kan denken". Maar geplaatst voor de vraag: „Is de oorlog eene onnutte vreeselijkheid, een waanzin of is hij onschatbaar nuttiger, dan hij vreeselijk is?" kiest hij onvoorwaardelijk voor het laatste. Hij gaat na wat als nadeelig gevolg van den modernen krijg wordt voorgesteld en bij elk punt komt de conclusie, dat de werkelijkheid verre van evenredig is aan de faam. Daar wordt gesproken van menschen-hekatomben, door de bloedige worstelingen geëischt, maar geruststellend constateert S t e i n m e t z de wet der afnemende oorlogsverliezen. Vroegere oorlogen zochten den vijand uit te roeien en verhinderden de bevolkingstoename, maar tegenwoordig neemt men met een voordeeligen vrede genoegen en na den vrede breidt de bevolking zich sterker uit dan ooit te voren. De absolute bloedigheid van de enkele veldslagen wordt wel sterker, maar de relatieve verliezen, in verhouding tot het bevolkingscijfer, worden geringer. Van de smart en rouw van de achterblijvenden, de ouders en weduwen der gevallenen wordt verhaald. Geloochend worden kan zij niet, maar toch, hoe vele jonge lieden gaan niet op andere wijze te gronde en hoe menig vader, wiens zoon gezond terugkeert, zal later niet de droeve klacht doen hooren: ware hij op het roemvol slagveld gevallen! Ook de economische nadeelen worden volgens S t e i n m e t z overdreven. Op B1 o c h' s compilatiewerk levert hij een ongenadige kritiek. 1) Gewoonlijk is slechts een klein deel van de oorlog^) Een keurige zaakrijke kritiek op het boek van v o n BI o c h gaf U l r i c h W i l l e in een artikel Der Krieg in Zeitschnft für Sozialwissenschaft, 2e jaargang, 1899, blz. 325 en vlgg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen